سپاه پاسداران؛ بزرگترین نیروی نظامی تاریخ ایران
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یکی از نیروهای نظامی در ایران علی رغم انواع فشارهای داخلی و خارجی توانسته بزرگترین نیروی نظامی پس از ارتش نادرشاه را تشکیل دهد.
فارس‌پلاس؛ علی نیکوکار در یادداشتی نوشت: مورخان بر این باورند که ارتش هخامنشیان اولین نیروی نظامی بود که گستره فراوانی از منطقه غرب و شرق آسیای را تحت تصرف داشت. نیروی نظامی که دارای فرماندهی واحد، لباس نظامی، نیروی زمینی و دریایی، خبررسانی و ارتباطات، سپاه پیاده و سواره بود اما این ارتش شکست سختی از حمله یونانیان خورد به طوری که یونانیان موفق به انهدام حکومت ایرانیان شدند.
پس از آن نیروهای نظامی اشکانیان که پیرامون ترکیب و سازمان ارتش آن مدارک درست و کاملی در دست نیست، به تدریج شروع به بیرون کردن حاکمان یونانی از شهرها شدند و پس از مدتی تمامی ایران را آزاد شد. اما همچنان امپراتوری روم، اصلی‌ترین و تنها رقیب امپراتوری اشکانی بود. به تدریج حکومت اشکانی سست شد و ارتش ساسانیان با روی کار آمدن اردشیر بابکان ایجاد شد. که هدف او اصلاح و ساخت ارتش ایران تحت فرماندهی خویش بود.
ایرانیان که از بی عدالتی، ظلم و تبعیض طبقاتی موجود در حکومت ساسانی ناراضی بودند به تدریج اسلام را پذیرفتند، از همین روی ارتش ساسانی در نبردهای خویش با اعراب شکست خورد، با این حال هرگز مخالفت خویش را با سلطه و ظلم امویان و عباسیان بر خاک ایران پنهان نکردند و جنبش‌های استقلال‌طلبانه‌ای را در خراسان علیه خلافت عباسیان شکل دادند که نتیجه آن تشکیل حکومت خودمختار طاهریان بود. ایرانیان پس از فروپاشی ارتش ساسانی تا زمان صفویان ارتش و دولت قوی و متمرکزی نداشتند.
یعنی با گذشت نهصد سال پس از دوران ساسانی، پادشاهی‌های مختلفی از صفاریان، سامانیان، بوییان و زیاریان ظهور کرد اما هیچ یک نتوانستند یک دولت و ارتش متمرکز بر سراسر ایران تشکیل دهند. تا زمان صفویه که ارتش آن مرزهای ایران را با مذهب شیعه تعریف کردند و در جنگ با دولت عثمانی در چالدران به جهت سلاح های گرم و پیشرفته آنها، شکست خوردند. ضربه روحی ناشی از این شکست برای شاه اسماعیل سنگین اینقدر سنگین بود که حتی از کارهای روزمره سلطنت نیز کناره می‌گرفت.
ارتش صفویه به خوبی دریافته بود که نبرد با قدرت‌های بزرگ نظیر عثمانی و پرتغالی‌ها نیاز به سلاح های گرم و آتشین و پیاده‌نظام جنگ آزموده است. به همین جهت پس از شکست شاه اسماعیل، شاه عباس تمام قدرت را صرف احیای ارتش کرد. الله وردی خان فرمانده معروف سپاه صفوی با تجربیات خویش تکنیک توپ ریزی را فرا گرفته و علاوه بر آن فنون استفاده از تفنگ را آموزش داد. به تدریج هزاران عراده توپ برنج و صدها هزار تفنگچی آموزش دیده ارتش صفویه شاه عباس در منطقه ارومیه به سمت عثمانی‌ها حمله کردند و با تکنیک های فراگرفته توانستند تمام مناطق جدا شده، آذربایجان، کردستان تا بغداد، موصل، دیار بکر، گنجه، تفلیس و باکو و… بازگردانند.
پس از ارتش صفویه، در دوران حکومت نادرشاه نیز ایران به پهناورترین قلمرویش از زمان سقوط شاهنشاهی ساسانی رسید. اما با مرگ او، امپراتوری وی به سرعت از هم فروپاشید و تقسیم شد، و در نهایت آقامحمدخان قاجار با فتح خراسان و از بین بردن بازماندگان نادر، ایران را یکپارچه کرد و دودمان قاجار را بر ایران مسلط ساخت.
رابطه ایران زمان قاجار و امپراتوری روسیه خصمانه و حالت درگیری همیشگی داشت. اما ارتش روسیه نسبت به ارتش قاجار بسیار قوی بود. کشتی‌های جنگی روسیه، سلاح های مدرن و بروز، توپ و تانک پیشرفته، آنها موجب شکست ارتش قاجار که مجهز به سلاح‌های ابتدایی و ساده بود شد.
با به قدرت رسیدن رضا پهلوی نیروهای مسلح ایران نیز به سازماندهی مجدد دست یافتند. افسران و فرماندهان پراکنده ایران، همگی تحت فرمان و ساختار متحد دولت ایران قرار گرفتند. در این زمان ارتش ایران درگیر جنگی ناخواسته با نیروهای مهاجم متفقین گردید. وقایع جنگ دوم جهانی به جهت ضعف ارتش ضربات سنگینی را بر ستون فقرات نیروهای مسلح ایران وارد آورد و سازماندهی مجدد نیروها مبالغ هنگفتی نیاز داشت.
با وجود اعلام بی طرفی ایران ابتدا نیروهای شوروی از شمال و شرق از زمین و هوا به ایران حمله‌ور شدند و سپس نیروهای بریتانیایی نیز از جنوب و غرب حمله کردند و شهرهای سر راه را به سرعت اشغال و هر دو به سمت تهران حرکت کردند. ارتش ایران به جهت ضعف ساختاری به سرعت متلاشی شد. رضاشاه با فشار بریتانیا استعفاء داد و پسر وی با وساطت فروغی با بیگانگان، بر سر حکومت جدید و انتقال سلطنت به محمدرضا به توافق رسیدند.
همانطور که دیدیم در طول تاریخ، ایران به دلایل مختلف جغرافیایی، سیاسی، دینی و… مورد حمله قدرت های بزرگ بوده است و فقط در چند دوره با تشکیل یک نیروی نظامی قوی توانسته بر مرزهای خود کنترل داشته باشد. به گواه تاریخ هر زمانی نیروهای نظامی ایران ضعیف بوده، نه تنها قدرت های بزرگ بلکه حتی کشورهای منطقه نیز قصد حمله و جدایی بخشی از ایران را داشتند. همانطور که هیچ کسی باور نمی‌کرد روزی صدامی که در سال 1354 به ایران سفر کرد و 6 روز اقامت داشته، به آن حمله کند.
ولی در اولین فرصتی که ارتش ایران را ضعیف دید، برای جدایی و تغییر مرزها به ایران حمله کرد. بر همین اساس است که ایران باید نیروی «نظام وظیفه» داشته باشد؛ چراکه قدرت‌های بزرگ و حتی همسایگان همواره به خاک ایران نظر دارند. حتی در تنش اخیر جزایر سه گانه، بدون رزمایش های متعدد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مواضع قدرت های بزرگ و امارات تغییر نمی‌کرد. کافی است عموم جامعه و حتی رجال سیاسی یک دوره جنگ‌ها و جدایی‌های خاک ایران را بخوانند تا اهمیت و ضرورت تشکیل نیروی نظامی قوی در قالب ارتش و سپاه را دریابند.
همانطور که دیدیم پس از ارتش نادرشاه که توانست بر سراسر ایران مسلط شود دیگر نیروی نظامی به قدرت آن در ایران شکل نگرفت، از همین رو می توان گفت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یکی از نیروهای نظامی در ایران علی رغم انواع فشارهای داخلی و خارجی توانسته بزرگترین نیروی نظامی پس از ارتش نادرشاه را تشکیل دهد. نیروی نظامی که در دوران جنگ با تکیه بر دانش بومی مقابل ارتش مجهز عراق و قدرت‌های پشت آن ایستاد.
در طول 4 دهه اخیر تنش های مختلفی میان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نیروهای نظامی قدرتمند جهان مثل آمریکا و انگلیس که در طول تاریخ همراه ارتش ایران را تحقیر کردند، شکل گرفته؛ از حملات موشکی در دوران دفاع مقدس به ناو آمریکایی تا دستگیری سربازان بریتانیا توسط سپاه در سال ۲۰۰۷ تا انهدام و شکار پهپادها، شناسایی جنگنده های آمریکایی در منطقه و شناسایی، دستگیری عوامل داخلی و خارجی آنها و … که همه مربوط به حفاظت های مرزی سپاه پاسداران است اما در بخش برون مرزی و خارجی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ سوریه و داعش به صورت نیابتی با بزرگ ترین نیروی نظامی جهان وارد تنش شد و در پایان با شکست داعش و حفظ حکومت سوریه تمام طرح ها و پیش بینی های آمریکایی ها را که بیش از 1000 میلیارد دلار برای آن هزینه کرده اند بودند، را از بین برد.
پس از شکست آمریکایی‌ها در منطقه، با نزدیک شدن ناتو به مرزهای روسیه، آمریکایی‌ها، روس‌ها را به اجبار وارد جنگ با اوکراین کردند، چراکه یا باید مقابل پیشروی ناتو تا مرز روسیه سکوت می‌کردند و یا اجازه نزدیک شدن ناتو به مرزهای خود را نمی‌دادند.
در جنگ روسیه و اوکراین که ناتو با تمام قوا پشت آن ایستاده، تجهیزات نظامی بخصوص پهپادهای سپاه پاسداران که قبل از جنگ اوکراین به ارتش روسیه فروخته شده بود، نشان داد سطح پیشرفت و فاصله متخصصین سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی با بزرگترین اتحاد نظامی کشورهای غربی یعنی ناتو چقدر نزدیک است. پهپادهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی علی رغم تحریم‌ها و فشارهای مختلف نشان داد به چه میزان با پیشرفته ترین رادارهای ناتو مقابله می‌کند و تحریم های موشکی نشان داد توان موشکی سپاه پاسداران در دفاع از ایران و حتی کشورهای منطقه و فرامنطقه تا چه حد اهمیت دارد.
نکته قابل توجه اینکه نیروهای نظامی بزرگ در طول تاریخ ایران همواره به دلایل داخلی در جنگ‌ها شکست خورده‌اند، به عبارت روشن این قدرت مهاجمان و متجاوزان به ایران نبوده که موجب فروپاشی ارتش شده بلکه اختلافات و فشارهای داخلی موجب عقب نشینی نیروهای نظامی گشته است. به همین جهت باید از تجارت و وقایع تاریخی عبرت گرفت و اجازه نداد قدرت‌های منطقه ای و فرامنطقه ای که در فکر تغییر مرزهای ایران هستند با سوءاستفاده از اختلافات داخلی موجب تضعیف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شوند.
نگاه به تحولات و جنگ‌های نظامی ایران در طول تاریخ به خوبی اهمیت و ارزش نیروهای نظامی قدرتمند ایران اعم از ارتش و سپاه را نشان می‌دهد که چگونه قدرت‌های خارجی و حتی منطقه‌ای علی رغم تمام روابط دیپلماتیک و دوستانه به محض تضعیف نیروهای نظامی به فکر تغییر مرزهای ایران می‌روند.
پایان پیام/ت