هنرشناختی، نقش فرهنگ و هنر در جبران ناقصی های جامعه انکار ناپذیر است
فطرت ما انسان ها هنر دوست است و از پدیده های زیبا لذت می‌برد. بنابراین؛ یک طرف جایگاه هنر نیاز فطری ما و طرف دیگر به عنوان ابزار برای اصلاح فرهنگی جامعه به شمار می آید.
فارس پلاس؛ دیگر رسانه‌ها – کارشناسان برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه رادیو گفت‌وگو معتقدند: هنر در دنیای علوم شناختی می تواند پل ارتباطی فرهنگ و جامعه باشد که همواره و در تمامی برهه ها نقصی های موجود را تکمیل کند.
برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه در ادامه گفت‌وگو با دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) و دکتر حسن بنیانیان (عضو کمیسیون تمدن نوین اسلامی شورای عالی انقلاب فرهنگی ) به بررسی نقش فرهنگ و هنر در جامعه پرداخت.
فرهنگ بواسطه هنر می تواند ماندگار و تکرار شود
بنیانیان، عضو کمیسیون تمدن نوین اسلامی شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این سوال که آیا کنار هم قرار دادن فرهنگ و هنر درست است، گفت: فرهنگ بر ما محاط است و به دلیل اینکه از دوران کودکی به صورت تجربی با این مفهوم آشنا می شویم، هیچ گاه نمی توانیم بدون مطالعات عمیق شناخت کاملی از فرهنگ پیدا کنیم.
وی افزود: فرهنگ دارای 4متغیر نمادها، الگوهای رفتاری پایدار و تکرارشونده، ارزش ها و باورهاست. که دو متغیر باورها و ارزش ها به چشم قابل دیدن نیستند و به رفتارهایی که تکرار می شوند منتقل می شود. نمادها؛ سمبلی است که باورها و ارزش های جامعه را یادآوری می کند.
عضو کمیسیون تمدن نوین اسلامی شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر اینکه فرهنگ در هر مکان و زمان وجود دارد، خاطرنشان کرد: هنگامی که فرهنگ به سمت رفتارها و ارزش های درست هدایت شود، می توان به واسطه ابزارهای مختلف از جمله هنر در قالبی که احساسات مخاطب برانگیخته شود به باور برسد و همچنین ماندگار و تکرار شود.
هنر ابزاری برای اصلاح فرهنگی جامعه
وی همچنین گفت: در کنار هنر بسیاری از امور دیگری از فرهنگ نیز تغییر می یابد، مانند سیاست های اقتصادی یا ابزارهای مصرفی که از غرب در زندگی ما به آرامی جاری می‌شود و بر ارزش‌ها و اعتقادات ما اثر می گذارد. همچنین در شکل اعمال مردم سالاری و فعالیت های سیاسی و سخنرانی هایی که نماینده ها و کاندیداهای مجلس که این روزها با نزدیک شدن به انتخابات شروع خواهند کرد و همین طور شکل شهرسازی و معماری، حمل و نقل عمومی و… تغییرات و تحولاتی در ارزش ها، باورها و متعاقب آن در الگوهای رفتاری و نمادهای جامعه ایجاد می کند. اگر اراده ای برای ساخت تمدن و فرهنگ در جامعه به طور جدی وجود داشته باشد، باید راجع به کارکردهای فرهنگی همه این عرصه ها بپردازیم.
بنیانیان همچنین گفت: فطرت ما انسان ها هنر دوست است و از پدیده های زیبا لذت می‌برد. بنابراین؛ یک طرف جایگاه هنر نیاز فطری ما و طرف دیگر به عنوان ابزار برای اصلاح فرهنگی جامعه به شمار می آید.
قرار بود عنصر فرهنگ بر عرصه های مختلف مدیریت کند اما این ماجرا بالعکس شد
وی به مفهوم هنر عام اشاره کرد و گفت: مسئولین فرهنگی و غیرفرهنگی باید در رابطه با مفهوم عام هنر درک روشنی داشته باشند و از آن استفاده کنند. بخشی از درک درست فرهنگ استفاده از ابزارها، اصلاح ساز و کارهای قانونی، اصلاح روشی و نگاه افراد است که برای اصلاح آن اگر قصد کوتاه کردن زمان را داریم باید به سراغ ابزار هنری برویم.
بنیانیان افزود: قرار بود عنصر فرهنگ بر عرصه های مختلف مدیریت کند اما این ماجرا بالعکس شد و در حال حاضر عرصه های مختلف بر فرهنگ مدیریت می کند که اگر فرهنگ مدیریت می کرد، جامعه به سراغ نخبگان می رفت. مظلومیت اعمال مدیریت فرهنگی سبب شده تا هنر جایگاه خود را پیدا نکند و هنرمند خلاق به ناچار با هر نوع انحرافی جایگاه خود را درست کند.
برای جا انداختن یک فرهنگ در جامعه ابزار متناسب نیاز است
داودی، کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی در ادامه این گفت و گو در برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه گفت: "ابزار هنری" با "ابزار متناسب" متفاوت است. برای جاانداختن یک فرهنگ در جامعه ابزار متناسب می طلبد. ابزارهای متناسب دارای سه قید متناسب با زمان، مکان و جامعه هدف است. در بسیاری از موارد ابزار هنری نیست، به طور مثال در مقوله‌ی تحت عنوان مبارزه با جرائم سازمان یافته و خشونت نمی توان از ابزار هنرمندانه استفاده کرد و تنها ابزار مورد استفاده قهری است. اما اینکه چگونه به جامعه گفته شود مجرمی که قاچاقچی، قاتل و راهزن است آدم بدی است نیاز به استفاده از گزاره های هنرمندانه یا روش های هنرمندانه است.
استفاده از ابزار نامتناسب به معنای غیرایمن تر کردن جامعه نسبت به پدیده های فرهنگی است
وی افزود: شناخت دقیق از رابطه ی بین رویداد و کانسپت کلی فرهنگ و ابزاری که قرار است استفاده شود حتما باید اتفاق بیافتد اگر نه بدون شک مسیر ناقص خواهد بود. استفاده از ابزار نامتناسب به معنای غیرایمن تر کردن جامعه نسبت به پدیده های فرهنگی است. عملا با ابزار نامتناسب، فرهنگی را با همه شئون خود نسبت به فرآیندی که طی می کند آسیب پذیرتر می کنیم.
داودی تاکید کرد: حتما باید رابطه‌ی بین کسی یا کسانی، مجموعه یا مجموعه هایی، سیستم یا سیستم‌هایی که قرار است از آن ابزار برای ترمیم، تعالی و… استفاده کنند، تناسب وجود داشته باشد.
میزبانی جامعه از فرهنگ ذبح شده و خروج از مسیر تعالی
وی به میزان آماده سازی جامعه اشاره کرد و گفت: در حوزه فرهنگ رابطه میان رسانه، فرهنگ و جامعه جزء پدیده های جدی و غیرقابل کتمان عصر حاضر است. هنگامی که شناخت رسانه از جامعه صد در صد ناقص، سفیهانه و کاملا لجوجانه است براساس گزاره های شخصی در رسانه ها، عملا فرهنگ را به طور کامل ذبح می کند. جامعه زمانی که میزبان فرهنگ ذبح شده می شود، بدون شک از مسیر تعالی خود خارج می شود.
در حوزه فرهنگ درگیر تعدادی ذهن تاب دار هستیم
داودی در پاسخ به این سوال که آیا فرهنگ سازی در جامعه ما هنرمندانه است، گفت: در مقاطع مختلف متفاوت است در دهه 60، به دلیل شرایطی در دفاع مقدس بسیاری از مفاهیم فرهنگی ما هنرمندانه منتقل می شد. در حال حاضر در کشور به لحاظ ادراکی در حوزه فرهنگ درگیر تعدادی ذهن تاب دار هستیم که گرسنگی آنها در خراب کردن و عبور از آن سیری ناپذیر است و همان مغز کوچک زنگ زده‌ای است که ادای بزرگ بودن برای انتقال مفاهیم فرهنگی را می کند و حجم پتانسیل یک جامعه در پذیرش مفاهیم فرهنگی را به شدت کاهش می دهد. این امر سبب می شود که شناخت جامعه در مرحله اول مسموم شود و وقتی شناخت مسموم شود قطعا ادراک در حوزه تصمیم گیری ناقص خواهد شد و ادراک ناشی از شناخت دچار اعوجاج شده، قطعا به مسیر لجبازی و ایجاد گارد در مقابل جامعه حرکت می کند.
در حوزه رابطه میان فرهنگ، هنر و جامعه دانش ناقص، شناخت ناقص و ادراک ناقص خطرناک است
وی افزود: جامعه ما دارای هنر، ظرفیت، جامعه خوب و مردم خوب است اما افرادی هستند که حاضر نیستند از فرآیند مغز تاب دار وارد مرحله علم کامل شوند که این مشکل فرهنگی نیست بلکه مشکل نقص افراد و تسری این نقص به فرهنگ اصیل است. افراد ناقصی که در راس صیانت از فرهنگ کامل قرار می گیرند عملا فرهنگ کامل را به بن بست می رسانند. اینجا دیگر هنر تابع است و خلاق و زاینده نیست و از این مرحله به بعد هنر به طرف قوی تر کمک می کند و اساسا بهره گیری از ذات ایجاد نابرابری به واسطه گزاره ها در هنر تجلی پیدا می کند و شخصی که بتواند از این خاصیت نابرابرکننده، بیشترین استفاده را کند، قطعا مسلط مایشاء خواهد شد.
داودی در پایان گفت: در حوزه رابطه میان فرهنگ، هنر و جامعه دانش ناقص، شناخت ناقص و ادراک ناقص خطرناک است.
برنامه «ساعت بیست و چهار و یک دقیقه» با بررسی تاریخچه علوم‌شناختی و کاربردهای آن در حوزه‌های مختلف و شباهت و تفاوت‌هایی که با حوزه‌های علوم روانی دارند، به بررسی شناسه‌ها، شاخص‌ها، تاکتیک‌ها و تکنیک‌های علوم‌شناختی در حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه در فضای جنگ ترکیبی می‌پردازد. این برنامه دوشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه روی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز تقدیم مخاطبان فرهیخته رادیو گفت‌وگو می‌شود.
این برنامه به تهیه‌کنندگی نوشین رهگذر، گویندگی سعید بارانی، پژوهشگری زهرا سهل آبادی، هماهنگی مهدی تاجیک، خبرنگاری سیده ایمان مسئله گو و سردبیری دکتر علیرضا داودی تهیه و پخش می‌شود.
شبکه رادیویی گفت‌وگو را علاوه بر امواج رادیو می‌توانید از طریق گیرنده‌های دیجیتالی، رادیونما، اپلیکیشن ایران صدا و آدرس اینترنتی radiogoftogoo. ir نیز دریافت کنید. همچنین علاقه‌مندان می‌توانند از طریق شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی و سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ با این برنامه و دیگر برنامه‌های رادیو گفت‌وگو در ارتباط باشند.
پایان پیام/غ