از اجباری بودن دوره فرصت مطالعاتی صنعتی برای اعضای هیأت علمی تا آموزش کاریابی به فارغ‌التحصیل‌ها
معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از اجباری بودن دوره فرصت مطالعاتی صنعتی برای اعضای هیأت علمی خبر داد و تأکید کرد که برنامه‌های ویژه‌ای برای آموزش کاریابی به فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها درنظر گرفته شده است.
گروه دانشگاه خبرگزاری فارس ـ «نظام آموزشی ما با همه تأکیدهایی که شده، همچنان بیشتر یک نظام ذهنی است تا یک نظام عملی و کاربردی؛ غالباً این جور است. حالا البتّه کارگاه‌های آموزشی در بعضی از بخش‌ها هست، [ولی] همه جا نیست و همیشه هم نیست. البتّه تربیت ذهنی دانشجویان کار لازمی است، باید دانش بیاموزند امّا این کافی نیست؛ در کنار کار ذهنی، کار عملی باید تعلیم بگیرند. این همکاری دانشگاه و صنعت ــ که این را هم ما سالها پیش به یکی از رؤسای جمهور گفتیم و بالاخره این معاونت علمی رئیس‌جمهور راه افتاد؛ که کار عمده‌اش همین است که ارتباط بدهد دانشگاه را به صنعت؛ یعنی دانشجو از دوران دانشجویی با صنعت ارتباط پیدا کند ــ هم برای صنعت خوب است و دانش جدید سرریز میشود، ابتکارات سرریز میشود، هم برای دانشگاه خوب است برای خاطر اینکه اعتبارات به سمت دانشگاه می‌آید، پول و درآمد دارد برای یک دانشگاه؛ این کار باید انجام بگیرد. علاوه‌ی بر این، همین موارد مهارت‌آموزی و مهارت‌افزایی که ذکر کردند، کار بسیار خوبی است، کار لازمی است، باید دنبال بشود؛ مهارت کارگران باید بالا برود؛ کارگر باید بتواند عمل خودش را ماهرانه همراه با ابتکار و نوآوری و اِعمال سلیقه‌های خوب انجام بدهد و کیفیّت را بالا ببرد. وقتی کیفیّت بالا رفت، طبعاً ارزش کار هم در چشم مشتری و کسانی که علاقه‌مند هستند و نیاز دارند، بالا خواهد رفت.»
این جملات، گزیده بیانات مقام معظم رهبری پیرامون ارتباط صنعت و دانشگاه است و با توجه به اهمیت این موضوع گفت‌وگویی با پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری داشتیم که وی در این گفت‌وگو تأکید داشت بحث مهارت‌افزایی از موضوعات مهمی است که در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با جدیت هرچه‌تمام‌تر در حال پیگیری است.
به گفته صالحی در سال گذشته پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم حدود ۱۰ هزار و ۸۳۵ مورد قرارداد با صنعت داشته‌اند که مبلغ کل این قراردادها بیش از ۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان است که رشد فزاینده‌ای نسبت به سال‌های گذشته داشته است.
معاون پژوهشی وزارت علوم همچنین برگزاری دوره‌های ارتباط با صنعت را بسیار مهم و دانست و تاکید کرد که در سال ۱۴۰۱ حدود ۸ هزار و ۳۰۰ دوره پیرامون ارتباط صنعت با جامعه برگزار شده است.
*مدیریت و راهبری طرح‌های مرتبط با دانشگاه‌ها
فارس: با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری پیرامون ارتباط صنعت و جامعه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این راستا چه اقداماتی انجام داده است؟
صالحی: در معاونت پژوهشی وزارت علوم از تنوع وظایف بسیاری برخوردار هستیم و یکی از آن وظایف، ارتباط جامعه با صنعت است که بر همین اساس دفتری در معاونت پژوهش وجود دارد که با توجه به نامش‌مسؤولیت‌های مختلفی برعهده دارد و یکی از مهمترین مسؤولیت‌هایش مدیریت و راهبری طرح‌ها و قراردادهایی است که دانشگاه‌ها با بخش‌های خارج از دانشگاه یعنی همان جامعه و صنعت برای حل مشکلات منعقد می‌کند.
فارس: نوع قراردادهای ارتباط با صنعت چگونه است؟
صالحی: تیپ طرح‌های ارتباط با جامعه و صنعت به صورتی است که دانشگاه‌ها قراردادهای مشاوره‌ای، قراردادهایی که منجر به حل یک مسأله میشود یا ایجاد دانش فنی میشود را منعقد می‌کنند.
* انعقاد ۱۰ هزار و ۸۳۵ قرارداد بین صنعت و جامعه در سال ۱۴۰۱
فارس: قراردادهای دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم در سال ۱۴۰۱ چه تعداد بوده است؟
صالحی: تعداد کل قراردادهای پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال گذشته حدود ۱۰ هزار و ۸۳۵ مورد بوده که مبلغ کل این قراردادها بیش از ۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان است که رشد فزاینده‌ای نسبت به سال ۱۴۰۱ داشته و یکی از علل آن این است که سعی کردیم این ارتباط را از طریق دانشگاه‌های مادر استان‌ها، از طریق همکاری با استانداری‌ها و ظرفیت‌هایی که شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری دارد سیستماتیک کنیم؛ بنابراین یکی از وظایف دفتر ارتباط با جامعه و صنعت که ذیل معاونت پژوهشی فعالیت می‌کند پایش و ساماندهی قراردادها و همکاری‌هایی است که در ارتباط با جامعه و صنعت داریم.
موضوع دیگری که در این دفتر به صورت جدی پیگیری میشود بحث مهارت‌افزایی حوزه اشتغال برای دانشجویان است. برای اینکه دانشگاه‌ها بتوانند بعد از فارغ التحصیلی دانشجویان به جز موارد تخصصی که در رشته‌های خودشان فرامی‌گیرند در زمینه اشتغال مؤفق باشند، نیاز است تا مهارت‌های دیگری نیز همچون ارتباط با دیگران، مهارت‌ها و شناخت بازار داشته باشند.
سال ۱۴۰۱ حدود ۸ هزار و ۳۰۰ دوره درمورد این موضوع برگزار کردیم که در کل دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور حدود ۵ هزار و ۹۰۰ دوره به صورت تخصصی برگزار شد، یعنی دوره‌های تخصصی در رشته‌های تخصصی خودشان برای اشتغال و مهارت‌افزایی در حوزه اشتغال بود و درنهایت حدود ۲ هزار و ۴۰۰ دوره نیز به صورت عمومی برگزار کردیم.
سال ۱۴۰۱ حدود ۸ هزار و ۳۰۰ دوره درمورد این موضوع برگزار کردیم که در کل دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور حدود ۵ هزار و ۹۰۰ دوره به صورت تخصصی برگزار شد، یعنی دوره‌های تخصصی در رشته‌های تخصصی خودشان برای اشتغال و مهارت‌افزایی در حوزه اشتغال بود و درنهایت حدود ۲ هزار و ۴۰۰ دوره نیز به صورت عمومی برگزار کردیم.
* مسلح کردن فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به مهارت‌های شغل‌یابی و کاریابی
فارس: در این دوره‌ها چه تعداد شرکت کننده داشتید؟
صالحی: حدود ۳۲۹ هزار دانشجو در این دوره‌ها شرکت کردند. درواقع اگر به میانگین دانشگاه‌ها تقسیم کنیم، می‌بینیم در سال ۱۴۰۱ بیش از ۴ هزار و ۱۶۰ دوره در هر دانشگاه برگزار شده که رکورد خاصی است که روی آن اهتمام داشتیم که البته ۱۰۸ دوره تعداد متوسط دوره‌های برگزار شده در دانشگاه‌ها است که امیدواریم در سال ۱۴۰۲ نیز رشد خوبی داشته باشیم. این وظیفه مهمی است و باید دانشجویان و فارغ التحصیلان را به مهارت‌های شغل‌یابی و کاریابی مسلح کنیم که بحث به شدت مهمی است.
* اجباری بودن دوره فرصت مطالعاتی صنعتی برای اعضای هیأت علمی
موضوع دیگری که به ارتباط با دانشگاه، جامعه و صنعت کمک می‌کند بحث فرصت مطالعاتی است و طبق پیگیری‌هایی که در دفتر معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام شده از چند سال پیش دوره‌های فرصت مطالعاتی در جامعه و صنعت برای اعضای هیأت علمی اجباری شده؛ یعنی اعضای هیأت علمی جوان که استخدام می‌شوند تا این دوره‌ها را در یک بازه زمانی نگذرانند نه ارتقاء پیدا می‌کنند و نه تبدیل وضعیت می‌شوند اما واقعاً این موضوع چه مزیتی دارد؟ آیا زمانی که یک عضو هیأت علمی ۶ تا ۹ ماه در یک شرکت خصوصی، کارخانه یا سازمان دولتی یا خصوصی وارد میشود و دوره‌های فرصت مطالعاتی را می‌گذارند هم می‌تواند اثربخش باشد؟ می‌تواند ارتباط بین سازمان و دانشگاه مربوطه ارتباط برقرار کند؟
به عنوان مثال بعضی از اعضای هیأت علمی که در حوزه پسماند متخصص هستند در حال حاضر دوره‌های فرصت مطالعاتی‌شان را در شهرداری و استان‌های مختلف می‌گذرانند برای دمیده شدن مباحث علمی در حوزه مدیریت پسماند کمک می‌کنند.
* استقبال ۷۰۰ عضو هیأت علمی از فرصتهای شغلی
فارس: آیا اعضای هیأت علمی نیز از فرصتهای مطالعاتی استقبال کرده‌اند؟
صالحی: در سال ۱۴۰۰، ۲۶۰ نفر از اعضای هیأت علمی در فرصتهای مطالعاتی جامعه و صنعت شرکت کردند و سال ۱۴۰۱ نیز حدود ۷۰۰ نفر از کل دانشگاه‌های کشور از فرصتهای شغلی استفاده کردند. حضور در فرصتهای مطالعاتی الزامی است و تمام جدیدالاستخدام‌ها باید این دوره‌ها را بگذرانند؛ ناگفته نماند تعداد جدیدالاستخدام‌‌های هرساله‌مان خیلی بیشتر از اینها نیست؛ بنابراین تقریباً برای فرصت مطالعاتی اعضای هیأت علمی در جامعه و صنعت تقریباً پوشش کاملی داشتیم که این جزو وظایف دفتر ارتباط با جامعه و صنعت ما است.
در سال ۱۴۰۰، ۲۶۰ نفر از اعضای هیأت علمی در فرصتهای مطالعاتی جامعه و صنعت شرکت کردند و سال ۱۴۰۱ نیز حدود ۷۰۰ نفر از کل دانشگاه‌های کشور از فرصتهای شغلی استفاده کردند. حضور در فرصتهای مطالعاتی الزامی است و تمام جدیدالاستخدام‌ها باید این دوره‌ها را بگذرانند.
بحث نظام مسائل نیز برای ما خیلی مهم است و اینکه پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها را به سمت حل مسائل ببریم. پایان‌نامه‌های بنیادی ما سر جای خودشان هستند. مقام معظم رهبری نیز بارها بر تولید علم تأکید کردند و فرمودند: «باید ضرب آهنگ رشد علمی کشور که همانا از نظر نمایه‌ها و سازمان‌های داخلی و بین‌المللی سهم ما در تولید علم جهانی است و باید این ضرب آهنگ حفظ شود»؛ بنابراین هیچ کدام از این فعالیت‌ها در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به طور اخص در تمام دانشگاه‌های کشور اعم از وزارت بهداشت، دانشگاه‌های غیرانتفاعی و دانشگاه‌های آزاد با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری نافی وظایف ما در حوزه تولید علم نیست.
* وظایف ذاتی برخی دانشگا‌‌ها تربیت نیروی انسانی متخصص است
بسیاری از اعضای هیأت علمی نه تنها در حوزه تولید علم بسیار فعال هستند؛ بلکه در حوزه قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت هم بسیار فعال و پویا هستند. در راستای مسأله‌یابی و حل مسأله از یک و نیم تا دو سال پیش موضوعی با عنوان مأموریت‌گرایی دانشگاه‌ها را آغاز کردیم. وظایف ذاتی یکسری از دانشگاه‌ها تربیت نیروی انسانی متخصص است که به خوبی از عهده آن بر‌آمده‌اند.
یکسری اولویت‌های خاص براساس آمایش سرزمینی در هر استان داریم که پیرو ایده‌هایی که داشتیم نشست‌های مختلفی با وزیر کشور و هم با تک‌تک و بسیاری از استاندارها داشتیم.
فارس: چرا از طریق استاندارها این موضوع را پیگیری کردید؟
صالحی: برای اینکه بالاترین مقام اجرایی هر استان، استاندار است و اگر تمامی سازمان‌های استان از جمله دانشگاه‌ها بتوانند برای حل یکی از مشکلات خاص آن استان مأموریت پیدا کنند، این موضوع باید توسط استاندار ابلاغ شود و تمام سازمان‌ها بتوانند این مأموریت را با یک هم‌افزایی اجرا کنند. در حال حاضر در تعدادی از استان‌های ما این موضوع به دانشگاه مادر آن استان ابلاغ شده، یعنی از طرف استاندار به دانشگاه مادر استان که به عنوان دبیر کارگروه است ابلاغ شده که ۳ یا ۵ موضوع را که از اولویت‌های استان است را شناسایی کنند. به عنوان مثال در برخی از استان‌ها مسأله آب از اولویت‌های استان است و بحث آبخیزداری، مدیریت آب، منابع آب و مصرف آب می‌تواند جزو موضوعاتی باشد که نه تنها دانشگاه‌ها بلکه تمام سازمان‌های استان‌ها گسیل شوند تا مشکل را حل کنند.
موضوع مأموریت‌گرایی را در دفتر ارتباط با جامعه و صنعت با جدیت پیگیری می‌کنیم و در تعدادی از استان‌های ما از طریق استاندار یا معاونین استانداری این مأموریت‌ها به دانشگاه‌ها ابلاغ شده و ما نیز سعی می‌کنیم بخشی از حمایت‌ها‌یمان از جمله خرید تجهیزات، موضوعات طرح‌های پژوهشی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها را در کنار این حمایت‌ها قرار دهیم؛ بنابراین کلمه کلیدی ما مأموریت‌گرایی است تا بتوانیم در حل مسائل جامعه و صنعت بیشتر نقش‌آفرینی کنیم.
* پیشرو بودن طرح بیمه قراردادهای تحقیقاتی و پژوهشی
فارس: از بیمه قراردادهای تحقیقاتی و پژوهشی برایمان بگویید.
صالحی: بیمه پژوهش ایده بسیار جالبی بود که وزیر علوم، تحقیقات و فناوری زمانی که می‌خواستند رأی اعتماد بگیرند ارائه کرده بودند و جزء برنامه‌هایشان است. شکست در طرح‌های پژوهشی بسیار اندک است و از آنجا که بیمه پژوهش در ایران مسبوق به سابقه نبوده و تاکنون انجام نشده است، دوستان ما در پژوهشکده در این رابطه مطالعات بین‌المللی انجام داده‌اند و گزارش اولیه آن را به ما داده‌اند و قرار شده گزارش تکمیلی به ما ارائه دهند.
در گزارش اولیه این موضوعات مطرح شده که بحث بیمه پژوهش در سایر کشورها چگونه است و ما فکر می‌کنیم بیمه در بخش پژوهش کاملاً منطقی به نظر می‌رسد. در هر صورت وقتی درباره بیمه صحبت میشود، باید شرکت‌های بیمه انگیزه این کار را داشته باشند و برای آن‌ها هم درآمدزا باشد. به نظر می‌رسد، میزان شکست در کارهای پژوهشی خیلی بالا نیست، بنابراین برای بیمه‌ها می‌تواند جذاب باشد.
بسیاری از طرح های پژوهشی با موفقیت انجام می شود و بیمه هم سهم خودش را بر می‌دارد؛ البته برخی طرح‌ها هم ریسک دارند که بیمه باید خسارت‌ها را جبران کند. بیمه پژوهش به حمایت از پژوهشگران و رشد قراردادهای پژوهشی دانشگاهیان منجر خواهد شد؛ بنابراین باید تعاملی با بیمه داشته باشیم و با همکاری آن‌ها متنی را تهیه و توافق کنیم که یک توافق برد برد برای پژوهشگران و بیمه باشد.
ان‌شاءالله به محض اینکه دوستان نقطه نظراتشان را دادند و به یک نقطه مشترک رسیدیم سعی می‌کنیم به صورت پایلوت طرح را در برخی از حوزه‌ها یا استان‌ها اجرا کنیم و اگر هم کم و کیف این موضوع کاملاً مشخص شد در کل کشور اجرا کنیم که این ایده‌ای است که کشورهای دیگر هم می‌توانند از پیشرو بودن جمهوری اسلامی در این حوزه استفاده کنند.
پایان پیام/