کودکان شرمنده در بزرگسالی اهمال‌کار می‌شوند
برخوردهای مناسب در سال‌های ابتدایی زندگی کودک، سنگ بنای شکل گیری اعتماد به نفس و عزت نفس او در آینده است، حواستان باشد با جملاتی که کودک را تحقیر می‌کند به سلامت روان فرزندتان آسیب نزنید.
گروه زندگی: «نه… اینجوری نه… چقدر دست پا چلفتی هستی؟ چرا کارت رو درست انجام نمی‌دی؟ نمی‌بینی اینجوری نیست… بیا برو… اصلا نمی‌خواد انجام بدی… تو نمی‌تونی…» این‌ها جملاتی است که خیلی از ما بارها و بارها خواسته یا ناخواسته به کودکان خود گفته‌ایم یا هنوز هم در موارد مشابه می‌گوییم. وقتی کودکی نمی‌تواند کاری را که ما از او انتظار داریم به درستی انجام دهد و در انجام آن اشتباه می‌کند، جملات تخریب‌گر پشت سر هم ردیف می‌شوند و بر سر او فرود می‌آیند: «تو نمی‌تونی، دست پا چلفتی، خودم انجام می‌دم نمی‌خواد دیگه دست بزنی و…»
وقتی این جملات را می‌گوییم قطعا عصبانی هستیم و اجازه جبران اشتباه را به کودک نمی‌دهیم، این موارد منجر به آسیب زدن به سلامت روان کودک شده و اثرات مخرب جبران ناپذیری برای آینده او به همراه دارد.
وقتی کودک را به خاطر اشتباهش سرزنش می‌کنیم این سرزنش در حافظه احساسی او باقی می‌ماند و از بین نمی‌رود.
اعتماد به نفس در کودکی نهادینه می‌شود
برخوردهای مناسب در سال‌های ابتدایی زندگی کودک، سنگ بنای شکل گیری اعتماد به نفس و عزت نفس او در آینده است و باید محتاطانه و با آگاهی کامل، رفتاری مناسب در مقابل اعمال کودک داشته باشیم. دکتر «فاطمه رشیدی»، روانشناس و روان درمانگر هیجان مدار در این باره می‌گوید: «نکته بسیار مهم در مواجهه با اشتباهات کودک ایجاد نکردن شرم ناکارآمد در اوست. وقتی کودک را به خاطر اشتباهش سرزنش می‌کنیم این سرزنش به خاطره هیجانی تبدیل می‌شود و در حافظه احساسی او باقی می‌ماند و از بین نمی‌رود.
اگرچه ممکن است که محتوای خاطره را فراموش کند، اما هیجان مرتبط با آن خاطره هیچ گاه از بین نمی‌رود و فرد در بزرگسالی در هر موقعیتی که مورد ارزیابی قرار بگیرد با آن محرک رو به رو خواهد شد. به عبارتی با بالا آمدن حافظه هیجانی در مغز احساسی او شرم ناکارآمد به سراغش می‌آید و او را از حرکت باز می‌دارد یا منجر به اهمال کاری می‌شود».
افرادی که در کودکی پس از مرتکب شدن اشتباه در معرض جملاتی مانند «تو نمی‌توانی»، «از پس آن بر نمی‌آیی» و… قرار می‌گیرند در بزرگسالی اعتماد به نفس کافی ندارند و خیلی زود تسلیم شده و از حرکت باز می‌ایستند، گاهی هم این تبدیل به افرادی می‌شوند که به خاطر هراس از انجام دادن کار مدام آن را به فرداهایی که هرگز نمی‌آیند موکول می‌کنند.
وقتی کودکتان پس از انجام اشتباه سرزنش می‌شوند، در بزرگسالی دچار خودکم بینی می‌شوند.
راه جبران را باز بگذارید
معمولا وقتی کودک پس از انجام اشتباه مورد سرزنش شدید قرار می‌گیرد در بزرگسالی دچار خودکم بینی می‌شود و مدام با خودش تکرار می‌کند که تو نمی‌توانی و وقتی نتوانستی خجالت خواهی کشید. در این جاست که ما می‌فهمیم که جمله تو نمی‌توانی در کودک درونی شده است و او را از انجام هر کاری باز می‌دارد و اعتماد به نفس او را از بین می‌برد، بنابراین والدین اگر می‌خواهند کودک با اعتماد به نفس تربیت کنند باید در مقابل اشتباه او، راه جبران کردن را باز بگذارند.
رشیدی می‌گوید: «ما نمی‌توانیم با سرزنش، مقایسه کردن، نصیحت و یا انجام کار به جای کودک، راه جبران را به او نشان دهیم چرا که تمام این موارد این پیام را به کودک منتقل می‌کند که تو خراب کردی و باید خجالت بکشی. پس به جای این اقدامات، بدون اینکه سریع راه حل را نشان دهید و خرابکاری را جمع کنید باید طوری رفتار کنید که بچه علاوه بر اینکه متوجه اشتباه خود می‌شود راه جبران را هم پیدا کند.
هیچ گاه نباید اشتباه را به شخصیت بچه ربط دهیم. وقتی به کودکی می‌گوییم که تو دست و پاچلفتی هستی شخصیت او را هدف گرفته‌ایم نه کار اشتباهی که انجام داده است.»
با کودکتان همدلی کنید و بعد به سراغ راه جبران اشتباهش بروید.
*با کودکت همدلی کن
وقتی کودک را زیاد از حد تهدید می‌کنید، روح حاکم بر روابط شما با فرزندتان تحت تأثیر قرار می‌گیرد و تعامل سازنده را از شما می‌گیرد. بعد از یک مدت دیگه حنای شما برای کودکتان رنگی ندارد و بچه جَری می‌شود. در حقیقت تهدید مثل جوز هندی است! در بعضی غذاها برای طعم بخشی خوب است، اما باید در مصرفش احتیاط کرد.
اگر می‌خواهید که راه درست را به کودک خود نشان دهید باید در ابتدا به او بگویید که این کار خوب پیش نرفته است، الان خودت چه حسی داری و بعد درباره خودتان حرف بزنید که وقتی در این موقعیت قرار می‌گرفتید چه حسی داشتید. در واقع با او همدلی کنید و بعد به سراغ راه جبران بروید و از او درباره اینکه چطور می‌توانیم جبران کنیم بپرسید.
رشیدی می‌گوید: «سعی نکنید که سریع راه حل را نشان دهید بلکه زمینه را فراهم کنید که او خودش راه حل را پیدا کند و اگر نیاز به کمک دارد حتما کمک بگیرد. اگر این مسیر را بروید به طور حتم کودک در موقعیت‌های مشابهی که اشتباه می‌کند بهتر عمل خواهد کرد.
هر چه ما به کودکان درک و نگرش درست از کارهای خوب و پسندیده و امور ناپسند و نکوهش شده بدهیم، به همان میزان برخورد او با مسائل زندگی بهبود می‌یابد و کودک به فردی مستقل و خود ساخته بدل می‌شود.»
پایان پیام/