مادران درباره سرودهای مذهبی این روزها چه می‌گویند؟
«این سرودها به من در تغییر ذائقه دخترم کمک کردند. تا پیش از این پیگیر دانلود آهنگ‌هایی بود که در بین اقوام و دوستان شنیده بود ولی با فرهنگ مذهبی ما سازگار نبود. از طرفی این سرودها کمک کردند محبت اهل بیت را از طریق درگیر کردن احساسات کودکانه به دخترم بچشانم بدون اینکه بخواهم فعلاً اطلاعات زیادی به او بدهم». در این گزارش نظرات مادران دغدغه‌مند در خصوص تولیدات مذهبی موسیقی محور را می‌خوانید.
گروه زندگی؛ راضیه ابراهیمی: بین کلمات آغشته به خیر خواهی و تواضع مداح محبوب و فرامرزی، میثم مطیعی غرق شده‌ام، تاکید می‌کند که مداح‌ها را خواننده نکنید، به این جمله‌اش که می‌رسم بی اختیار ذهنم سُر می‌خورد سمت حرف‌های چند روز پیش دوستم. مریم می‌گفت: «به حال و هوای دهه کرامت پارسال که فکر می‌کنم می‌بینم اصلاً قابل مقایسه با حال و هوای امسال دخترم نبود، سرودهایی که امسال در دهه کرامت از شبکه پویا پخش شد زحمت کاشتن محبت حضرت معصومه در دل دخترکم را برای من کم کردند.»
خنده نشسته بر چهره‌اش از کلماتش بیرون می‌زد، ادامه داد: «به نظر من این خیلی اتفاق خوب و خوشایندی هست که دخترم این سرودهای شاد را از زبان کسانی می‌شنود که محرم‌ها مداحی غم انگیز و حُزن آور را هم می‌خوانند. پذیرش اندوه سنگین محرّم برای کودکان کار ساده‌ای نیست. خودم بچه که بودم تا مدت‌ها، مداحان نقطه مقابل شادی در ذهنم نقش بسته بودند و این اصلاً برایم خوشایند نبود. ولی این تجربه‌های لذت بخش و سرور آفرین و خاطره سازی از مناسب‌های مذهبی شاد و آشنایی بچه‌ها با مداحان در چنین فضاهایی هم، انگار مقدمه چینی خوبی می‌کنند برای دوست داشتن و پذیرفتن آن لحظات حزن آور ضروری و سازنده. الان مثلاً آقای هلالی جزء شخصیت‌های محبوب دخترک من هست.»
در گزارش پیش رویتان نظرات برخی مادران دغدغه مند در این خصوص را می‌خوانید. پیش‌تر هم بعد از گفتگو با چهل نفر پدر و مادر دغدغه مند در این موضوع، نظرات برخی پدران در بخش اول گزارش مطرح شد «پدران درباره سرودهای مذهبی این روزها چه می‌گویند؟» نظرات مادران نیز فارغ از قضاوت در مورد هرکدام، در جای خود قابل تأمل است.
*انتقال مفاهیم دینی هدف هست یا نه؟
دربین نظرات بر سر مسئله‌ای اختلاف نظر آشکاری به چشم می‌خورد، اینکه آیا اساساً هدف از این نوع تولیدات موسیقی محور، انتقال مفاهیم دینی هست یا خیر؟ مادری که از روند صحبت‌هایش معلوم است انتقال مفاهیم دینی را در این کارها هدف می‌داند می‌گوید: «در خانواده‌های مذهبی راه‌های دیگری هم برای انتقال مفاهیم دینی وجود دارد. از جمله کتاب، مداحی‌های با محتوای عالی، بازی، سبک فرزندپروری و تعامل سالم والدین با کودکانشان، مدرسه و معلم‌های خوب و ….
خب همه اینها ابزار هستند برای ما. چرا ما برویم لب مرز و حدود شرعی حرکت کنیم که اینقدر اما و اگر در آن وجود دارد؟! البته به نظر من نسخه اجتماعی یک بحث است و نسخه فردی برای یک خانواده‌ای که خودشان را انقلابی و خیلی مذهبی هم می‌دانند و در مسائل مختلف با فاصله از حدود شرعی حرکت می‌کنند هم یک بحث است.»
اما «منیره آسوده» که خودش مادر سه فرزند است هدف را چیز دیگری می‌داند: «هدف این نوع تولیدات، انتقال مفاهیم دینی نیست. مفاهیم دینی با آهنگ و شعر و حتی مداحی منتقل نمی‌شود. نیاز به کلاس و درس و بحث دارد، به علاوه اینکه در زندگی به صورت عملی هم دیده شود.
هدف از این گروه خوانی های جدید، و مدل‌های قدیمی مداحی، هیات، مناسک و شعائر دینی این هست که اولاً حال خوب منتقل بشود و ثانیاً برای مقابله بامحتوای موجود غربی، نسخه بومی جذاب و مثبت تولید بشود.
احساس و خاطره خوب برای افراد، مخصوصاً برای بچه هاساخته بشود. این احساس همیشه با فرد باقی می‌ماند و کمتر پیش می‌آید که عوض شود. به خاطر همین مهم هست که از بچگی چه احساس و خاطره‌ای از دین برای بچه‌ها می‌ماند، نه اینکه برای بچه‌ها توحید و نبوت و امامت اثبات کنیم و مفاهیم دینی رامنتقل کنیم.
بچه‌ای که مادرش همیشه در هیات گریه می‌کرده و حالش بد بوده را مقایسه کنید با بچه‌ای که مثلاً در سرود عزیزم حسین شرکت کرده و کلی حال خوب گرفته است. البته که در آسیب شناسی این سرود ها هم باید حواسمان اولاً به محتوای سرود و ثانیاً به حداقلیات شرعی باشد.»
*تغییر ذائقه مثبت یا منفی؟
در بین نظرات مادران حتی ذائقه سازی هم از زوایای مختلف دیده شده است، مثلاً «مریم ابدالی»؛ مادری که خودش پژوهشگر حوزه کودک و مدرّس دوره‌های تربیتی است از تغییر ذائقه مثبت دخترش ابراز خرسندی می‌کند و می‌گوید: «راستش فعلاً نمی‌توانم بفهمم که این سرودها و این سبک جشن‌ها، در نهایت به نفع فرزند من و برنامه‌ای که برای تربیت دارم خواهد بود یا نه. اما چیزی که می دانم این است که این سرودها به شدت به من کمک کردند در تغییر ذائقه‌ای که محیط قبلی برای دخترم ساخته بود. منظورم ذائقه‌ای هست که مرتب پیگیر دانلود آهنگ‌هایی بود که از گوشه و کنار، در بین اقوام و دوستان شنیده بود ولی با فرهنگ مذهبی ما سازگار نبود. ازطرفی چون من مخالف آموزش مستقیم مسائل مذهبی بخصوص زیرهفت سال هستم، این سرودها کمک کردند محبت اهل بیت را از طریق درگیر کردن احساسات کودکانه به دخترم بچشانم بدون اینکه بخواهم فعلاً اطلاعات زیادی به او بدهم.»
در بین نظرات مادران، نگاه‌هایی هم وجود دارد که باعث می‌شود در نهایت ذائقه سازی این جریان مطلوبشان نباشد. مثلاً مادری که می‌گوید: «به نظر بنده این آهنگ‌ها قطعاً برای مخاطب خودشان ذائقه سازی می‌کنند و با این جریان جدید، باب ورود آهنگ در خانواده‌های مذهبی که شاید قبل از این اصلاً آهنگ گوش نمی‌دادند باز شده است، نمونه‌اش هم خود ما! واین اتفاق خوبی نیست. چون آهنگ به گونه‌ای است که وقتی گوش با آن مأنوس شد، کم کم سطح و آستانه تحریک بالا می‌رود. یعنی آهنگی که قبلاً برای من برداشت غنا داشت، کم کم عادی می‌شود.»
*سرودی بسازید که بچه‌ها آن را زمزمه کنند
«فاطمه بارونقی» فعال فرهنگی خوش ذوقیست که برای بیان نظراتش ابتدا بیانات رهبری در دیدار اعضای ستاد کنگره بزرگداشت سه هزار شهید استان سمنان در سال ۱۳۹۴ را مطرح می‌کند: «از هنر حدّاکثر استفاده را باید کرد… اگر بتوانید یک سرود زیبای اثرگذار خوش‌مضمون درست کنید، جوری که بچّه‌ها وقتی در کوچه راه می‌روند، از خانه به مدرسه می‌روند، زیر لبشان آن را زمزمه کنند، یک کار بسیار بزرگی کرده‌اید؛ یعنی استفاده از هنر به شکل صحیح؛ این کار شما را آسان می‌کند، تسهیل می‌کند. به‌هرحال باید تلاش کرد، باید کار کرد.» بارونقی که خودش مادر دوفرزند است بعداز مطرح کردن برخی بیانات درخشان رهبری در این خصوص ادامه می‌دهد: «به نظر می‌رسد اینکه این سرودها را مداحان بخوانند یا خواننده‌ها، نباید خیلی محل نزاع باشد. چهره‌های موجه دارای محبوبیت می‌توانند بر گسترش و اثرگذاری عمیق‌تر هر اثری کمک کنند. چه طرف مداح باشد، چه خواننده.»
*چند سؤال و جواب
«حوراء صمدی»؛ دانشجوی دکتری مدیریت رسانه است، مادری که قبلاً همین بحث را با جمع دوستان در هیئت هفتگی‌شان، مطرح کرده است و برای همین نظراتش را شسته و رُفته در قالب چند سؤال و جوابی که خودش مطرح کرده این گونه بیان می‌کند: «سرود به شدت مورد تاکید حضرت آقا بوده طی سال‌های مختلف. ایشان می‌گوید این سرود خیلی چیز مهمی هست و این را جدی بگیرید و البته برای سرود خواصی مثل فرهنگ‌سازی و نفوذ سریع هم برشمرده‌اند.
*آهنگ گذاشتن روی سرود خوب یا بد!
حالا سؤال این هست که آیا روی سرود می‌شود آهنگ گذاشت یا نه؟ جواب هم واضح هست که آهنگ گذاشتن روی سرود، خیلی به قدرت نفوذش کمک می‌کند. اگر هم مبنا نظارت حضرت آقا باشد که به طور مشخص ایشان همین سرودهایی مثل سلام فرمانده که آهنگ هم داشته را تأیید کردند.
حالا سؤال دیگر این است که آیا این حجم سرود و آهنگی که تولید می‌شود مضر نیست برای انقلاب و جریان انقلاب؟ پاسخ این هست که به نظرم قطعاً مضر نیست. و اتفاقاً به برکت اخلاص برخی از آقایان جریان سرود انقلابی و مذهبی که سالها رو به موت بود جان تازه گرفته و خیلی هم اتفاق مثبتی هست. مثلاً مگر میراث گسترده سرود انقلابی که از اول انقلاب باقی مانده باعث شده که کسی به صورت ریشه‌ای و فکری به انقلاب نگاه نکند؟ یا افراد به جای راهپیمایی ۲۲ بهمن بروند کنسرت الله الله تو پناهی بر ضعیفان یا الله؟!
*برکات زنده شدن سرود بیشتر از مضرات احتمالی‌اش است
سؤال بعدی این هست که حالا در اوج این رشد جریان سرود انقلابی آیا ممکن نیست که برخی افراد هم وارد برخی موارد کژکارکرد بشنوند؟ پاسخم این است که چرا، حتماً ممکن هست ولی به نظرم حداقل فعلاً واقعاً دور هستیم از این فضا الحمدلله و کلیت جریان به شدت خوب حرکت می‌کند. یعنی زنده شدن جریان سرود اینقدر برکات دارد که واقعاً مضرات احتمالیش کوچک هست.
*سرود، مثل هوای تازه نفوذ می‌کند
سؤال مطرحی دیگر این هست که می گویند حالا ما که موسیقی گوش نمی‌دادیم الآن هی بیاییم سرود گوش بدهیم بد نیست؟ به نظرم حتی مداحی را هم از یک حدی بیشتر گوش کنیم آسیب‌زا می‌تواند باشد و طبیعتاً رعایت حدود، کاملاً منطقی و لازم هست. اما آن خانواده‌ای هم که قبلاً موسیقی گوش نمی‌داده و الآن دخترش مثلاً حفظ شده که «تو سپاه حضرت مهدی (عج) مادرا دخترا هم، همه سربازن» یا پسرش میخونه «عهد می‌بندم که میمونم پای کار این نظام» در هر صورت به نظرم اتفاق خوبی برایش افتاده است.
در آخر هم این را عرض کنم که حتی قبلاً هم رهبری در مورد سرود و تاثیراتش تاکیداتی داشتند. بیانات رهبری در دیدار شاعران در خرداد ۹۵ نمونه‌ای از آن‌هاست: [خدا رحمت کند شهید مجید حدّاد عادل را -برادر آقای دکتر حدّاد عادل خودمان- که در اوایل سال ۶۰ این را به من می‌گفت؛ می‌گفت وقتی در سال ۵۹، سنندج از دست ضدّ انقلاب آزاد شد -دست ضدّ انقلاب بود، مسلّط بودند؛ نیروهای ما فقط در پادگان محصور و محدود بودند- مردم خوشحال شدند و به خیابان‌ها آمده بودند؛ سنندج قبل از اینکه آزاد بشود، خیابان‌ها محصور بود، تهدید بود، دائم صدای گلوله از آنجا می‌آمد، بعد که ضدّ انقلاب را از آنجا بیرون کردند، سنندج شد یک شهر عادی. خب، سنندج شهر قشنگ و مطلوبی هم هست؛ آن‌هایی که دیده‌اند، می‌دانند؛ شهر خواستنی و زیبایی است. ایشان می‌گفت که دیدم یکی از این آبمیوه‌گیری‌ها یک بساط آبمیوه‌گیری کنار خیابان راه انداخته؛ این جوانها هم آمدند ایستادند و منتظر نوبتند که او آبمیوه بگیرد و بدهد به اینها. او همین‌طور که هویج را می‌گذارد در ماشین آبمیوه‌گیری و دسته را فشار می‌دهد، این را دارد می‌خواند: «این بانگ آزادی است کز خاوران خیزد»؛ این را تازه حمید گفته بود؛ شاید مثلاً فرض کنید یک ماه بود، دو ماه بود یا شاید هم کمتر که این شعر گفته شده بود؛ حالا در سنندج یک نفری دارد آب‌هویج می‌گیرد، کسی هم به او نگفته بخوان، به قول آقای فیض، طرف‌دار نظام هم نبوده که به او گفته باشند این شعر را بخوان؛ نه، همین‌طور خودش به‌طور طبیعی می‌خواند. ببینید، سرود این است؛ یعنی سرود مثل هوای تازه، مثل هوای بهاری نفوذ می‌کند؛ هیچ لازم نیست وادار بشوند کسانی که آن را ترویج کنند، تقریظ بنویسند، شعر بگویند؛ نه، خود سرود وقتی که خوب تنظیم شد اثر می‌کند.»
برخی نظرات پدران و مادران، فارغ از قضاوت در مورد درست یا نا درست بودنشان در این دو گزارش مطرح شد. در نظر است در گزارش بعدی نظر عده‌ای از کارشناسان این موضوع به لحاظ تاثیری که این گونه تولیدات موسیقی محور مذهبی می‌توانند بر مسیر تربیتی فرزندانمان داشته باشند مطرح و بررسی شود.»
پایان پیام/