بحث «بلاعوض، رایگان و کمک» با سوریه نداریم
مدیرکل غرب آسیای وزارت خارجه یادآور شد: سوریه کشور فقیری نیست و منابع و ظرفیت‌های زیادی دارد و در طول سفر رئیس جمهور هم یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوها، متمرکز بر این بود که بتوانیم با همکاری هم روابط اقتصادی و تجاری را توسعه دهیم.در هیچ دوره‌ای نوع همکاری‌هایی که ما در حوزه تجاری و اقتصادی میان دو کشور تعریف کردیم بحث بلاعوض یا رایگان یا کمک نبوده است.
فارس‌‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- خراسان نوشت: منطقه غرب آسیا همواره از مناطق داغ و طلایی دنیا بوده و به جهات مختلف آبستن حوادث و بحران هایی است که آثار فرامنطقه ای و جهانی داشته اند. این وضعیت باعث شده است سیاستمداران و کارشناسان روابط بین‌الملل در دنیا به تحولات این منطقه توجه کنند.
از دو ماه قبل با توافق مهم میان ایران و عربستان، غرب آسیا با تحولات سریع و جدیدتری نیز روبه رو شده و نسیم ثبات و آرامش وزیدن گرفته است . مسئول این منطقه مهم در دستگاه دیپلماسی ایران، مهدی شوشتری دستیار وزیر و مدیرکل غرب آسیای وزارت خارجه است. با او که عازم نشست مهم چهارجانبه با موضوع بحران سوریه به مسکو بود، از بخش های مختلف غرب آسیا سخن گفتیم. از ابعاد مختلف سفر رئیس جمهور به سوریه و این که آیا قرار است ایران، خرج خرابی‌های این کشور را بدهد تا این که با مصر به کجا رسیده‌ایم و شایعات در این خصوص تا چه حد واقعی است که البته تکذیب کرد.
از لبنان گفت که مشکل پیش آمده برای انتخاب رئیس جمهور باید با اجماع طرف‌های داخلی حل شود و ایران گزینه‌ای برای ریاست جمهوری ندارد. همچنان می‌گوید 4 دیپلمات ربوده شده ایرانی در لبنان وضعیت قطعی مشخصی ندارند و درباره اسرائیل هم معتقد است این بحران به زوال یا فروپاشی این رژیم کمک خواهد کرد.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
*مهم‌ترین تحول در حوزه کاری شما در روزهای اخیر سفر رئیس جمهور به سوریه بود. دستاوردهای این سفر در حوزه‌های سیاسی، امنیتی چه بود؟
-سفر دکتر رئیسی به سوریه به دلیل این که در فاصله نسبتا طولانی(حدود 13سال ) از آخرین سفر رئیس جمهور ایران بود، یک ویژگی خاص داشت. در شرایطی که بحران سوریه در بعد امنیتی و نظامی از شرایط بحران خارج شده است و شرایط منطقه بعد از توافق ایران و عربستان، فضای مثبتی را تجربه می‌کرد و همزمان در شرایط گشایش روابط سوریه با کشورهای منطقه و وضعیت مناسب مجموعه مقاومت در سال‌های اخیر که در بهترین شرایطش بود، این سفر انجام شد و بازتاب رسانه‌ای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بسیار گسترده‌ای هم داشت. بازتاب‌های مثبت این سفر و نقشی که ایران در طول بحران سوریه چه در مبارزه میدانی با تروریسم و چه در حوزه سیاسی که بازیگر اصلی در کمک به حل و فصل بحران سوریه در چارچوب روند آستانه بود و الان هم در نشست چهارجانبه شرکت دارد، ویژگی خاصی به این سفر داد و از این حیث اهمیت بسیاری داشت.
*وقتی ما به روسیه نزدیک شدیم در جنگ اوکراین، این باعث شد برخی کشورها فکر کنند ما در یک طرف جنگ هستیم، آیا این نگرانی وجود ندارد این سفر و نزدیک شدن بیشتر ایران به سوریه باز هم تنش بین ما و برخی کشورها به ویژه غربی ها را افزایش دهد و نگران کنش‌های ایران در منطقه شوند؟
کشورهای غربی از قدیم نسبت به روابط نزدیک و راهبردی تهران و دمشق احساس نگرانی می‌کردند و می‌کنند و درخصوص سفر اخیر هم سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ابراز نگرانی کرد، اما همه بازیگران منطقه و فرامنطقه از روابط ایران و سوریه مطلع هستند. ما بیش از 40 سال روابط بسیار نزدیک و راهبردی با سوریه داریم و در جنگ تحمیلی، سوریه از معدود کشورهایی بود که به ایران کمک کرد و ایران هم در طول بحران سوریه به درخواست سوریه در حوزه میدانی و مستشاری به آنها کمک کرد.
در این سفر تأکید شد که ایران قرار است در بازسازی سوریه بعد از جنگ داخلی مشارکت داشته باشد. بخشی از افکار عمومی تصور می‌کنند پول ایرانی‌ها قرار است در سوریه خرج ساختن خرابی‌ها شود. چه پاسخی برای این بخش از افکار عمومی دارید؟
–یک بُعد مهم روابط ما با سوریه از قبل از 2011 صدور خدمات فنی مهندسی ما بوده و پروژه‌های بزرگی در این کشور اجرا کردیم و سابقه روابط طولانی بیش از 20 ساله را در حوزه‌های اقتصادی داریم که آورده‌های زیادی نیز برای ما به ویژه برای بخش خصوصی به همراه داشته است. حالا هم اراده مقام‌های دو کشور این است که هم روابط اقتصادی خود را احیا کنیم و هم توسعه دهیم. سوریه کشور فقیری نیست و منابع و ظرفیت‌های زیادی دارد و در طول سفر رئیس جمهور هم یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوها، متمرکز بر این بود که بتوانیم با همکاری هم روابط اقتصادی و تجاری را توسعه دهیم. بر اساس تفاهم‌های انجام شده در این سفر، قرار است موانع موجود در مسیر توسعه روابط اقتصادی و تجاری فیمابین برطرف شود و زمینه حضور شرکت‌های ایرانی را در بازار سوریه فراهم کند. قطعا این زمینه‌سازی در راستای منافع دو طرف به ویژه بخش خصوصی خواهد بود.
*یعنی قرار نیست ایران به صورت رایگان و مجانی برای سوریه، خرابی ها را بسازد یا وام بلاعوض بدهد؟
–به هیچ عنوان. در هیچ دوره‌ای نوع همکاری‌هایی که ما برای همکاری‌های تجاری و اقتصادی میان دو کشور تعریف کردیم بحث بلاعوض یا رایگان یا کمک نبوده است. طبیعتا سود این همکاری به سازوکار مورد توافق دو طرف برمی‌گردد.
*نشست امروز با حضور وزیران خارجه ایران،سوریه، ترکیه و روسیه برگزار می‌شود. این نشست از ابتدا حاشیه‌هایی داشت. ابتدا قرار بود 3 کشور باشند و ایران نباشد. وقتی هم قرار شد ایران باشد 2 یا 3 بار تاریخ‌هایی که اعلام می‌شد عقب افتاد. چرا این وضعیت و تعویق‌ها را شاهد بودیم. تقصیر ترک‌ها بود یا سوری‌ها ؟
-بحث مقصریابی نیست. در یک سازوکار چند جانبه که 4 کشور دخیل هستند برنامه ها باید با هماهنگی 4 کشور باشد و ممکن است یک کشور نتواند حضور یابد. گاهی هماهنگی بین 4 کشور سخت است. نقش ایران در طول بحران سوریه و روند حل و فصل سیاسی، مؤثر و غیرقابل انکار بوده و همکاری خوبی بین ایران و روسیه و ترکیه در روند آستانه شکل گرفت که جزء روندهای موفق و پایدار درخصوص بحران سوریه بود؛ زیرا تمام روندهای دیگر موقت و ناموفق بودند. در بحث کمک به بهبود روابط ترکیه و سوریه ما همواره پیش قدم بودیم و کمک کردیم تا مسائل اختلافی ترکیه و سوریه کاهش یابد. نشست معاونان وزیران خارجه حدود یک ماه پیش در مسکو انجام شد و آن نشست مقدمه نشست وزیران بود.
*با توجه به این که اکنون ترکیه، کشور اشغالگر در سوریه است، چقدر امیدوارید این نشست نتیجه دهد؟
-حتما نباید انتظار داشته باشیم با برگزاری یک نشست، یک پرونده متراکم از اختلافات و درگیری‌ها خاتمه یابد، اما نفس این روند که هر دو طرف اراده دارند اختلافات را نه در صحنه نظامی که پشت میز مذاکره به بحث بگذارند، یک گام رو به جلو می دانیم. این یک روند است که شروع شده است.
*در خصوص اردن، دیگر آن حالت تخاصم و درگیری‌های لفظی را که شاید اوج آن عبارت هلال شیعی پادشاه اردن بود، شاهد نیستیم. به نظرتان بعد از توافق با عربستان می‌توانیم با اردن هم روابط را از فضای سرد کنونی خارج کنیم؟
-سیاست دولت سیزدهم سیاست همسایگی و توسعه روابط با کشورهای اسلامی است و در همین چارچوب توافق تهران و ریاض شکل گرفت که بازتاب مثبتی در منطقه داشت و کشورهای مختلف منطقه از جمله اردن از آن استقبال کردند. در سال های گذشته ما با اردن قطع رابطه نبودیم، سفارت‌ها فعال بودند و تماس‌ها برقرار بود. در سفر چند ماه قبل دکتر امیرعبداللهیان به اردن برای شرکت در کنفرانس بغداد 2 نیز دیدار خوبی با پادشاه اردن انجام شد.دو کشور برای حل برخی سوءتفاهم‌ها و گسترش روابط اراده کافی دارند.
*در خصوص مصر بیش از 40 سال است روابط‌مان قطع است. به تازگی زمزمه‌هایی درباره مصر و ایجاد روابط دوباره به گوش می‌رسد. الان در چه مرحله‌ای هستیم؟ گفته می‌شود در بغداد مذاکراتی بوده است، آیا تأیید می‌کنید؟
-به رغم قطع رابطه سیاسی بین ایران و مصر از سال 58 ، نمایندگی‌های سیاسی دو کشور در قالب دفتر حفاظت از منافع در دو کشور فعال بودند و برخلاف دیگر دفاتر حفاظت منافع، کشور ثالثی در میان نیست و دو کشور حضور مستقیم در پایتخت ها دارند. زمینه‌های همکاری هم به صورت تاریخی داشتیم؛ حتی در صحنه نهادهای بین‌المللی هم در بسیاری از موارد دارای اشتراک دیدگاه با مصر بودیم و هستیم و همکاری نزدیکی میان دو طرف وجود دارد. در مقاطع زمانی مختلف تلاش‌هایی برای ارتقای روابط انجام شده، اما هیچ کدام به نتیجه مطلوب نرسیده است. ما به عنوان دستگاه دیپلماسی برای برقراری روابط با همه کشورهای اسلامی هیچ محدودیتی نداریم. البته این طبیعتا نیازمند خواست و اراده جدی طرف مقابل هم هست، اما به تازگی مذاکراتی درباره ارتقای روابط با مصر نداشته ایم.
*بحث مصری ها درباره روادید چه بود؟
-بحث مجوز دولت مصر برای ورود گردشگران ایرانی به این کشور، در چارچوب کلانی بود که وزارت گردشگری مصر تسهیلاتی برای ورود اتباع کشورهای مختلف از جمله ایران داد که بر این اساس ایرانی‌ها می‌توانند به جنوب سینا وارد شوند و در بدو ورود در فرودگاه‌های این منطقه، روادید دریافت کنند؛ اما این کار مستلزم توافق بین آژانس‌های گردشگری دو کشور است که تاکنون ابلاغیه‌ای درباره سازوکار اجرای این تصمیم از دولت مصر دریافت نکرده‌ایم.
*با توجه به روابط خوب مصر با چین و عربستان آیا این دو کشور در موضوع ارتقای روابط تهران و قاهره میانجی‌گری خاصی داشته‌اند؟
-ما در بحث روابط ایران و مصر موردی از نقش کشورهای ثالث و میانجی نداشتیم و اگر پیامی باشد به صورت مستقیم انتقال می‌دهیم.
*در سال‌های اخیر موانعی همچون تصویر خالد اسلامبولی در خیابانی در تهران و مشابه این ماجرا در قاهره را در روابط ایران و مصر داشتیم که رسانه‌ای می‌شدند. می‌خواهید اینها را چطور حل کنید یا از اینها عبور کردید؟
-در چندین مقطع زمانی که بحث احیای روابط ایران و مصر مطرح بوده، دو طرف موضوعات مختلفی را روی میز گذاشتند و این دو مورد از جمله این موانع یا موضوعات مورد مذاکره همیشه بوده و هست، اما تقلیل موانع و روابط به این دو موضوع، دقیق و درست نیست. ما موضوعات مختلفی با طرف مصری داشتیم و داریم و اگر به مذاکرات احیای روابط برسیم باید موضوعات مختلف روی میز بیاید و درباره آنها مذاکره و توافق و حل و فصل شود.
*عامل اصلی قطع روابط ما صلح اسرائیل با مصر بود. با توجه به فضای جدید عادی‌سازی روابط دیگر کشورهای اسلامی با اسرائیل، این عامل همچنان مانع روابط تهران و قاهره است؟
-بحث روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه در جریان بوده و هست و موضع ما هم در این خصوص کاملا روشن است. ما در چارچوب سیاست رسمی و اعلامی خودمان حضور رژیم صهیونیستی در منطقه را عامل اصلی تهدید صلح و ثبات در منطقه و عادی سازی روابط با این رژیم را عامل مخرب و مزاحم برای صلح و ثبات منطقه می‌دانیم.
*حدود 190روز است که لبنان، رئیس جمهور و نخست وزیر قانونی ندارد. موضوع انتخاب رئیس جمهور لبنان چه پیچیدگی و مشکلی دارد که این قدر طول کشیده؟ حزب ا… ،سلیمان فرنجیه را برای ریاست جمهوری مطرح کرده و به نوعی نامزد ایران هم هست. موضع ایران چیست؟
-تأخیر در انتخاب ریاست جمهوری در لبنان مسبوق به سابقه است و این دوره خلأ سیاسی در دوره گذشته حتی به 2.5 سال هم رسید که این وضعیت به دلیل ویژگی خاص تعدد سیاسی و طایفه‌ای لبنان است. در دوره فعلی هم هیچ گروه و ائتلافی اکثریت نصف به علاوه یک پارلمان را در اختیار ندارد. رایزنی‌های داخلی در لبنان در این شش ماه ادامه داشته است و امیدواریم به یک نقطه اجماع برسند. موضع ما درخصوص لبنان این است که در مسائل داخلی این کشور به هیچ وجه دخالت نمی‌کنیم و همواره بر ضرورت گفت‌وگو میان جریان‌های سیاسی لبنان برای رسیدن به تفاهم و اجماع برای انتخاب رئیس‌جمهور و دولت تأکید داریم. متقابلا هم اعلام کردیم اگر بتوانیم نقش تسهیل‌کننده را در این خصوص داشته باشیم این آمادگی را داریم که با توجه به ارتباطات گسترده‌ای که با همه جریان‌ها داریم، ایفای نقش کنیم، اما مهم این است که این توافق و اجماع داخلی بدون دخالت‌های خارجی حاصل شود. ما در هیچ دوره‌ای از جمله این دوره کاندیدایی نداشته و نداریم.
*یعنی آقای سلیمان کاندیدای ایران نیست؟
-خیر، ایشان کاندیدای بخشی از گروه‌های سیاسی در لبنان هستند.
*ولی نمی‌شود گفت کاندیدایی که حزب ا… معرفی کرده مورد تأیید ایران نیست.
-ببینید گفتم ما وارد مصادیق نمی‌شویم چون این شأن داخلی بوده و برعهده گروه‌های لبنانی است.حزب ا… و جنبش امل و هم پیمانان‌شان، سلیمان فرنجیه را به عنوان کاندیدای مورد حمایت خود معرفی کردند و برخی گروه‌های دیگر کاندیداهای دیگری دارند، اما باید گفت‌وگوهای ملی برای رسیدن به تفاهم شکل بگیرد و بازیگران خارجی هم باید فقط نقش تسهیل‌گر داشته باشند.
*چند ماه قبل بحثی شکل گرفت درباره 4 دیپلمات ایرانی که در لبنان مفقود شده بودند و این حرف که پیکرهای این عزیزان بازگشته یا در حال تبادل است. خبر موثق جدیدی در این خصوص دارید؟
-خبری که گفتید از سوی جهت ذی ربط داخلی تکذیب شد. ما هیچ مدرک مستندی دال بر شهادت این عزیزان نداریم، آن چیزی که وجود دارد، این است که این عزیزان در آن مقطع زمانی توسط نیروهای فالانژ به اسارت گرفته و به مکان نامعلومی منتقل می‌شوند و از سرنوشت این عزیزان خبر موثقی نداریم، اما آن چه مشخص است این که در آن مقطع یعنی در 1982 لبنان تحت اشغال رژیم صهیونیستی بوده و بالطبع نیروهای فالانژ هم که ارتباط نزدیکی با این رژیم داشتند، مسؤولیت این اقدام را در درجه اول متوجه رژیم صهیونیستی می‌کند که باید سرنوشت این عزیزان را روشن کنند.
برخی اخبار یا اطلاعات هم وجود داشته که به رژیم صهیونیستی منتقل شدند از این جهت نخست وزیر وقت لبنان در 2008 طی نامه رسمی به سازمان ملل متحد و شورای امنیت، درخواست کرد برای روشن شدن سرنوشت این عزیزان، نیروی اشغالگر اسرائیل مسئولیت این کار را باید بپذیرد و جوابگو باشد.
*در موضوع رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر تحولات جدیدی را شاهد هستیم. ارزیابی شما از تحولات داخلی اسرائیل چیست و آیا می‌تواند به فروپاشی این رژیم کمک کند؟
-آن چیزی که قطعی است، آن است که رژیم صهیونیستی دچار مجموعه‌ای از گسست‌های داخلی شده است. 18 هفته از اعتراضات می‌گذرد و به رغم موضع تاکتیکی نتانیاهو برای تعویق رأی‌گیری برای لوایح اصلاحات قضایی، این اعتراضات ادامه دارد. این وضعیت بی‌سابقه‌ای در طول عمر اسرائیل است. در طرف مقابل وضعیت امنیتی و سیاسی رژیم هم خوب نیست و اتخاذ رویکردهای به شدت افراطی علیه فلسطینی ها باعث اعتراض کشورهای مختلف و حتی کشورهایی که عادی‌سازی با رژیم داشتند یا اروپا و آمریکا هم شده، در نقطه مقابل در برابر مقاومت هم وضعیت پیچیده ای پیدا کردند و قادر نیستند عملیات‌های مقاومت را که گروه‌های جدید هم هستند،کنترل کنند.
این وضعیت هشدار مبنی بر نابودی یا زوال، موضع یا حرف ایران یا گروه‌های مقاومت و کشورهای دیگر نیست و شاهد هستیم مقام‌های سابق یا فعلی این رژیم درباره این که این اعتراض‌ها و گسست‌ها می‌تواند باعث فروپاشی بشود هم هشدار می‌دهند. در واقع این حرفی است که از داخل رژیم شنیده می‌شود و با واقعیت‌ها تطابق زیادی دارد.
پایان پیام/ت