بزن مطرب سرودی خوش
استفاده از ظرفیت شعر و سرود سابقه بسیار زیاد و جالبی در انقلاب‌ها و تحولات جهان دارد. در خود انقلاب اسلامی، هم نیرو‌های انقلابی مسلمان و هم گروه‌ها و سازمان‌های چپ، از هنر موسیقی برای خیزش عمومی مردم نهایت استفاده را کردند.
فارس پلاس؛ تقی دژاکام در یادداشتی نوشت: شاید اولین روز‌هایی که سرود «سلام فرمانده» تولید و پخش شد، هیچ‌کس حتی سازندگانش هم حدس نمی‌زدند که روزی این سرود به ظاهر ساده این‌قدر در دل‌ها و جان‌ها جای بگیرد و همه آن را زمزمه کنند و آوازه آن مرز‌های ایران اسلامی را هم در نوردد و به زبان‌های عربی و اردو و انگلیسی و ترکی و هندی و یونانی و افغانی و چندین زبان دیگر عیناً یا تقریباً با مضمون امام زمانی ترجمه شود. اگر یادتان باشد خیلی از کسانی که دستی به ادب و ادبیات داشتند آن‌روز‌ها از قوی نبودن ادبیات و واژگان به‌کار رفته در آن گلایه هم داشتند، اما بسیاری از همان‌ها وقتی دیدند فرزندان خودشان چه انس و ارتباط خوبی با آن برقرار کرده‌اند، کوتاه آمدند و به تجلیل این سرود به خصوص به دلیل اینکه دل‌ها را تسخیر کرده بود پرداختند.
استفاده از ظرفیت شعر و سرود سابقه بسیار زیاد و جالبی در انقلاب‌ها و تحولات جهان دارد. گفته‌اند در انقلاب فرانسه مردم و گروه‌های انقلابی بیش از ۲ هزار سرود و تصنیف ساختند که البته معروف‌ترین و ماندگارترین آن‌ها دو سرود «مارسی‌یز» و «کا ایرا» با مضامینی، چون «درست خواهد شد» و «ما تسلیم نمی‌شویم» است. در جنگ جهانی و در انقلاب اکتبر روسیه هم نمونه‌هایی از این سرود‌ها و آهنگ‌ها تأثیرگذار بودند از جمله «شور امیروف» اثر آهنگساز شهیر روسی فکرت امیروف.
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی هم در مردادماه سال ۱۳۸۰ درباره سمفونی شور می‌گوید: «من شنیده‌ام که در قضایای جنگ جهانی در روسیه، شورِ امیروف در تهییج مردم برای وارد شدن به میدان جنگ، بیشترین تأثیر را داشت؛ یعنی در خدمت اهداف مردمی قرار گرفت. به طور طبیعی این توقع از هنرمندِ هر کشوری وجود دارد؛ یک هنرمند چطور می‌تواند نسبت به این قضیه بی‌تفاوت بماند؛ در حالی که دشمن از ابزار هنر استفاده می‌کند؟»
نمونه دیگر در سال‌های اخیر، آثار به شدت تأثیرگذار و حماسی «جولیا پطرس» خواننده مسیحی لبنانی است که همیشه برای جبهه مقاومت و مجاهدان علیه صهیونیسم و تمامیت ارضی لبنان و کشور‌های اسلامی و عربی، یک غافلگیرانه شورآفرین دارد؛ کسی که عواید اثر جهانی و ماندگارش «احبائی» را که در استقبال از پاسخ نامه سیدحسن نصرالله به مجاهدان جنگ ۳۳ روزه سروده و اجرا شده بود به خانواده شهیدان مقاومت اهدا کرد و بعد‌ها هم با سرود‌هایی در تجلیل از حماسه مردم فلسطین در جنگ هشت‌روزه علیه اسرائیل این کار را تکرار کرد.
در خود انقلاب اسلامی، هم نیرو‌های انقلابی مسلمان و هم گروه‌ها و سازمان‌های چپ، از هنر موسیقی و به خصوص سرود‌های مهیج و حماسی برای خیزش عمومی مردم نهایت استفاده را کردند. در میان نیرو‌های مسلمان، گروه سرود حسینیه ارشاد و کمی پیشتر از آن خوانندگانی که زودتر از دیگران پیام انقلاب را گرفته بودند به ساخت و اجرای آثاری در این زمینه پرداختند که گاه همپا یا همراه نوار‌های کاست سخنرانی‌های امام خمینی پخش و منتشر می‌شد. از مهم‌ترین نمونه‌های این سرود‌ها و تصانیف می‌توان به تصنیف «از خون جوانان وطن لاله دمیده»، خمینی‌ای امام، برخیزید‌ای شهیدان راه خدا، به لاله در خون خفته، بهاران خجسته باد، ایران‌ای سرای امید، و به خصوص سرود ایران ایران اشاره کرد.
با گسترش و تقویت ترانه‌ها و تصنیف‌هایی که بر اساس شعر شاعران مشهور ایرانی ساخته و تولید شد، به تدریج سرود‌های انقلابی کمتر و کمتر در دستور تولید قرار گرفت، شاید هم متولیان امر احساس کردند حالا که انقلاب اسلامی به پیروزی رسیده است به سرود انقلابی چه نیاز است. به همین دلیل پس از سال‌ها مرکز سرود و آهنگ‌های انقلابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم نام خود را به مرکز سرود و موسیقی تغییر داد و عبارت «سرود‌های انقلابی» حذف شد. جالب اینکه در سال‌های بعد اگر هم سرودی ساخته شد از مفاهیم بلند و آرمان‌های انقلابی و مکتبی تا حدود زیادی خالی و عاری شده بود؛ مفاهیمی، چون توحید، مستضعفان، رهبران انقلاب، جهان‌وطنی اسلامی یا شعار‌های ضداستکباری و ضدامریکایی.
برگردیم به ماه‌های اخیر و گل کردن سرودی که از سوی یک گروه ناشناس در استان گیلان تولید شد، اما شهرتی جهانی یافت. پس از آن بود که خوشبختانه توجه به ابزار مؤثری به نام «سرود انقلابی» بار دیگر جدی گرفته شد و آثار متعددی با شدت و ضعف کمتر و بیشتر تولید شد. صداوسیما هم خوشبختانه در دوره جدید اهتمام محسوسی به این موضوع نشان داده و هم با هوشمندی با تولید آثاری در شبکه پویا و نهال و هم در برنامه‌های استعدادیابی، چون اعجوبه‌ها و نماهنگ و نواهنگ این تلاش را در معرض توجه عموم مردم قرار داده است که جای تقدیر دارد. البته شاخص‌ترین کار سیما در این حوزه، برنامه‌ای است با عنوان «دور‌ها آوایی است…» که چندین ماه است از شبکه ۲ پخش می‌شود، بسیار حساب‌شده و مستند به مرور آثار موسیقایی مؤثر، انقلابی و سرود‌های خاطره‌انگیز طی سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد، سوابق و لواحق شاعر و سازنده و آهنگساز آن را هم مطرح می‌کند و دانش موسیقایی مخاطب را بالا می‌برد و اشتیاقش را به این موضوع زیاد می‌کند.
این راه، راه درست و البته کمی با دست‌انداز است که حتماً متولیان آن به مشکلات آن آگاهند ولی نباید مشکلات و برخی موانع باعث شود که از ادامه این مسیر امیدبخش و سازنده منصرف شوند یا ریتم این اقدام ارزشمند را کند کنند. البته این کار نباید منحصر به صداوسیما باشد و بماند، ارزش این هنرآفرینی و سازندگی در این است که مردم و گروه‌های مردمی و مسجدی و انقلابی به وسط میدان بیایند و آستین بالا بزنند. درست همان کاری که سازندگان با اخلاص و مسجدی سرود «سلام فرمانده» در گیلان انجام دادند. که فرمود:
چو در دست است رودی خوش بزن مطرب سرودی خوش
پایان پیام/غ