چالش‌ها و فرصت‌های «دیپلماسی تجاری» ایران
ساختار تجارت ما در حوزه تجارت بین‌الملل برای صادرات غیر نفتی چابک نیست و سازمان مهمی مانند سازمان توسعه تجارت ایران با وجود اساس‌نامه مفصل و فعالیت‌های عملیاتی‌اش، نقش مورد انتظار و جدی در توسعه تجارت کشور نداشته است.
فارس پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- نورنیوز نوشت: «دیپلماسی تجاری» راهی آزموده شده برای توسعه کسب‌وکارها و برقراری ارتباط بین کشورها در دنیای امروز است.
نقش «دیپلماسی تجاری» در توسعه اقتصادی و بازرگانی چنان اهمیتی یافته است که دستگاه دیپلماسی کشورها به‌صورت ویژه روی آن متمرکز شده و گاه از آن به‌عنوان بیمه‌نامه‌هایی برای توافق‌های سیاسی بهره می‌گیرند.
حال این سوال مطرح است که ایران برای انتفاع حداکثری از این ظرفیت، چه چالش‌ها و فرصت‌هایی پیش رو دارد؟
ضعف دانش تجارت بین‌الملل
دکتر «علیرضا شیرمحمدی» مدرس دانشگاه و رئیس هیات‌مدیره مرکز دائم صادرات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران، یکی از مشکلات پیشِ روی دیپلماسی تجاری ایران را ضعف دانش تجارت بین‌الملل عنوان کرده و می‌گوید: «اگرچه ایران در بسیاری از فن‌آوری‌ها در سطح جهان رتبه‌های ۱۱ و ۱۲ و در منطقه رتبه اول یا دوم را دارد، اما در مواردی مانند دانش تجارت بین‌الملل رتبه‌ای در حدود ۵۰ را داراست. ایجاد و توانمندسازی منابع انسانی نیازمند آموزش با مدل نوین است و ما باید بالاخره به این نتیجه برسیم که مدل سنتی در حوزه آموزش خصوصا در حوزه بین‌الملل پاسخ‌گوی ما نیست.»
موتور محرک صادرات غیرنفتی
به گفته او «ساختار تجارت ما در حوزه تجارت بین‌الملل برای صادرات غیر نفتی چابک نیست و سازمان مهمی مانند سازمان توسعه تجارت ایران با وجود اساس‌نامه مفصل و فعالیت‌های عملیاتی‌اش، نقش مورد انتظار و جدی در توسعه تجارت کشور نداشته است. اکنون که می‌خواهیم وارد حوزه اقتصاد غیر نفتی شویم، سازمان تجارت باید به سازمانی عملیاتی و موتور محرک صادرات غیر نفتی تبدیل شود. باید توجه داشت که دیپلماسی تجاری یک موضوع کلی نیست، بلکه یک مدل است و نقطه شروع و پایانی دارد که ما در دیپلماسی تجاری با کشورهای هدف این مدل را رعایت نمی‌کنیم. دیپلماسی تجاری یک فرآیند سه مرحله‌ای است که با صادرات و واردات کالا شروع شده و به سرمایه‌گذاری ختم می‌شود. اگر چنین کاری در پایان بازه 5 سالهای که در نظر می‌گیرند انجام شود، موفق خواهیم بود.»
تصمیم اشتباه اتاق بازرگانی
این استاد دانشگاه با تاکید بر اهمیت صنایع خرد و کوچک در اقتصاد کشورها می‌گوید: «در کشور ما صنایع خرد و کوچک به‌عنوان نماینده بخش خصوصی که بازار بزرگ اشتغال و مالیات را عهده‌دار هستند، اخیرا از حضور در هیات‌های نمایندگان اتاق بازرگانی کشور حذف شدند که تصمیمی اشتباه بود. بعد از این اتفاق در انتخابات اتاق بازرگانی تهران نیز، علاوه بر رئیس، نایب رییس هم از بخش دولتی انتخاب شد. این اتفاق برای کشوری که قصد تنوع منابع درآمدی و توسعه تجارت و ارتقاء جایگاه بخش خصوصی را دارد، اقدامی اشتباه است که باید با راهکاری صحیح جبران شود.»
ضرورت کوچک‌شدن بخش دولتی در روابط تجاری
رییس مرکز دائم صادرات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران در خصوص نقش بخش خصوصی در تجارت و سرمایه‌گذاری می‌گوید: «دولت بزرگترین هماهنگ‌کننده قراردادهای اقتصادی است و در چین و آمریکا که بزرگترین اقتصادهای دنیا را دارند نیز دولت نقش پر رنگی دارد و از اقتصاد حذف نمی‌شود، اما در جایی که بخش خصوصی می‌تواند بهتر نقش‌آفرینی کند دولت باید حمایت کند.»
بازارسازی؛ مهمترین راه برای رشد صادرات غیر نفتی
شیرمحمدی تاکید می‌کند: «بازار کشورهای همسایه شرایط جابه‌جایی پول از طریق مبادلات دو کشور و استفاده از ظرفیت حمل‌ونقل مشترک در مرز زمینی را فراهم می‌کند. این روند از مسائلی محسوب می‌شود که در کاهش آثار تحریم تاثیرگذار است. به‌ویژه که بازار کشورهای همسایه نه‌تنها می‌تواند خلاهای تجاری ایران را پر کند، بلکه راه دسترسی به مقاصد دورتر را نیز فراهم می‌کند. باید توجه داشت کشورها در حال حرکت به سمت اقتصاد منطقه‌ای و انعقاد توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای(RTA) هستند و کشورهای همسایه به‌دلیل واردات 1300 میلیارد دلاری در سال می‌توانند برای ما بازارهای بزرگ و مناسبی باشند. در واقع ایران ما در میان یک بازار بین‌المللی بزرگ قرار گرفته و همین دلیل مهمی برای حساسیت‌های بین‌المللی است.»
تهاتر؛ تدبیری راهگشا در روابط تجاری
این استاد دانشگاه در خصوص نقش تحریم‌ها در روابط تجاری ایران نیز می‌گوید: «ایران در سالهای تحریم توانست با تدبیری درست رابطه خود را با برخی از کشورها مانند ترکمنستان افزایش دهد، به‌طوری که حجم صادرات به این کشور به 4 برابر در سال افزایش یافت. هر چند این تدبیر خوب، بلندمدت نبود، اما نشان داد که اتخاذ تدبیری مانند تهاتر چقدر راهگشاست. باید توجه داشت مبادله با ارزهای ملی نباید در حد شعار باشد و در این شرایط توجه به رمزارزها برای کاهش مبادلات دلاری ضروری است. استفاده از ابزاری غیر از دلار و یورو در پرداخت‌های بین‌المللی زاده فکر ما نیست، بلکه حرکتی جهانی است که بتواند از ارزهای جایگزین در تجارت بین‌الملل استفاده کند.»
روابط تجاری دو طرفه با آفریقا با شیوه خلاقانه
او همچنین در خصوص تاکید رهبری بر ایجاد روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای آفریقایی می‌گوید: «آفریقا یکی از بزرگترین بازارهای دنیاست. با توجه به محدودیت‌های پولی که در برخی از کشورهای آفریقایی وجود دارد، ما می‌توانیم با سیاست‌هایی مانند تهاتر و مدل‌های مشارکتی عمومی و خصوصی هم صادرات کالا و هم صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته باشیم.»
پایان پیام/غ