78 سال تعزیه‌خوانی در «تکیه شوفرها»ی تهران+عکس و فیلم
در میدان قزوین تهران به غیر از 2 سال همه‌گیری کرونا بیش از 70 سال است که در دهه اول 10 شب تعزیه برپاست. مخاطب این تعزیه رانندگان خط مسافربری تهران ـ قزوین در سال 1324 بودند، برای همین نامش شد «تکیه شوفرها».
خبرگزاری فارس ـ حوزه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: تکیه «شوفرها» نام عجیبی برای یک حسینیه یا تکیه است و این خبر را می‌دهد که در این مجلس عزاداری، گویا شوفرها حضور دارند. این تکیه از مجالس قدیمی و قدمت‌دار تهران است که ۷۸ سال است که هر سال در دهه اول محرم، آن هم در یک گاراژ و تعمیرگاه خودرو به پا می‌شود و در آن عزاداری می‌کنند.
نمای ورودی تکیه شوفرها در محرم ۱۴۰۲
تکیه‌ای که در میراث فرهنگی ثبت شده است
ماجرا از چه قرار است؟ تکیه شوفرها سال ۱۳۲۴ توسط حاج حسین عظیمی در تهران و میدان قزوین راه‌اندازی شد. در آن زمان میدان قزوین دروازه تهران بود و مانند پایانه مسافربری، محلی برای جابجایی مردم از تهران به قزوین بود. حاج حسین عظیمی که به اصطلاح قدیمی‌ها خود «شوفر» بود و رئیس خط این پایانه بود، در آن سال، همزمان با دهه اول محرم، گاراژ را به حسینیه و تکیه تبدیل کرد و نامش را گذاشت «تکیه شوفرها». رامتین عظیمی نوه حاج حسین می‌گوید: «تکیه ما در میراث فرهنگی ثبت شده است. ما پرده‌های قدیمی برای تعزیه و پرده‌خوانی داریم که به دلیل قدمت برخی سال‌ها نصب نمی‌کنیم.»
مرحوم حاج حسین عظیمی، بنیان‌گذار تکیه شوفرها
از در ورودی که مزین به پرچم محفل عزاداران حسینی «تکیه شوفرها» است، وقتی وارد می‌شوی حال و هوای مجالس تعزیه تداعی می‌شود؛ همان مجلس تعزیه‌ای که در فیلم شب دهم دیده بودیم. سکویی در وسط قرار گرفته است و دور تا دور فرش پهن است که نشان می‌دهد بناست مرکز ثقل مراسم آن سکو باشد. سقف و دیوارها و فضاهای کناری نامانوس با حسینیه است، اما همه به گونه‌ای تزیین و سیاه‌پوش شده است تا آماده حضور و پذیرایی عزاداران باشد.
گاراژی که به تکیه تبدیل می‌شود
محل تکیه شوفرها در طول سال تعمیرگاه ماشین است که چند مغازه در آن به تعمیر ماشین می‌پردازند، اما آن‌ها می‌دانند که در طول سال، دهه اول محرم کار و کاسبی تعطیل است و باید فضا به تکیه تبدیل شود. آن‌ها هم پایه کار هستند. عظیمی می‌گوید: «خود این کاسب‌ها مجلس را همراهی می‌کنند و کمک حال جلسه هستند.»
این هیأت البته نسبت به دوران سابقش پوست‌اندازی کرده است و مخاطبانش دیگر شوفرها نیستند و بلکه عموم مردم هم در جلسه حضور پیدا کنند. حاج حسین عظیمی سال ۱۳۸۳ از دنیا رفت و به مرور همکاران و هم صنف‌های او هم درگذشتند، اما پسر و نوه‌های حاج حسین تلاش کردند که این هیأت را حفظ کنند.
۱۰ شب تعزیه در تکیه شوفرها برپاست
روند راه‌اندازی تکیه شوفرها هر سال از عیدغدیر آغاز می‌شود تا روز اول محرم که فضای سخت و خشن گاراژ به فضای لطیف و معنوی حسینیه و تکیه تبدیل می‌شود. مراسم‌های این تکیه هم از شب دوم محرم آغاز می‌شود و تا 10 شب ادامه دارد. عظیمی می‌گوید: «در سال‌های نخست هیأت ما در قالب حرکت دسته عزاداری بود و سینه‌زنی داشتیم. بعد از گذشت چهار ـ پنج سال تعزیه‌خوانی برای شوفرها شکل می‌گیرد و تاکنون قریب به ۷۰ سال است که در این تکیه ۱۰ شب تعزیه برگزار می‌شود.»
مصائب تعزیه‌داری در دوران قبل از انقلاب اسلامی
این هیأت از مجالس قدیمی تهران است که پاخور بزرگانی مانند طیب بوده و در شرایط امروزی هم از معدود مجالسی است که تعزیه‌خوانی دارند. در دوران قبل از انقلاب اسلامی و در سال‌هایی این تکیه به سختی در دوران خفقان مجلس تعزیه برپا می‌کردند. عظیمی می‌گوید: «از پدر بزرگم می‌شنیدم که در آن سال‌ها به سختی تعزیه داشتند و فردی را مأمور می‌کردند تا سر کوچه بایستد و افراد را راهنمایی کند و تعزیه هم با کمترین صدا برگزار می‌شد. بارها هم این مجلس از سوی ساواک تعطیل شد. ماجراهای فیلم شب دهم درست مشابه دوران برگزاری مجلس تعزیه ما در دوران قبل از انقلاب اسلامی بود.»
اجرای تعزیه در تکیه شوفرها
کدام تعزیه‌ها در تکیه شوفرها اجرا می‌شود؟
تکیه شوفرها هر سال پذیرای گروه‌های تعزیه بزرگ و حرفه‌ای از شهرهای مختلف کشور است. دهه اول محرم ۱۴۰۲ گروه تعزیه‌ای از تفرش که پایتخت تعزیه ایران است، در این مجلس اجرای برنامه دارد. عظیمی می‌گوید: «در شب اول تعزیه جوانمرد قصاب، شب دوم تعزیه شهادت حضرت زهرا(س)، شب سوم تعزیه حضرت مسلم(ع)، شب چهارم تعزیه حر(ع)، شب پنجم تعزیه حضرت رقیه(س)، شب ششم تعزیه حضرت قاسم(ع)، شب هفتم تعزیه حضرت علی‌اکبر(ع)، شب هشتم تعزیه حضرت عباس(ع)، شب نهم تعزیه شهادت امام حسین(ع) که شام عاشورا می‌شود، داریم و در نهایت شب دهم تعزیه شام غریبان را داریم.»
مخاطب 800ـ700 نفری در شب تاسوعا و عاشورا
تعزیه در کشور نسخه‌های مختلف دارد که در میان تعزیه‌خوان‌ها، نسخه‌های تهران، قزوین، تفرش و … مشهور است. مسئولان تکیه شوفرها تلاش دارند به نسخه احترام بگذارند و اجازه ندهند گروه‌های تعزیه خارج از نسخه بخوانند. در مواقعی از این ۷۸ سال، این تکیه روضه‌خوان معروف هم دعوت می‌کند، اما میان مردم استقبالی ندارد و درخواست می‌کنند همان روند تعزیه‌خوانی ادامه داشته باشد. عظیمی می‌گوید: «برخی جوان‌ها و حتی اقوام ما می‌گویند تعزیه دیگر استقبال ندارد، اما ما معتقدیم باید این میراث را حفظ کنیم. در شب تاسوعا و عاشورا، ما 800ـ700 نفر مخاطب داریم. البته در شب‌های اول مخاطب ما بیشتر مسن‌ها هستند.»
عظیمی می‌گوید: «برخی از کارها و شغل‌ها در هیأت ما موروثی است. کسی که اینجا چای می‌دهد پسر مرحوم پوست‌زاده است که از ابتدا در این هیأت چای می‌داده است. الان پسرش با ۷۰ سال سن فعال است و تلاش دارد کنار دست خودش پسرش را هم راه بیندازد تا بعد از خودش این کار را انجام دهد.»
پرده‌های قدیمی تکیه
در این هیأت پرده‌های بسیار قدیمی وجود دارد که در گذشته برای پرده‌خوانی استفاده می‌شده است که قدمت بیش از ۵۰ ساله دارد. پرده‌ای در این تکیه نصب است که تمام واقعه عاشورا را شرح داده است.
رامتین عظیمی
تکیه شوفرها در میدان قزوین، ابتدای خیابان کارگر جنوبی واقع است، در این شب‌های باقی مانده از دهه اول محرم از ساعت ۲۱:۳۰ به این تکیه برای مشاهده تعزیه سر بزنید.
پایان پیام/