آپارتاید جنسیتی؛ طعمه تازه رسانه‌های بیگانه
نظام آپارتاید مبتنی بر تبعیض‌های ناموجه و ناروا میان افراد یک جامعه تعریف می‌شود، در این نظام فرصت‌ها و مطلوبیت‌های اجتماعی بر مبنای یک رقابت سالم برای همگان وجود ندارد.
فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- پایگاه خبری تحلیلی رادیو گفت‌وگو نوشت: در برنامه زنده «امواج شبهه» شبکه رادیویی گفت‌وگو با حضور دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی)، دکتر نیلوفر چینی‌چیان (استاد دانشگاه و کارشناس ارشد مطالعات سیاسی) و دکتر مهدیه شادمانی (مدرس و عضو هیات علمی دانشگاه) به موضوع « آپارتاید جنسیتی راهبرد رسانه‌های بیگانه در هجمه به حجاب علیه ایران» پرداخته شد.
سطوح مفهوم جنسیت چیست!
دکتر علیرضا داودی، کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: ما در مجموعه اتفاقاتی که به اسم فضای تولید در رسانه‌های بیگانه اعم از فارسی زبان و غیر فارسی زبان مشاهده می‌کنیم مفهومی تحت عنوان جنسیت است، جنسیت یکی از موضوعاتی است که این رسانه‌ها در مواجهه با جامعه هدف خود استفاده می‌کنند.
وی افزود: مفهوم جنسیت چهار سطح دارد که سطح نخست آن به مجموعه درون تشکیلاتی خود رسانه برمی گردد که اشاره به میزان ظهور و بروز فضای تبلیغی رسانه ها نسبت به تبلیغ خودشان برای مخاطب دارد که معمولا از فضای جنسی و جنسیتی در کنار هم استفاده می‌کنند.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی با بیان اینکه سطح دوم به برون‌داد پیامی که تعریف می‌کنند اشاره دارد، خاطرنشان کرد: در قواعدی که رسانه‌های بیگانه فارسی زبان برای ما ایجاد می‌کنند سعی دارند که به پیام جنسیت بدهند.
داودی تصریح کرد: سطح سوم متمرکز بر جامعه هدفی است که در اختیار دارند، این جامعه هدف براساس یکسری تعادل‌های جنسیتی ادامه حیات می‌دهد اما تعریف زیست بوم با ایجاد اختلال در مفهوم جنسیتی علی الخصوص کارکرد های زن و مرد در جامعه فصل اول اقدام عملیاتی نسبت به حوزه تولید پیام در جامعه هدف است.
وی در ادامه افزود: این سطح دو کار ویژه دارد، کار ویژه اول ایجاد فاصله بین مفهومی است که با کارکردی که در جامعه وجود دارد تعادل ایجاد کرده که از این جا مفاهیمی مانند زنانه و مردانه کردن قواعد اجتماعی را می‌توان دید. در این کار ویژه است که مفاهیمی تحت عنوان برابری یا مساوات مطرح می‌شود و تماما به آموزه‌های غیر ایدئولوژیک مکتب‌گرا در حوزه جامعه هدفی مانند ایران بر می‌گردد بنابراین بر روی مفاهیم دست ساز که عمدتا نشأت گرفته از مفاهیم سیاسی، ارتباطاتی و روان شناختی است متمرکز می‌شوند که در مجموع نماد بنیادین اجتماعی را ایجاد می‌کند.
داودی گفت: در فاز دوم وارد فضای تثبیت گذاره‌های تعمیق طبقات در جامعه شده و جامعه را وارد مرحله رزم جنسیتی می‌کند، در این مرحله مسئله اثبات یا رد اهمیت پیدا می‌کند، در این مرحله کارکردها عوض شده و قواعد زن و مرد تغییر پیدا می‌کند.
وی در ادامه به تبیین روند مرحله چهارم پرداخت و افزود: در این مرحله به حوزه تثبیت و استمرار به مثابه دو مفهوم ورود از مرحله نبردهای جنسیتی به جنگ برای اثبات کارکرد جنسیت و ایجاد اختلال در مکانیزم دفاعی یک جامعه ورود می‌کند، رسانه زمانی که پیام را وارد فضای جنسیتی می‌کند در حقیقت در حال ایجاد نوع خاصی از قومیت مردانه و زنانه، ادبیات مردانه و ادبیات زنانه، مکانیزم‌های دفاعی، پدافندی یا آفندی مردانه و زنانه هستند، این تفکیک‌ها باعث می‌شود که به مرور رسانه موجب جا به جایی موضوعات شود.
تکنیک پاره‌گویی حقیقت چگونه حقایق را بازگو می‌کند؟
در ادامه دکتر مهدیه شادمانی مدرس و عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به روش‌های رسانه‌های بیگانه برای در اختیار گرفتن موضوع پوشش با مفهوم آپارتاید جنسیتی گفت: پس از انقلاب اسلامی و تغییر الگوهای پوشش زن مسلمان شاهد این بودیم که غرب و رسانه‌های غربی شروع به تبلیغات منفی علیه زن مسلمان کردند، ابعاد این تغییرات تنها در جمهوری اسلامی نبود و توانستند فراتر از مرز ها این تأثیرگذاری بر نوع پوشش را داشته باشند، بنابراین غرب این نوع از الگوی پوشش را در تضاد و تقابل با ایدئولوژی غربی دانست و شروع به انگاره سازی، تولید پیام و وانمایی از فرا واقعیت‌هایی در خصوص زن مسلمان کرد که مراتب متفاوتی را نیز شامل می‌شد.
وی افزود: در گام نخست این رسانه‌ها حیا و عفت زنان مسلمان را نقطه مقابل بحث آرامش زن در نظر گرفتند و آن را در بحث خشونت تعریف کردند، همچنین پیامی که در خصوص زمان محجبه در جامعه جهانی صادر کردند این بود که زن در جامعه اسلامی شخصیتی فرودست است که در زیر سلطه مردان قرار دارد.
این استاد دانشگاه و کارشناس ارشد مطالعات سیاسی با اشاره به اینکه در جنگ شناختی امروز غرب برای مقابله با ایدئولوژی اسلام، استراتژی را در قالب جنگ روانی در طی سال‌های مختلف و پس از آن در قالب جنگ شناختی که تکمیل شده جنگ روانی است علیه زن مسلمان قلمداد کرده است، گفت: اما در خصوص تولید پیام‌هایی که داشته زن مسلمان را در نقطه مقابل حقوق زنان قرار داده و در کنار آن نیز پیام‌های سیاسی را هم به مخاطب القا می‌کرده و حجاب زن مسلمان را به عنوان انگاره‌ای سیاسی قلمداد کرده است.
وی در ادامه در خصوص جنگ شناختی و ابزار ها و تکنیک‌های رسانه‌های غربی گفت: از جمله تکنیک‌هایی که این رسانه‌ها از آن بسیار استفاده کردند تکنیک برجسته‌سازی و کمرنگ نمایی بود، بدین صورت که ویژگی‌های زن مدرن غربی را به عنوان یک زن موفق برجسته می‌کنند در حالی که الگوی اجتماعی که یک زن محجبه را کمرنگ جلوه می‌دهند.
شادمانی با اشاره به تکنیک دیگری که این رسانه‌ها با نام پاره گویی حقیقت از آن استفاده می‌کنند، خاطرنشان کرد: در این تکنیک پیام‌هایی که از طریق مؤلفه‌های خبری هست را بعضی‌هایش را به نفع منافع خبری غرب حذف می‌کنند، به عنوان نمونه در وقایع اخیر چون می‌خواهند به روز و متناسب با اتفاقات رخ داده صحبت کنند اقدام به بازنمایی تصویر یک رخداد بر اساس تکنیک‌های خبری و تصویری می‌کنند و تنها آن بخشی از تصویر که مورد پسند و متناسب با سیاست‌های داخلی‌شان هست را به نمایش می گذارند و بخشی از حقیقت را حذف می کنند.
وی افزود: تکنیک دیگری که این رسانه‌ها از آن بهره می‌برند تکنیک اهریمن سازی و انسانی است که مانند هالیوود از زنان محجبه برچسب‌های مختلف منفی می‌سازند و آن ها را شخصیت‌های عقب افتاده و فرودست معرفی می‌کنند و در مقابل دختران و زنانی که به عنوان نمادهای جنسی غرب شناخته می‌شوند و موفقیت‌‌هایشان نیز در همان مسیر نظام سرمایه‌داری غرب است را به نمایش می‌گذارند و به جامعه به عنوان یک الگو عرضه می‌کنند اما زن محجبه زنی که با پوششی مثبت در اجتماع حاضر می‌شود را به عنوان شخصیتی منفی به جامعه معرفی می‌کنند.
جنبه سیاسی آپارتاید جنسیتی
دکتر نیلوفر چینی چیان استاد دانشگاه و کارشناس ارشد مطالعات سیاسی در ادامه در خصوص جنبه سیاسی آپارتاید جنسیتی گفت: رفع خلأهای نظری و پیامدهای وقایع رخداده در جامعه موجب شد تا به این بحث به صورت تخصصی‌تری پرداخته شود، اتفاقی و امری سیاسی در جامعه به وقوع پیوسته و با دور هم جمع شدن به دنبال پرداختن به موضوع رخداده هستیم که این خود همان خلا های نظری است.
وی افزود: نظام آپارتاید مبتنی بر تبعیض های ناموجه و ناروا میان افراد یک جامعه تعریف می شود، در این نظام فرصت ها و مطلوبیت های اجتماعی بر مبنای یک رقابت سالم برای همگان وجود ندارد، آن چه که از نظام آپارتاید تعریف می شود ذیل موضوع عدالت است که به معنای توزیع منابع و فرصت ها براساس شایستگی ها است.
این استاد دانشگاه و کارشناس ارشد مطالعات سیاسی در ادامه ضمن اشاره به بحث عدالت جنسیتی گفت: آپارتاید جنسیتی نگاه به این دارد که تبعیضی بین زنان و مردان رخ داده است ، عدالت جنسیتی را می توان تعدیل عدالت اجتماعی در حوزه جنسیت دانست. قبل از پرداختن به این مفهوم می بایست برای جنس و جنسیت تفاوت قائل شویم جنس تنها به تفاوت های زیستی دو انسان نگاه می کند در حالی که جنسیت باز تعریف از موضوعاتی مانند فرهنگ، تاریخ، دین و تمدن است.
وی افزود: اگر بخواهیم از آپارتاید جنسیتی صحبت کنیم ابتدا باید به عدالت جنسیتی بپردازیم، آن چه که به نظر می رسد این است که در جامعه ما خلا درک و فهم مشترک است، درک و فهم مشترک در هر جامعه ای گوهر نایاب آن جامعه است.
چینی چیان گفت: زمانی که فهم مشترک رخ می دهد دیگر تفاوت ها حس نمی شود و هیچ تفکر و اندیشه ای نمی تواند از خلا ها استفاده کرده و ورود کند، ما باید به این بپردازیم که نظام جمهوری اسلامی در کجای این تعاریف وجود دارد و اگر وجود دارد یا با چالش های مواجه هسته جوری باید این چالش ها را برطرف کنیم.
تعریف از هم گسیخته زن تراز در جامعه غیر مسلمان
داودی در بخش دیگری از صحبت های خود به این موضوع پرداخت که مفهوم همه رسانه ها موضوعی مشخص است، اساسا زمانی که جامعه ای از یک حزب بیش تر شد همانند حزب شوروی، تکثر رسانه ای نخواهید داشت و در نتیجه تکثر و تنوع افکار و بالندگی پس از مناظره و جنگ را نیز در این فضا نخواهیم دید و نتیجه اش فروپاشی است.
وی ادامه داد: رسانه ها با استفاده از ابزار دموکراسی بزرگترین دیکتاتوری در حوزه پیام را ایجاد می گنند، زمانی که یک پیام دارای جنسیت می شود نقطه شروع ایجاد فروبستگی در جامعه است .
داودی عنوان کرد: غرب هدفش تنها زن مسلمان نیست غرب در تعریف زن تراز در جامعه خودش نیز مشکل دارد و نمی توانند تعریفی از زن تراز براساس مبانی خود نه مبانی شرقی برسند، بنابراین رسانه ها مفهومی که به لحاظ فرهنگی در بن مایه تاریخی جامعه ایرانی وجود دارد در حوزه تراز سازی زن استفاده می کنند، تراز سازی یعنی شما پوششی را انتخاب می کنید که آن پوشش بر اساس مولفه های تعریف شده شما را به یک فرد قابل اعتماد ، قابل اعتنا ، موثر تبدیل می کند
وی افزود: مرد به اندازه زن نمی تواند از فاز شناخت با موضوعات طبیعی برخورد کند چرا که زن در حوزه تکاملی همیشه حالت مرکب و مرد حالت خطی دارد
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی عنوان کرد: حوزه آپارتاید در رسانه از یک چهره کاملا جعلی آغاز شده و بعد به آرامی تبدیل به یک اصیل غیر قابل کتمان می شود پس از فیک ایجاد شده براساس مصادیق شکل می گیرد.
وی خاطرنشان کرد: رسانه برای این که بتواند آپارتاید جنسیتی پیدا کند اقدام به تقلیل دادن زن به نیاز های جعلی که هیچ تاثیری حتی بر زیست بوم فکری او ندارد اقدام می کند.
چینی چیان با تاکید بر اینکه رسانه های بیگانه با تغییر فرم به دنبال تغییر سیاست هستند، گفت: هر امر سیاسی که در جامعه به وقوع می پیوندد ابتدا یک بستر دارد و پس از آن نیز شاهد موج سواری این رسانه ها هستند، موضوع رسیدن به یک فهم مشترک از اهمیت بسزایی برخوردار است و به معنای تسلیم یکدیگر شدن نیست بلکه به معنای درک و فهم یکدیگر است که باید براساس یک چارچوب از پیش تعیین شده باشد.
شادمانی گفت: ما باید حقیقت ها در جامعه ایرانی را به درستی ببینیم چرا که جولانگاه این رسانه خلا های موجود در جامعه ایرانی است، از این جا هست که رسانه های خارجی به گفتمان شخصیت می دهند و جمهوری اسلامی را به عنوان نمادی که می خواسته آپارتاید جنسیتی را علیه زنان پیاده کند معرفی می کنند.
وی در ادامه افزود: ما همیشه از جنگ شناختی و از طرف دشمن صحبت می کنیم در حالی که از مانور رسانه ای رسانه های داخل در وقایع حرف نمی زنیم، تریبون ما دست بازیگرانی است که اصلا نماد انقلاب نیستند ما باید این رسانه ها را به دست بگیریم و علیه زن جهانی پیاده کند.
یادآور می‌شود، برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیت شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است ،روزهای یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش می شود.