هزینه ترس افکار عمومی در ماجرای مسمومیت مدارس برعهده کیست؟
شیطنت دانش‌آموزان در کنار عملیات روانی رسانه‌ها، اعتماد عمومی به مدارس و حاکمیت را خدشه‌دار کرده و این گناه بزرگی است. سؤال این است که چه کسانی مرتکب این گناه شده‌اند و باید با این خاطیان و متهمان چگونه برخورد شود؟
فارس پلاس؛ روایت روز – اواخر سال ۱۴۰۱ بود که ماجرایی با نام «مسمومیت دانش آموزان» در رسانه‌ها فراگیر شد و همگی نگران وضعیت دانش آموزان بودیم. گمانه زنی‌های متفاوتی به عنوان عامل این موضوع مطرح می‌شد. از سرویس‌های خارجی و برخی افراد تندرو گرفته تا هیستری جمعی و شیطنت دانش‌آموزان. وزارت کشور، دستگاه‌های امنیتی و نهادهای مربوطه از همان ابتدا وارد صحنه شده و در پی یافتن علت این ماجرا برآمدند. در روزهای اخیر، بیانیه‌ای از سوی وزارت اطلاعات به عنوان نهاد رسمی امنیتی در خصوص ماجرای مسمومیت‌ها منتشر شد.
در این بیانیه به طور کامل، روند بررسی ماجرا و عوامل آن توضیح داده شده است. برخی از عوامل ذکر شده برای مسمومیت عبارتند از: استفاده از بمبک بدبو، اسپری فلفل، انتشار دود، حشره‌کش‌ها، عوامل ضد امنیتی با هدایت خارجی، تلاش نظام سلطه برای نرفتن دانش آموزان به مدرسه و سایر موارد دیگر. در این بیانیه آمده است «مواد سمی در هیچ‌یک از مدارس کشور پخش نشده است؛ اما عوامل غیرسمی که موجب ایجاد هراس شده‌اند، به‌طور سهوی یا تعمدی در برخی از محیط‌های گزارش شده، استعمال شده است.»
یکی دیگر از این عوامل ذکر شده در بیانیه وزارت اطلاعات، هیستری جمعی (هراس جمعی) بود. در توضیح این عامل آمده است:
«هراسِ جمعی شکلی از اختلال روانزاد است که معمولاً از یک نفر شروع و به سرعت در جمعی از افراد منتشر می‌شود. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که افراد یک اجتماع به‌طور همزمان تحت تأثیر یک محرک تنش‌زا واقع می‌شوند؛ در حقیقت این افراد به‌طور ناگهانی اعتقاد پیدا می‌کنند که توسط یک عامل خارجی بیمار شده‌اند. این عارضه نه مختص مقطع فعلی و نه منحصر به کشور ماست. از نمونه‌های آن عبارتند از: ۱۹۶۵ انگلستان؛ ۱۹۷۶، ۱۹۸۸، ۲۰۰۲، ۲۰۱۱ آمریکا؛ کرمان در سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۷۱؛ یزد در سال ۱۳۷۳. در مصادیق ایرانی و جهانی وجود یک بو یا ادراک بویایی غیرواقعی، شروع کننده ایجاد هراس جمعی بوده است. مدتی پس از آغاز رویدادهای ماه‌های گذشته در مدارس، تعدادی از پزشکان و روان‌شناسان، فرضیه هراس جمعی را مطرح نمودند.»[1]
قاعدتا ورود رسانه‌های جمعی اعم از رادیو، تلویزیون، روزنامه و رسانه‌هایی که بر بستر فضای سایبری هستند، در شکل دادن به فضای روانی جامعه موثر است. در مسئله مسمومیت‌های دانش‌آموزی که در انتهای سال قبل گسترده شد، نقش رسانه‌های ضد انقلاب و بعضی از رسانه‌های داخل، بدون شک در بهم‌زدن فضای اجتماعی و روانی، تأثیرگذار بوده است.
از سوی دیگر، اگرچه بنا بر بیانیه وزارت اطلاعات نقش هیستری و شیطنت در موضوع مدارس وزن بیشتری دارد؛ اما شیطنت دانش‌آموزان در کنار عملیات روانی رسانه‌ها، اعتماد عمومی به مدارس و حاکمیت را خدشه‌دار کرده و این گناه بزرگی است. سؤال این است که چه کسانی مرتکب این گناه شده‌اند و باید با این خاطیان و متهمان چگونه برخورد شود؟
در ادامه می‌توان، گوشه‌ای از رفتارهای رسانه‌های مکتوب در جریانی خاص را مورد بررسی قرار دهیم.
اتهام به حاکمیت و ایجاد بی‌اعتمادی به آن
روزنامه اصلاح طلب اعتماد به نقل از روزنامه اصلاح طلب اطلاعات نوشته بود: «دست‌های قدرتمندی مانع گشودن گره راز مسمومیت‌ها و برچیدن بساطش هستند.» به عبارتی دیگر، این دو رسانه اصلاح طلب معتقدند که کسانی در دایره قدرت خود از عوامل ایجاد مسمومیت بوده و مانع حل این معضل می‌شوند! یعنی نه تنها به امنیت روانی جامعه حمله کرده و به ترس جمعی دامن زدند؛ بلکه حاکمیت را متهم کرده و به عنوان عامل مسمویت معرفی می‌کنند و این، دقیقا همان سخنی است که رسانه تروریستی اینترنشنال و بی‌بی‌سی پی می‌گرفتند.
مجمع مدرسین و محققین، متعلق به جریان اصلاحات، در بیانیه خود مدعی شد که این اقدام «حمله شیمیایی-بیولوژیک» است و دلیل گسترش آن را نتیجه عدم پیگیری مسئولین دانست!
عباس عبدی، یکی از چهره‌های جریان اصلاحات در توییتی، این اقدام را به نیروهای خودسر و عملا به حاکمیت نسبت داد و نیروهای امنیتی را ضعیف توصیف کرد.
مولوی عبدالحمید که این روزها کارش حتی به حمایت از رژیم صهیونیستی رسید، مسمومیت ها را به انتقام از دختران نسبت داد!
عباس آخوندی، وزیر راه دولت روحانی که دردروان وزارتش در واکنش به حادثه قطار بین شهری و فوت تعدادی از مسافران گفته بود «همه بیمه هستند»، ماجرای مسمومیت را به عنوان فاجعه حکمرانی معرفی کرد!
غلامرضا ظریفیان، معاون وزیر علوم در دولت روحانی، ادعای «انتقام جویی از دختران را» تَکرار کرده بود.
افزایش تنش روانی
روزنامه اصلاح طلب شرق در کانال تلگرامی خود با تیتر «حمله بیولوژیکی و گروهک منافقین، متهمان تازه مسمومیت»، به این موضوع پرداخته بود. این روزنامه اصلاح طلب با بُلد کردن «حمله بیولوژیکی»، به یکی از عوامل ترس جمعی شناخته می شود.
دعوت به آشوب خیابانی
روزنامه شرق به نقل از روزنامه اصلاح طلب سازندگی نوشت: «روند مسمومیت‌های سریالی در حال تبدیل شدن به یک بحران است. سکوت و اهمال کاری فعلی دقیقا مشابه رویه‌ای است که در شهریور سال جاری پس از مرگ مهسا امینی در پیش گرفته شد و خشم عمومی را به کف خیابان آورد.» به عبارتی دیگر، روزنامه اصلاح طلب سازندگی، نهادهای امنیتی و وزارت کشور را بدون هیچ سند و مدرکی به اهمال کاری متهم کرده و به وضوح به خشونت و حضور در کف خیابان به بهانه مسمومیت‌ها، دعوت می‌کند. این ارگان رسانه‌ای حزب سازندگی، یکی دیگر از عوامل هیستری جمعی و افزایش مسئله مسمومیت است.
علی شریفی زارچی که در ماه های اخیر به نیرویی برای ادامه آشوب‌های خیابانی تبدیل شده بود، در توییتر بدون ارائه دلیل یا شواهدی، از «حمله با گازهای سمی» سخن گفت و جامعه را به خشم دعوت می‌کرد.
دروغگویی، دوگانه‌سازی و افزایش ترس عمومی
محمد تقی فاضل میبدی در مصاحبه با روزنامه شرق در همان روزهای اول، زمانی که هنوز ماجرای مسمومیت به یک ترس جمعی تبدیل نشده بود، نوشت: «گروهی موسوم به هزاره‌گرا پشت مسمومیت‌های سریالی مدارس است. مرکز ثقل این جریان در قم و اصفهان است.» به عبارتی دیگر، میبدی بدون ارائه سند و مدرکی، مدعی شده بود که گروهی افراطی این اقدام را انجام می‌دهند و با گفتن عبارت «مسمومیت‌های سریالی»، کمک بزرگی به شکل‌گیری ترس جمعی کرده بود.
روزنامه شرق در گزارشی دیگر از «ادامه مسمومست‌ها در تهران» گفت و با نوشتن عبارت «رنج دخترانه»، به طور تلویحی اشاره داشت که این موضوع فقط مختص دختران است و جریانی با هدف دشمنی با دختران، این اقدام را انجام می‌دهد. این درحالی است که بنابر گزارش رسمی وزارت اطلاعات، ۱۴درصد از موارد گزارش شده، مربوط به مدارس پسرانه بود و در نهایت هم مشخص شد که هیج جریانی از داخل قصد مقابله با تحصیل دختران را نداشته است.
روزنامه اصلاح طلب شرق در گزارشی دیگر مدعی شده بود که در پی بروز مسمومیت در یکی از مدارس، «مدیر مدرسه حاضر نبود. معاونان خودشان ماسک زدند ولی به ما [دانش آموزان] ماسک ندادند. موبایل‌ها جمع آوری شد ولی خبری از اورژانس نبود.» شرق به گونه‌ای این خبر را منتشر کرده است که گویا عوامل مسمومیت در هماهنگی کامل با مسئولین مدرسه این کار را انجام داده و همه تلاش کردند که دانش آموزان دختر را مسموم کنند! در این گزارش آمده که موبایل‌ها را جمع کردند. این درحالی است که همراه داشتن موبایل توسط دانش آموز در تمام مدارس ممنوع است و اصلا نیازی به جمع آوری نیست. علاوه بر آن، برخلاف ادعای مطرح شده توسط روزنامه شرق که گفته بود «خبری از اورژانس نبود»؛ در تمام گزارشات مسمومیت نه تنها اورژانس، بلکه نیروهای امنیتی و اداری هم در اسرع وقت حاضر شدند.
روزنامه شرق با استفاده مکرر از عبارت «سریال مسمومیت» و «ادامه مسمومیت»، نقش موثری در این ترس اجتماعی داشته است.
مینو محرز نیز به بدون یافت شدن شواهد و قرائنی، مدعی بود که «قظعا پای سم در میان است.»
محمد فاضلی، یکی دیگر از چهره‌های اصلاح طلب است که در دولت روحانی، سمت‌های مختلفی داشت. او در توییتر خود، موضوع مسمومیت را به متحجرها نسبت داد و از این راه در ترس جمعی موثر بود.
بازی سیاسی با افکار عمومی
آذر منصوری، دبیر کل حزب اصلاح طلب اتحاد ملت، بدون هیچ گونه سند و مدرکی، مدعی شد که این اقدام توسط عده‌ای متحجر صورت می‌گیرد و گفت که این «دخترکشی» را متوقف کنید. اولا همان گونه که گفته شد. ۱۴درصد از موارد، مدارس پسرانه بوده است و در نتیجه لفط دخترکشی صحیح نیست. ثانیا، آذر منصوری مخاطب خود را در عبارت «متوقف کنید»، مشخص نکرده و مشخص نیست منظورش حاکمیت است یا مخاطبی دیگر. ثالثا، با توجه به بیانیه وزارت اطلاعات، یکی از عوامل اصلی مسمومیت، هیستری جمعی بود. یعنی همان عاملی که آذر منصوری و جریان‌های رسانه‌ای متبوعش، ایجاد کردند. بنابراین، این افراد باید محاکمه شوند.
کانال تلگرامی «امتداد»، متعلق به حزب اتحاد ملت و وابسته به آذر منصوری نوشت: «مسمومیت سریالی دانش آموزان؛ هشداری که جدی گرفته نشد.» در این عبارت هم با گفتن عبارت «مسمومیت سریالی» و «هشداری که جدی گرفته نشد»، به این ماجرا دامن زده شد.
این ارگان رسانه‌ای اصلاح طلب در تیتر خود با عنوان «صحنه‌های شگفت در جریان مسمومیت»، بدون ارائه سند و مدرکی مدعی شد که معاونین مدرسه، خودشان ماسک زدند اما هیج ماسکی بین بچه‌ها توزیع نشد.
عباس عبدی واکنش دیگری هم به ماجرای مسمومیت‌ها نشان داد که بعید است خود نیز متوجه شده باشد که چه می‌گوید!
رسانه اصلاحات نیوز بر «ادامه مسمومیت سریالی» تاکید داشت و روزانه اعداد و ارقام بالایی را ذکر می‌کرد.
محمود بهشتی لنگرودی، نایب رئیس کانون صنفی معلمان در مصاحبه با امتداد در پازل اصلاح طلبان به ماجرای مسمومیت ها واکنش نشان داد.
در انتهای بیانیه وزارت اطلاعات در خصوص مسمومیت‌ها ذکر شده بود «حق پیگرد قانونی افراد، گروه‌ها، رسانه‌ها و انسان‌رسانه‌های وابسته‌یی که در امتداد خط دشمنان ملّت ایران، اتهاماتی به نظام یا به افراد و جریانات بی‌گناه وارد کردند، محفوظ خواهد بود.»
رهبر انقلاب در ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ در خصوص عاملان این ماجرا فرمودند: «عاملین و مسببین به اشد مجازات محکوم شوند. درباره آن‌ها اشد مجازات اجرا شود و در مورد کسانی که محکوم شوند، عفوی وجود نخواهد داشت و مجازات آن‌ها باید باعث عبرت شود.»
لذا از دستگاه‌های مربوطه انتظار می‌رود که عوامل رسانه‌ای موثر در هیستری جمعی، به عنوان یکی از عوامل اصلی ماجرای مسمومیت، برخورد شده و اشد مجازات اجرا شود.
خط رسانه‌ای که جریان اصلاحات آن را پی می‌گرفت، دقیقا همان خطی بود که رسانه‌های معاند خارجی از جمله رسانه تروریستی اینترنشنال، پی می‌گرفت. البته شاید بتوان گفت، آغازگر این ماجرا، رسانه‌های داخلی بوده و خارجی‌ها به آن دامن زدند.
[1] isna.ir/news/1402020804179
پایان پیام/.