سفر رئیسی به دمشق؛ چند درصد سوریه در کنترل دولت اسد است؟
سید ابراهیم رئیسی به دعوت رئیس جمهور بشار اسد برای انجام سفری دوروزه راهی دمشق شد. رئیسی نخستین رئیس‌جمهور ایران است که پس از ۱۳ سال به سوریه رفت.
فارس پلاس؛ روایت روز – سید ابراهیم رئیسی چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت‌ماه وارد دمشق شد. این نخستین سفر رئیس جمهوری ایران به سوریه پس از آغاز جنگ جهانی تروریسم در این کشور است. آخرین بار محمود احمدی نژاد در دوران ریاست جمهوری خود در سال ۱۳۸۸ به سوریه رفت.
حسن روحانی در ۸ سال دوران ریاست جمهوری خود سفری به سوریه انجام نداد امّا ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در همین بازه زمانی، ۲ مرتبه به سوریه سفر کرد و ضمن دیدار با رئیس جمهور بشار اسد، از نیروهای ارتش روسیه به عنوان نیروی موازی ایران در سوریه بازدید به عمل آورد.
از همین جهت، سفر رئیسی به سوریه از اهمیت به سزایی برخوردار است. ایران و روسیه به طور مشترک حامی دولت سوریه مقابل ارتش تروریست‌های بودند که ناتو از ۸۰ کشور جهان وارد این کشور کرده بود.
با استناد به موسسه صلح ایالات متحده (USIP)، بیش از ۷۰% اراضی سوریه از وجود تروریست‌ها پاکسازی شده و در کنترل دمشق قرار گرفته است. [۱]
مؤسسه واشنگتن (Washington Institute) نیز برآورد کرده که دولت سوریه اکنون بر دو-سوم خاک این کشور مسلط است. همچنین جمعیتی بالغ بر ۱۲ میلیون نفر در قلمروی تحت کنترل دمشق هستند. حدود ۷ میلیون سوری نیز به عنوان پناهنده در خارج از کشور زندگی می‌کنند. [۲]
اراضی پاکسازی شده و اشغالی سوریه | منبع: جسور للدراسات
پایگاه جسور للدراسات (jusoor for studies) نقشه‌ای از اراضی سوریه منتشر کرده است. [3]
در نیمه جنوبی سوریه تنها یک نقطه بحرانی وجود دارد: منطقه التنف. این گذرگاه مرزی در مجاورت سه کشور عراق، اردن و سوریه قرار دارد. التنف از سال ۱۳۹۵ در اشغال ارتش آمریکاست. علّت اشغال این منطقه قطع کریدور تهران – مدیترانه بود.
دو دلیل برای این اشغال متصور است: اول؛ کریدور تهران – مدیترانه در بلند مدت بخشی از کمربند شرق به غرب جهان (BRI) خواهد شد و شرق و جنوب شرق آسیا را به مدیترانه متصل می‌کند. دوم؛ مسیر پایین دست با هدف قطع خط کمک به حزب الله لبنان و حمایت از رژیم صهیونیستی بسته شد. بر همین اساس، آمریکا به دنبال فتح کریدور البوکمال نیز بود امّا در رقابت با ایران، پیروزی نصیب محور مقاومت شد.
سه مسیر زمینی از ایران به مدیترانه می‌رود که از قرار ذیل است:
- مسیر شمالی: از گذرگاه ربیعه (عراق) و الیعربیه (سوریه) می‌گذرد. منطقه شرق فرات تحت کنترل ارتش آمریکا است.
- مسیر میانی: از گذرگاه القائم (عراق) و البوکمال (سوریه) می‌گذرد که در اختیار محور مقاومت است.
- مسیر جنوبی: از گذرگاه التنف (سوریه) عبور می‌کند و ارتش آمریکا دقیقاً روی جاده پایگاه زده است!
کریدور تهران – مدیترانه
در نیمه شمالی سوریه دو منطقه بحران وجود دارد: منطقه شرق رودخانه فرات و ادلب.
۱: «شرق فرات» در اختیار نیروهای موسوم به دموکراتیک سوریه (قسد) است. امّا در واقع این منطقه در اشغال ارتش آمریکاست. این منطقه بار رنگ زرد در نفشه مشخص است. کریدور شمالی «تهران – مدیترانه» دقیقاً از منطقه شرق فرات عبور می‌کند. رهبر انقلاب روز ۲۸ تیر ۱۴۰۱ خطاب به رئیس جمهور روسیه گفت: «یک مسئله مهم در سوریه، اشغال مناطق نفت‌خیز شرق فرات بوسیله آمریکایی‌ها است که این قضیه باید با بیرون راندن آنها از آن منطقه علاج شود.»
آمریکا به سه دلیل در شرق فرات مستقر شده است:
اول؛ آمریکا روزانه ۷۰ هزار بشکه نفت از میادین نفتی شرق فرات را غارت می‌کند. این میادین تا سال ۲۰۱۷ در اختیار داعش بود و از این سال به بعد، وظیفه غارت به ارتش آمریکا رسید. دوم؛ پیشبرد برنامه تجزیه منطقه با ادغام اقلیم شرق فرات سوریه و اقلیم سنّی عراق. سوم؛ حفظ داعش برای آینده!
در باب نکته سوم باید گفت که اکنون حدود ۱۰۰۰۰ داعشی در بازداشتگاه‌های شرق فرات است.[4] حدود ۲۰۰۰ نفرشان از جنگجویان خارجی از بیش از ۴۰ کشور هستند. چرا واشنگتن این تعداد داعشی را زیر چتر امنیتی خود نگه داشته است؟ سناریوی احتمالی، ری‌برندینگ این تروریست‌هاست تا در قالب معارض میانه‌رو مورد استفاده قرار بگیرند. نظیر آنچه که درباره القاعده سوریه (جبهه النصره) اتفاق افتاد و امروز در قالب هیئت تحریرالشام فعالیت می‌کنند.
از طرفی، ارتش آمریکا بخشی از تروریست‌ها را پس از عملیات البوکمال و پایان حکومت داعش به افغانستان منتقل کرد تا میدان نبرد را به مرزهای شرقی ایران، غرب چین و نیز دروازه‌های جنوبی کشورهای استقلال یافته از شوروی بکشاند و تفکر تکفیری داعش را در افغانستان بسط دهد. این موضوع نشان داد که حضور آمریکا در شرق فرات تهدیدی فرا منطقه‌ای است و ادامه آن برای کشورهای غرب آسیا، افغانستان، چین و کشورهای آسیای مرکزی خطرناک است.
نقشه اراضی اشغالی در شمال سوریه
۲: شهر «ادلب» نیز آخرین سنگر و به نوعی پایتخت تروریست‌های جهان است. این شهر در کنترل هیئت تحریرالشام است. بیش از ۱۰۰/۰۰۰ تروریست در این شهر مستقر است.[5] این منطقه با رنگ بنفش در نقشه مشخص شده است.
ترکیه در سه عملیات نظامی تحت عناوین سپر فرات (Euphrates Shield) در سال ۲۰۱۶، شاخه زیتون (Olive Branch) در سال ۲۰۱۸ و چشمه صلح (Peace Spring) در سال ۲۰۱۹ اقدام به اشغال بخش‌هایی از مناطق مرزی شمال سوریه کرده است. مناطق اشغالی در جریان این سه عملیات به ترتیب با رنگ‌های آبی، سبز کمرنگ و سبز پررنگ در نقشه مشخص شده است. دو عملیات اول ترکیه در غرب فرات و عملیات سوم در شرق فرات انجام شد.
عملیات چهارم ارتش ترکیه تحت عنوان سپر بهار (Spring Shield) در زمستان ۲۰۲۰ انجام شد که به دلیل درگیری مستقیم با نیروهای محور مقاومت شکست خورد. ترکیه ۲ هدف را برای عملیات در شمال سوریه اعلام کرد: اول؛ ایجاد نوار سراسری به طول مرز ترکیه – سوریه و عمق ۳۰ کیلومتری در این کشور برای عقب راندن گروه‌های کرد مسلّح. دوم؛ استقرار ۱/۰۰۰/۰۰۰ میلیون نفر از ۳/۷ میلیون آواره سوری حاضر در ترکیه در این نوار حائل ۳۰ کیلومتری.
اکنون دو رخداد مهم در غرب آسیا به موازات یکدیگر در حال پیگیری است. توافق عربستان سعودی-ایران و بسترسازی برای نشست سران چهارکشور ایران، ترکیه، روسیه و سوریه است. توافق مذکور منجر به تسریع روند عادی سازی کشورهای عربی جنوب خلیج فارس و شمال آفریقا با سوریه شده است. نشست سران چهار کشور مذکور منجر به عادی سازی روابط آنکارا – دمشق، عقب نشینی نیروهای ترکیه و سرکوب جدایی طلبان شمال سوریه خواهد شد. یکی از اهداف سفر رئیس جمهور رئیسی به سوریه در همین چارچوب ارزیابی می‌شود.
«محمد جمشیدی» معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور در صفحه توییتر خود نوشت: «غرب آسیا یک دوره تحول ژئوپلتیک ۱۲ ساله به شدت پرتنش را طی کرده که پیروز قطعی آن جمهوری اسلامی ایران و بازنده قطعی آن آمریکاست. جشن پیروزی مقاومت، در سفر آیت الله رئیسی به سوریه برگزار خواهد شد. رحمت الهی بر حاج قاسم شهید که به همه آموخت قدرت در میدان تنها راه موفقیت دیپلماسی است.»
[1]:usip.org/publications/2023/03/syrias-stalemate-has-only-benefitted-assad-and-his-backers
[2]:washingtoninstitute.org/policy-analysis/assad-regime-has-failed-restore-full-sovereignty-over-syria
[3]:jusoor.co/en/details/map-of-influence-and-crossings-in-the-syrian-opposition-areas
[4]:state.gov/resolving-the-detainee-dilemma-what-next-for-the-men-women-children-of-the-islamic-state/
[5]:bbc.com/news/world-45401474
پایان پیام/.