سلبریتی‌های ترکیه در انتخابات ریاست جمهوری چگونه رفتار کردند؟
سلبریتی‌ها و سوپراستارهای ترکیه در انتخابات اخیر، نقش مهمی ایفا کردند، اما به قطبیسازی جامعه روی نیاورده و برآیند مجموع رفتارهای‌شان، بیانگر سطح بالایی از پختگی، آگاهی و مسؤولیت‌پذیری بود.
فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- مهر نوشت: انتخابات ۲۴ اردیبهشت در ترکیه با مشارکتی قریب به ۹۰ درصد، یک صحنه سیاسی- اجتماعی جالب توجه بود که همه اقشار جامعه، در آن ایفای نقش کردند.
اما در این میان، سلبریتی ها، سوپراستارها و چهره‌هایی که شب و روز در کانون توجه مردم قرار دارند، بیش از دیگران دیده شدند. نکته مهم در مورد سلبریتی های ترکیه، این بود که اغلب آنان؛ هم قبل از انتخابات و هم در روز رای دادن، رویکرد و گرایش حزبی و سیاسی خود را بدون پیازداغ و بزرگنمایی به نمایش گذاشتند و احتمالاً هر یک از آنان، به نوعی بر رای و انتخاب هواداران خود نیز تاثیر گذاشتند.
نقش برجسته سلبریتی های ترکیه در صحنه‌هایی همچون انتخابات، حوادث غیرمترقبه (سیل و زلزله) و دیگر حوزه‌ها، نشان می‌دهد که آنان عنصری مهم و تاثیرگذار هستند و غالباً، به درجه‌ای از پختگی و درایت رسیده اند که نقش و اثرگذاری خود را، فدای مواضع عجولانه و واکنش‌های شتاب زده و بی حساب و کتاب نمی‌کنند.
ترکیه، کشور سلبریتی‌های مشهور
کشور ۸۵ میلیون نفری ترکیه، در سه دهه اخیر، تبدیل به دیارِ شبکه‌های تلویزیونی شده است. تعداد شبکه‌های تلویزیونی دولتی در ترکیه از عدد انگشتان دو دست فراتر نمی‌رود اما شمار شبکه‌های خصوصی در هر دو گستره ملی و استانی، نزدیک به ۲۰۰ شبکه است. در این میان، دست کم ۲۰ شبکه تلویزیونی، از اعتبار ویژه و موهبت تماشاگران چند میلیونی بهره مند هستند و در کنار این همه تلویزیون، ده‌ها مجله و روزنامه با شمارگان چند صد هزار نسخه در روز و هفته، چاپ و منتشر می‌شود. مجموع این امکانات رسانه‌ای در کنار ده‌ها انجمن و نهاد فرهنگی و هنری، موجب شده که زمینه برای درخشش سوپراستارها و چهره‌های مشهور فراهم شود.
هم اینک در ترکیه، در حوزه‌هایی همچون موسیقی، بازیگری سینما و تلویزیون، ورزش، شوهای کمدی و مجریان مشهور، صدها سلبریتی و ستاره زن و مرد وجود دارد. نگاهی به اکانت‌های تویتری و اینستاگرامی این افراد، نشان می‌دهد که برخی از آنها بیش از ۱۰ میلیون نفر فالور و دنبال کننده داشته باشند. در نتیجه سلبریتی بودن در ترکیه، مزایا، درآمدها و اثرگذاری فراوانی دارد. اما در کنار این همه مزایا و فواید، سلبریتی بودن، «مسئولیت اجتماعی» (social responsibility) هم دارد و اتفاقاً همین موضوع تبدیل به متر و معیار مهمی برای قضاوت درباره آنان شده است. وقتی که یک هنرمند، از کنار حوادث تلخ، مشکلات مردم، جشن‌ها، عزاهای ملی و مسائل کلان مردم به سادگی عبور کند و هیچ نقش و موضع اجتماعی روشنی نداشته باشد، خیلی زود اقبال عمومی خود را از دست می‌دهد.
در جریان انتخابات اخیر، اغلب سلبریتی های ترکیه، به روشنی موضع خود را مشخص کردند و با افتخار، از رای دادن خود عکس گرفته و آن را منتشر کردند. به عنوان مثال، تارکان، خواننده مشهور ترکیه که مجموعاً در توییتر و اینستاگرام ۱۰ میلیون فالور دارد، با انتشار یک پست ساده و کوتاه اینستاگرامی، تلاش کرد تا مفهوم دموکراسی را برای هوادارانش در چند جمله نوشتاری کوتاه توضیح دهد. او بدون هیچگونه متلک و کنایه‌ای، در پست خود نوشت: «دموکراسی چیست؟ توجه به حقوق مردم و آزادی‌های فردی و اجتماعی است». او همچنین در توییتر عکسی منتشرکرد که او رادر حال رای دادن نشان می‌داد.
جم ییلماز هنرمند مشهور عرصه استندآپ کمدی ترکیه، در توییتر و اینستاگرام، ۲۰ میلیون فالور دارد. شهرت او به جایی رسیده که مردم ساعت‌ها در صف می‌ایستند تا بلیط حضور در اجراهای او را با قیمت گزاف تهیه کنند.
جم ییلماز در توییتر خود، اعلام کرده که به کمال قلیچدرا اوغلو رای می‌دهد و چنین نوشته است: «کسانی از من پرسیدند به چه کسی رای می‌دهی تا ما هم مانند تو عمل کنیم. جواب من این است: رای من برای جناب قلیچدار اوغلو است».
دوغوش خواننده مشهور ترکیه با چند میلیون فالور و همچنین مسعود اوزیل فوتبالیست مشهور، هر دو در پست‌های اینستاگرامشان، از رجب طیب اردوغان حمایت کردند و هنرمندان دیگر نیز، هر کدام به نوعی رویکرد انتخاباتی خود را به نمایش گذاشتند. اما وجه مشترک همه آنها در این چند بند خلاصه می‌شود:
۱. به عنوان نمونه، حتی یک سلبریتی، به طرف مقابل اهانت نکرد و نامزد جبهه مقابل را زیر سوال نبرد.
۲. هیچ نشانه‌ای از کنایه، تلاش برای قطبی سازی و تحریک در پیام‌هایشان مشاهده نشد.
۳. در بسیاری از پیام‌ها، سلبریتی ها، خود عمل و اقدام «رای دادن» را به نمایش گذاشتند و نه رویکرد سیاسی و حزبی را.
۴. هیچ‌کدام از چهره‌های مشهور، در پیام‌های اینترنتی خود، دولت و انتخابات را زیر سوال نبردند.
۵. سلبریتی‌های ترکیه، آرزوها و تمنیات خود در مورد رفاه مردم و آینده کشورشان را بیان می‌کنند اما سراغ مسائل ریز و جزئی نمی‌روند و از اظهار نظر در مورد مسائل مهمی همچون سیاست خارجی و تصمیمات کلان دولت، پرهیز می‌کنند.
۵. در مواضع سیاسی و نوشته‌ها و پیام‌های سلبریتی ها، نشانه‌ای از خطاهای فاحش سیاسی، فکری و نوشتاری مشاهده نشد و شواهد نشان می‌دهد که آنان برای موضع گیری های خود، از مشاورین حرفه‌ای بهره می‌گیرند.
وجوه مشترک بالا، نشان دهنده این است اغلب سلبریتی های ترکیه، به طرز مشهودی هم در حوزه مسئولیت اجتماعی و آگاهی سیاسی و هم در بخش توجه به اثرگذاری مواضع بر هواداران، به بلوغ فکری و شخصیتی بالایی رسیده اندو در کنار حس مسئولیت پذیری، از سواد و تربیت و ادب بالایی هم برخوردار هستند.
چند نمونه از فعالیت سلبریتی های ترکیه در انتخابات اخیر
تارکان خواننده مشهور، عکسی از صحنه رأی دادن خود را منتشر کرده و نوشته است: «من رای خود را به صندوق انداختم. امیدوارم برای وطن و ملت، اسباب خیر باشد». جم ییلماز کمدین مشهور و پرطرفدار ترکیه نیز با انتشار عکسی از کمال قلیچدار اوغلو نوشته است: «برای کسانی که از من می‌پرسند به چه کسی رای می‌دهی، جوابم این است: به جناب قلیچدار اوغلو رای می‌دهم. جوانان عزیز. لطفاً غفلت نکنید و رای دهید».
دوغوش خواننده پرطرفدار، عکسی از اردوغان را منتشر کرده و نوشته است: «رئیس جمهور من اردوغان است». دمت آکالین خواننده دیگر اعلام کرده که رای خود را صبح زود به صندوق می‌اندازد و ساعات بعدی را اختصاص می‌دهد به تماشای فیلم. نوری بیلگه جیلان کارگران مشهور ترکیه از هواداران خود خواسته به قلیچدار اوغلو رای دهند، علی شان خواننده نیز اردوغان را به خاطر حمایت از حقوق زنان مورد حمایت خود دانسته و فوندا ار یغییت خواننده، بدون اشاره به نام نامزد مورد حمایت خود، آرزومند آن شده که انتخابات، وزیدن نسیم شادی و آشتی و آرامش باشد.
یکی از نکات مشهود در پیام‌های سلبریتی های ترکیه، پرهیز از اظهارات تنش زا و دوری از کنایه و دو قطبیسازی است.
سلبریتی‌های ترکیه و زلزله
سلبریتی‌های ترکیه در جریان زلزله مهیب اخیر که بیش از ۱۰ استان ترکیه را تحت تاثیر قرار داد، با تمام قدرت وارد میدان شدند اما جالب اینجاست که مشارکت سخاوتمندانه آنان در کمک به زلزله زدگان، بدون هر گونه نمایش و شو و در اوج احترام و سازماندهی صورت گرفت. بلنت، خواننده مشهور ترکیه، یک کمپین مدیریت کرد و از همه هنرمندان و سلبریتی ها خواست که کمک‌های خود را در اختیار او بگذارند. تقریباً همه چهره‌های مشهور ترکیه به این ندای او لبیک گفتند و در یک بازه زمانی کوتاه در کمتر از ۲۴ ساعت، ده‌ها میلیون دلار وجه نقد، صدها کامیون پوشاک و آب معدنی و غذا و چادر، به زلزله زدگان رسید. اما با لحاظ کردن این موارد مهم:
۱. هیچ‌کدام از سلبریتی‌ها، شخصاً به سوی استان‌های زلزله زده راه نیفتاد تا در کنار چادرها عروسک و شکلات به دست کودکان بدهد و عکس آن را منتشر کند! همه آنان پول‌ها و کالاهای خود را در اختیار یک هنرمند گذاشتند و از دور فقط نظاره کردند.
۲. کمک مالی سخاوتمندانه خود را به عنوان بخشی از مسؤولیت اجتماعی تلقی کردند و بر سر کسی منت نگذاشتند.
۳. کاروان طولانی کمک‌های مالی و کالاهای فرستاده شده توسط سلبریتی‌ها، با هماهنگی و مدیریت هلال احمر ترکیه به دست مردم رسید.
۴. هیچ‌کدام از چهره‌های مشهور، بر سر مردم و دولت منت نگذاشتند و هلال احمر را متلک باران نکردند!
توجه به نوع رفتار سلبریتی‌های ترکیه در انتخابات ترکیه، از این نظر اهمیت دارد که آنان هواداران چند ده میلیونی دارند و اگر چنان چه، با انتشار پست تحریک کننده، هواداران خود را به میدان بخوانند، ممکن است به راحتی فضای امنیتی و اجتماعی ترکیه را به هم بریزند. ولی همچنان که می‌بینیم، ترجیح و انتخاب نهایی این افراد، این است که حتی در ساعات و دقایق بسیار حساس شمارش آراء، پستی منتشر نکنند که موجب تحریک و قطبیسازی شود.
این در حالی است که متأسفانه در کشور ما، برخی از سلبریتی‌ها، در فضاهای ناآرام و مقاطع حساس، ندانسته، به عامل تحریک تبدیل می‌شوند. صد البته در ایران نیز شمار سلبریتی‌های مسؤولیت‌پذیر و آگاه کم نیستند و تعداد زیادی از آنان در حوزه‌های انسانی، نیکوکاری، پیوند اعضا، جمع‌آوری دیه و میانجی‌گری اجتماعی، حضور ملموسی دارند. با این حال، برخی از سلبریتی‌ها نیز، گاهی جایگاه حقیقی خود را از یاد می‌برند و در نقش رهبر حزب و مسؤول جریان سیاسی ظاهر می‌شوند.
پایان پیام/ت