اصرار عربستان سعودی به تعامل با شرق
عربستان همزمان با سفر وزیر خارجه آمریکا به ریاض یک نشست تجاری بزرگ با چین برگزار کرد.
فارس پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- وطن امروز نوشت: دهمین کنفرانس تجاری چین و جهان عرب به میزبانی عربستان سعودی از دیروز به مدت 2 روز آغاز شد. به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان سعودی، این کنفرانس زیر نظر محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی با حضور مقامات سعودی و عربی و بیش از 2 هزار شرکت‌کننده بلندپایه دولت‌ها، مقامات ارشد، مدیران ارشد اجرایی، سرمایه‌گذاران و کارآفرینان عرب برگزار می‌شود. این کنفرانس یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های تجار و فرصتی برای بحث در زمینه‌های همکاری و سرمایه‌گذاری و اقتصاد و تجارت است. کنفرانس فعلی با شعار «همکاری برای رفاه» در مرکز کنفرانس بین‌المللی «ملک عبدالعزیز» در ریاض برگزار می‌شود. حجم مبادلات تجاری کشورهای عربی و چین در سال 2022 بیش از 330 میلیارد دلار بود و چین بزرگ‌ترین شریک تجاری عربستان سعودی است و حجم تجارت دوجانبه بین 2 کشور در سال 2022 به 106.1 میلیارد دلار رسید. این کنفرانس تجاری همزمان با سفر وزیر خارجه آمریکا به عربستان است. فیصل بن‌فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی در کنفرانس خبری مشترک چند روز پیش خود با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد: «چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ما است، بنابراین طبیعتاً تعامل و اشتراکات زیادی با چین خواهیم داشت». اخیرا نیز خالد الفاتح، وزیر سرمایه‌گذاری عربستان اعلام کرد روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی بین کشورهای عربی و چین بیش از 2 هزار سال است و به موجب این روابط محکم و دیرینه، کنفرانس تجاری اعراب و چین برگزار می‌شود. وی تاکید کرد مبادلات تجاری بین کشورهای عربی و چین طی دوره‌های قبل به سطوح متمایزی رسیده و حجم مبادلات تجاری بین کشورهای عربی و چین در سال 2022 حدود 330 میلیارد دلار برآورد شده که نسبت به سال 2021 رشد 31 درصدی داشته است. چین به دنبال افزایش سهم خود در سرمایه‌گذاری و مبادلات تجاری با کشورهای عربی از طریق ابتکارات عظیم از جمله طرح کمربند- جاده، پروژه‌های زیرساختی فناوری، هوش صنعتی، راه‌های نوآورانه برای تولید انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر و همچنین سرمایه‌گذاری در گردشگری، امنیت غذایی، کشاورزی، صنعت و معدن، لجستیک و مراقبت‌های بهداشتی است. قابل ذکر است عربستان سعودی دسامبر گذشته میزبان اجلاس سران کشورهای عربی و چینی در حاشیه سفر «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین به ریاض بود که طی آن بر تقویت مشارکت استراتژیک و تقویت همبستگی بین 2 طرف در عرصه بین‌المللی توافق شد.
از زمان روی کارآمدن بایدن در کاخ سفید روابط بین واشنگتن و ریاض بشدت دچار تنش شده است. عربستان بعد از جنگ اوکراین روابط خود با روسیه و چین را حفظ و حتی آن را بیشتر کرد. نقطه اوج پشت کردن ریاض به واشنگتن، توافق ایران و عربستان بود. روزنامه رأی‌الیوم در یادداشتی درباره سفر اخیر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به عربستان سعودی و موفقیت یا عدم موفقیت وی در دستیابی به اهداف مورد نظرش در این سفر نوشت: یک سند محرمانه منتشر شده توسط واشنگتن پست اخیرا فاش کرد محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و حاکم دوفاکتوی این کشور تهدید کرده است اگر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا تهدیدهای خود مبنی بر اجرای قانون ضد انحصار نفتی و تحمیل محاصره بر کشورهایی که به تصمیم اوپک‌پلاس پایبند بودند بویژه عربستان و روسیه را عملی کند، ریاض نیز تحریم‌های اقتصادی دردناکی را علیه آمریکا اعمال خواهد کرد. افشای این اطلاعات تأیید کرد بایدن با درک جدی بودن واکنش عربستان سعودی و پیامدهای بد احتمالی آن بر اقتصاد آمریکا، تهدیدات خود را که قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای بیان کرده بود، پس گرفت و دولت او به سرعت اتخاذ یک سیاست تحت عنوان «دوستی» به جای «تهدید» ولیعهد سعودی را در دستور کار قرار داد. این امر دلیل سفرهای مکرر مقامات آمریکایی به ریاض در دوره اخیر را که آخرین مورد آن سفر آنتونی بلینکن بود، بازگو می‌کند. سفر بلینکن به ریاض و اجماع کارشناسان بر سر عدم دستیابی وی به اکثر اهدافش در این سفر، بویژه عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل، عدم موفقیت در جلوگیری از پیشبرد توافق برای ایجاد نیروی دریایی مشترک میان عرب‌های حوزه خلیج فارس و ایران و تقویت روابط با تهران، حاکی از افزایش شکاف در روابط عربستان و آمریکا و از بین رفتن شتاب تاریخی در روابط آنهاست که در 8 دهه گذشته به اوج خود رسیده بود. در بیانیه عربستان که یک روز پس از پایان سفر بلینکن به ریاض منتشر شد، آمده است پادشاه این کشور تصمیم گرفته است از هزار خانواده شهدا و اسیران فلسطینی به عنوان میهمان برای مراسم حج تمتع دعوت کند. این تصمیم یک «سیلی محکم» به مهم‌ترین موضوع در دستور کار سفر وزیر خارجه آمریکا به ریاض بود. انتخاب اعضای خانواده شهدا و اسیران فلسطینی برای انجام مناسک حج به معنای حمایت از مقاومت در برابر اشغالگری رژیم اسرائیل و رد غیرمستقیم عادی‌سازی روابط با تل‌آویو است.
اسماعیل صبری‌مقلد، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در این باره می‌گوید: آمریکا در تلاش است عربستان را از مسیر فعلی که در سطح عربی، منطقه‌ای و بین‌المللی در آن قرار دارد، خارج کند. وی افزود: آمریکا این کار را با رویارویی مستقیم با ریاض یا شیوه‌های در پیش گرفته شده علیه دیگر کشورها انجام نمی‌دهد، بلکه درصدد پیش بردن آن و منحرف کردن ریاض از طریق کشاندن آن به مسائل دیگر از جمله مبارزه با تروریسم بین‌المللی و داعش است.
این در حالی است که چند روز قبل نیویورک‌تایمز در گزارشی اعلام کرد عربستان از آمریکا فاصله گرفته است. روزنامه نیویورک‌تایمز نوشت: سفر آنتونی بلینکن آشکارترین تلاش دولت کنونی آمریکا برای کنار گذاشتن خصومت‌هایی است که جو بایدن پاییز سال گذشته به محمد بن‌سلمان و حکومت او ابراز کرد. تنش‌ها در روابط سعودی- آمریکا زمانی اوج گرفت که مقام‌های سعودی به‌رغم انتظار کاخ سفید که تصور می‌کرد با ریاض بر سر افزایش تولید نفت توافق کرده، تصمیم گرفتند تولید این محصول را کاهش دهند. نیویورک‌تایمز به نقل از تحلیلگران و منابع آشنا به رایزنی‌های انجام‌شده در داخل دولت بایدن نوشت: اما از آن زمان به بعد، بایدن و دستیاران ارشد او این واقعیت سخت فضای ژئوپولیتیک را درک کرده‌اند؛ اینکه واشنگتن نمی‌تواند همزمان با قصدش برای رقابت با چین و روسیه، در سراسر جهان شرکای قدرتمندش را منزوی کند. طبق نوشته نیویورک‌تایمز، بن‌سلمان و دستیاران او به صراحت گفته‌اند مجبور نیستند در منازعات قدرت در جهان از یکی از طرف‌های مناقشه جانبداری کنند و آماده‌اند مزایای حفظ روابط قدرتمند با هر یک از آنها را در نظر بگیرند. این روزنامه نوشته است: «در واقع مقام‌های عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب خلیج فارس می‌گویند آنها انتخاب 2 گزینه‌ای را که احساس می‌کنند مقام‌های آمریکا و اروپا از زمان حمله روسیه به اوکراین پیش روی آنها گذاشته شده قبول ندارند». نیویورک‌تایمز نوشت: تنها چند روز قبل از ورود بلینکن به عربستان، ولیعهد عربستان سعودی از نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا که ایالات متحده او را یک «حاکم شرور» توصیف کرده، در جده استقبال کرد. همچنین سه‌شنبه گذشته ایران سفارت خود در ریاض را در نتیجه توافقی بین ۲ کشور که چین در ماه مارس به آن کمک کرد، بازگشایی کرد. با این حال منابع مطلع به نیویورک‌تایمز می‌گویند اقدام جرأتمندانه بن‌سلمان برقراری رابطه با چین در ماه‌های اخیر بوده که بیش از هر عامل دیگری نگاه‌ها را در دوران دولت بایدن نسبت به عربستان سعودی عوض کرده است. نیویورک‌تایمز نوشت: مقام‌های دولت بایدن به دقت پذیرایی گرم بن‌سلمان از شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در ماه دسامبر را رصد می‌کردند. این استقبال تنها چند هفته بعد از حمله شدید بایدن به بن‌سلمان انجام می‌شد. در ضمن با آنکه دستیاران بایدن می‌گویند از آشتی دیپلماتیک میان ایران و عربستان سعودی استقبال می‌کنند اما این موضوع را که با تعامل و وساطت چین انجام شده، نشانه نقش فعال‌تر پکن در منطقه ارزیابی می‌کنند. در همین حال واشنگتن‌پست هم فاش کرد محمد بن‌سلمان در بحبوحه اختلافات نفتی، آمریکا را به «درد بزرگ اقتصادی» تهدید کرد. این روزنامه نوشت: محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی، واشنگتن را تهدید کرد زیرا قصد داشت ریاض را به خاطر تصمیم کاهش تولید نفت مجازات کند. این روزنامه توضیح داد: طبق یک سند محرمانه اطلاعاتی آمریکا، پس از آنکه جو بایدن، رئیس‌جمهوری این کشور پاییز گذشته متعهد شد به دلیل تصمیم عربستان برای کاهش تولید نفت در بحبوحه افزایش بهای انرژی و نزدیک شدن سریع به انتخابات در آمریکا، «عواقبی» را به عربستان سعودی تحمیل کند، محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان به طور خاص تهدید کرد روابط بین ۲ کشور را قطع خواهد کرد و از این کشور انتقام اقتصادی خواهد گرفت. در ملأعام، دولت عربستان مودبانه از اقدامات خود از طریق بیانیه‌های دیپلماتیک دفاع کرده است اما در خلوت، ولیعهد تهدید کرده روابط چند دهه‌ای بین ایالات متحده و عربستان را تغییر می‌دهد و در صورت مقابله با کاهش تولید نفت، هزینه‌های اقتصادی قابل توجهی را بر واشنگتن تحمیل می‌کند. بر اساس این سند محرمانه، ولیعهد سعودی با اشاره به اینکه «دیگر با دولت آمریکا معامله نخواهد کرد»، قول «عواقب اقتصادی قابل توجهی برای واشنگتن» را داد. این سند محرمانه توضیح داد مشخص نیست تهدید ولیعهد سعودی مستقیما با مقامات آمریکایی مطرح شده یا از طریق استراق سمع الکترونیکی بوده است اما در هر حال این موضوع تنش در قلب یک رابطه طولانی‌مدت مبتنی بر نفت در ازای امنیت را آشکار کرد. یک منبع در شورای امنیت ملی آمریکا گفت از چنین تهدیدهایی از سوی عربستان بی‌اطلاع است. به نوشته این روزنامه، این سند اطلاعاتی آمریکا در پلتفرم دیسکورد به عنوان بخشی از نشت گسترده مسائل بسیار حساس امنیت ملی منتشر شده است.
پایان پیام/غ