نگاهی به رویکرد رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان به موضوع بریکس
رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی که نمی‌توانند واقعیات جهانی مربوط به بریکس را نادیده بگیرند می‌کوشند دست کم اهدافی مانند دلارزدایی و مزایای عضویت ایران در گروه اقتصادهای نوظهور را زیر سوال ببرند.
فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها – ایرنا نوشت: گروه قدرت‌های نوظهور اقتصادی «بریکس» در نشست سران که پایان هفته گذشته در آفریقای جنوبی برگزار شد اعلام کرد ایران را در کنار اقتصادهایی چون آرژانتین، عربستان و امارات به عضویت دائم خواهد پذیرفت و این مرحله ابتدای سال آینده میلادی به انجام خواهد رسید.
حضور ایران در میان اقتصادهای بزرگی مانند چین، هند، برزیل و نیز روسیه و آفریقای جنوبی دومین گام دولت سیزدهم برای پویایی در عرصه رژیم‌ها و سازمان‌های بین‌المللی است. گام نخست، عضویت در سازمان همکاری شانگهای بود که میانه تیرماه امسال به طور رسمی اعلام شد.
عضویت در بریکس از نگاه بسیاری موفقیتی چشمگیر در عرصه توسعه روابط کشورمان محسوب می‌شود که می‌تواند آورده‌های متعددی برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته باشد. با توجه به اراده رهبران بریکس برای دلارزدایی، عضویت در این سازمان توانی مضاعفی برای مقابله با کاربرد دلار به عنوان اسلحه اقتصادی واشنگتن ایجاد خواهد کرد و از دید کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه اقتصاد و سیاست خارجی، آثارش را در رشد همکاری‌های اقتصادی و مناسبات تجاری، عبور از تحریم‌ها، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و … نشان خواهد داد.
اهمیت اجلاس اخیر و عضویت ایران در جمع کشورهای گروه بریکس باعث شد تا این رخداد در کانون توجه بسیاری از رسانه‌ها قرار گیرد. در این میان، رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان هم در روزهای گذشته به این رویداد پرداختند. مهم‌ترین محورهای مورد توجه این رسانه‌ها معطوف به انتقاد از نحوه خبررسانی رسانه‌های داخلی در مورد عضویت ایران در بریکس، پیامدهای توسعه این پیمان و تاثیرگذاری و جایگاهش در عرصه اقتصاد و سیاست بین‌الملل و نیز تاثیر پیوستن به گروه اقتصادهای نوظهور جهانی برای کشورمان بود که در ادامه به این محورها پرداخته شده است.
چرا بریکس مهم است؟
بررسی اهمیت بریکس و اذعان به واقعیات آن از محورهای برجسته در رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان بود. بی بی سی فارسی رکوردهای کشورهای عضو بریکس را دلیلی برای مهم بودن آن دانست؛ رکوردهایی چون قرار گرفتن اولین (روسیه)، سومین (چین)، پنجمین (برزیل) و هفتمین (هند) کشورهای بزرگ دنیا در آن، قرار گرفتن پرجمعیت‌ترین‌ها (دو کشور میلیارد نفری دنیا) یعنی چین و هند در بریکس، دارا بودن سه ارتش از پنج ارتش بزرگ دنیا از نظر پرسنلِ در حال خدمت، تشکیل دادن حدود چهل درصد جمعیت، نزدیک به یک‌چهارم تولید ناخالص ملی و حدود یک‌سوم خاک دنیا و …
تارنمای بی بی سی فارسی در گزارشی تصریح کرد: کشورهای بریکس از مهم‌ترین تولیدکنندگان کالا، خدمات و مواد خام در دنیا هستند و پیش‌بینی شده در آینده سهم خود را بیشتر کنند. به نوشته اکونومیست، کشورهای بریکس هنوز از نظر تولید ناخالص داخلی پشت سر کشورهای گروه ۷ هستند اما دو برابر اتحادیه اروپا تولید دارند.
توسعه بریکس و تقویت سویه تقابل با هژمونی غربی
روند توسعه بریکس و سمت‌وسوی آن، از محورهای مورد توجه فارسی‌زبان‌های خارجی بود. این رسانه‌ها ماهیت بریکس را «اتحاد در برابر غرب» خوانده و می‌گویند توسعه این گروه می‌تواند در سال‌های آینده برای هژمونی غرب چالشی جدی تلقی شود.
به نوشته بی بی سی فارسی، علاقه به عضویت در این بلوک به شدت افزایش یافته است. به گفته مقام‌های آفریقای جنوبی، رئیس دوره‌ای بریکس، بیش از ۴۰ کشور برای عضویت اظهار علاقه کرده‌اند و بیش از ۲۰ کشور از جمله ایران درخواست عضویت داده‌اند؛ موضوعی که می‌تواند چالشی بالقوه برای تسلط غرب در مسائل جهانی باشد.
دویچه وله در این خصوص آورد: دولت‌های نامزد عضویت، بیزاری خود را از «هژمونی» آمریکا و کشورهایی که آن‌ها را دست‌نشاندگان غربی آن می‌دانند، پنهان نمی‌کنند و مایلند که این اتحاد هر چه بیشتر به عنوان «سنگری در برابر سلطه غرب» برآمد کند. «زانه دانگور» معاون وزیر خارجه آفریقای جنوبی هم هشدار داده که گسترش بریکس می‌تواند مانند دوران جنگ سرد منجر به تقسیم فزاینده جهان شود.
به نوشته دویچه وله، بریکس نه یک سازمان بین‌المللی به مفهوم حقوقی کلمه، بلکه گروه‌بندی نسبتا تازه‌ای است با هدف‌های نه چندان روشن که در راستای رقابت با گروه «هفت قدرت بزرگ صنعتی» یا همان «جی ۷» به وجود آمده است. بریکس با توجه به سهمش در اقتصاد جهانی، اقتدار غرب را زیر پرسش می‌برد و برای خود، حقوق تازه‌ای را در تنظیم قواعد حاکم بر روابط بین‌المللی، چه در عرصه اقتصادی و چه در زمینه ژئوپولیتیک، مطالبه می‌کند.
العربیه فارسی هم گزارش داد: بریکس از زمان تاسیس در سال ۲۰۰۹ می‌کوشد مانند گروه هفت کشور صنعتی به نیرویی تعیین‌کننده در اقتصاد جهانی تبدیل شود. با این که چالش‌های گوناگونی در مسیر فعالیت بریکس وجود داشته است، اما اعضای این گروه توانستند اقدامات مهمی برای تثبیت موقعیت جهانی این مجموعه انجام دهند.
پیش‌بینی در مورد قدرت اقتصادی بریکس هم مورد توجه برخی رسانه‌ها قرار گرفت. رادیو فردا به نقل از بلومبرگ نوشت: ارزیابی شده که رشد اقتصادی کشورهای گروه «بریکس» به‌زودی از گروه صنعتی موسوم به «جی ۷» به رهبری آمریکا، بیشتر شود.
از سوی دیگر، طیفی از این رسانه‌ها شکاف میان اعضای بریکس در خصوص ضدیت با غرب را برجسته نشان دادند. به نوشته دویچه‌وله، چین و روسیه بریکس را در تقابل با غرب می‌بینند، اما برزیل مخالف این رویکرد و مخالف هر گونه تقابل با گروه هفت کشور صنعتی غربی و یا هر گروه دیگری است. «شکریا برادوست» کارشناس ایران اینترنشنال در این باره اظهار داشت: برزیل و هند هیچ علاقه‌ای ندارند که در برابر غرب بایستند و پیوستن ایران به این اتحادیه توازن قدرت در این اتحادیه را به هم می‌زند. این در حالی است که ماه بعد اجلاس جی ۲۰ در هند برگزار خواهد شد و هند نمی‌خواهد اختلافی با غرب پیدا کند.
با این حال و به نوشته العربیه، توافق اعضا بر سر گسترش این گروه می‌تواند به تلاش‌های پکن و مسکو در جهت توازن و ایجاد قطب‌بندی ژئوپلیتیکی جدیدی برابر غرب کمک کند.
تردید در موفقیت بریکس برای دلارزدایی
پانزدهمین نشست سران بریکس در ژوهانسبورگ یک بار دیگر نشان داد که در حال حاضر سلطه دلار بیش از هر زمان دیگری با مخالفت گروهی از کشورهای جهان روبه‌رو است، با این حال رسانه‌های خارجی فارسی زبان جایگزینی دلار با یک ارز دیگر را دور از دسترس قلمداد می‌کنند.
دویچه وله فارسی یافتن یک جانشین قابل قبول برای «امپراتوری دلار» را هدفی خواند که کار آسانی نیست. این رسانه آلمانی دلار را با نفوذترین و پرآوازه‌ترین پول بین‌المللی معرفی کرد که هیچ یک از ارزهای معتبر جهان، از ظرفیت‌های لازم برای تبدیل شدن به آلترناتیو برای آن برخوردار نیستند.
این رسانه آورد: تردیدی نیست که در مقایسه با نخستین دهه‌های بعد از جنگ جهانی دوم، سهم نسبی دلار آمریکا در صحنه پولی جهان کاهش یافته است، ولی اسکناس سبز همچنان با تکیه بر ظرفیت‌های عظیم ایالات متحده حرف اول را می‌زند و افول آن نزدیک به نظر نمی‌رسد.
این رسانه با اشاره به دلایل چندگانه مخالفان برای دلارزدایی، «جبهه ضددلار» را «غیریکپارچه» خواند و مدعی شد: زیر پرسش رفتن نقش بین‌المللی دلار و طرح درخواست‌هایی در راستای دلار زدایی، شگفت‌آور نیست، با این حال به نظر نمی‌رسد که بریکس فضایی مساعد برای طرح این مساله باشد و بتواند راه حلی برای آن پیدا کند.
هنوز ایران عضو بریکس نشده است! رسانه‌های ایران واقعیت را نمی‌گویند!
رئیس جمهور آفریقای جنوبی سه روز پیش در کنفرانس خبری مشترک با سران کشورهای روسیه، چین، برزیل و هند اعلام کرده که گروه پنج قدرت اقتصادی نوظهور دنیا سال میلادی آینده رسماً ۶ کشور دیگر از جمله ایران را به عضویت در این گروه خواهد پذیرفت. به دنبال این اعلام، رسانه‌های کشور هم از عضویت ایران در این پیمان خبر دادند.
عضویت ایران و پنج کشور دیگر اگر چه به تصویب سران بریکس رسیده، ولی رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان اخبار مرتبط با پیوستن ایران به این گروه در رسانه‌های کشور را مورد پرسش و تردید قرار دادند.
رادیو فردا تیتر خبر مرتبط با پیوستن ایران به بریکس را نادرست ارزیابی کرد و مدعی شد: خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، خبر قبول درخواست ایران برای عضویت در این گروه را با تیتری مغالطه‌آمیز منتشر کرد.
رادیو فردا چنین استدلالی را برای «مغالطه‌آمیز» خواندن تیترهای ایرنا در این خصوص مطرح کرد: در حالی ایرنا نوشت که ایران «رسماً عضو بریکس شد» که عضویت ایران و پنج عضو جدید دیگر از روز اول ژانویه آینده رسمیت می‌یابد.
اهمیت متقابل بریکس و ایران برای هم
مزایا و پیامدهای پیوستن به بریکس برای ایران هم از دیگر محورهایی بود که رسانه‌های خارجی فارسی زبان مورد بررسی قرار دادند. یکی از مهم‌ترین محورها هم بررسی تاثیر پیوستن به بریکس جهت مقابله با تحریم‌ها بود.
ایران اینترنشنال با اشاره به اینکه روسیه و چین، دو عضو شاخص گروه بریکس معتقدند غرب با تحریم‌های یکجانبه به اقتصاد کشورها آسیب‌زده و کشورهای عضو این گروه که ۴۰درصد جمعیت جهان را در خود جا داده‌اند، می‌توانند با تجارت غیردلاری جلو این تحریم‌ها بایستند، نوشت: جمهوری اسلامی که اینک با اقتصادی بحران‌زده روبه‌روست و با سیاست‌هایش سی‌درصد جمعیت کشور را به زیر خط فقر مطلق برده، عضویت در بریکس را فرصتی برای احیای اقتصاد می‌داند.
در همین ارتباط، «حسین علیزاده» در گفت‌وگو با ایران اینترنشنال، با تاکید بر رویکرد سیاسی و ضددلاری بریکس که میان همه کشورهای عضو جز هند عمومیت دارد، ضدیت با نظام تک قطبی و همینطور دلارزدایی از اقتصاد جهانی را از اهداف این اتحادیه دانست و گفت: بریکس اتحادیه اقتصادی است ولی اهداف سیاسی هم دارد و رویکردش ضد هژمونیک است.
علیزاده مدعی شد که ایران از نظر اقتصادی وزن چندانی میان کشورهای عضو ندارد و این رویکرد سیاست خارجی تهران است که این مزیت را برایش نزد کشورهای عضو بریکس ایجاد کرده که او را به عضویت بپذیرند. او با همین استدلال، ثمرات مثبت اقتصادی پیوستن به بریکس برای کشورمان را زیر سؤال برد.
رادیو فردا هم دلایل و زمینه‌های پیوستن ایران به بریکس را سیاسی دانست. تارنمای رادیو فردا در تحلیل خود مدعی شد: اهمیت این دعوت برای جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل عضویت روسیه و چین در این گروه است. حکومت ایران به‌ویژه در سال‌های اخیر، همگام با افزایش تحریم‌های غرب در خارج و افزایش نارضایتی مردم در داخل، به این دو کشور نزدیک شده است و مقامات آن بارها و آشکارا از سیاست «نگاه به شرق» دفاع کرده‌اند. عضویت کشورهای دیگر در گروه بریکس، در راستای هدف این گروه برای نفوذ بیشتر در نظم جهانی ارزیابی می‌شود.
پایان پیام/ت