رهبری و «تدبیر تمدّنی انتخابات»
نظام مفاهیم و صورتبندی ارزشها و گزارههای سیاسی در منظومه فکری آیتالله خامنهای نشان میدهد که او سیاستاندیشی، سیاستگذاری و سیاستورزی در جمهوری اسلامی را بخشی از تمهیدات نظری ـ عینی برای تمدّن اندیشی و تمدّن سازی اسلامی قرار داده است.
فارسپلاس؛ حجتالاسلام ذبیحالله نعیمیان در یادداشتی نوشت: با نزدیک شدن انتخابات، همه منتظرند تا شنوای رهنمودهای مقام معظم رهبری دربارۀ انتخابات باشند. مخالفان آماده برای هجمه های سنگین و موافقان مؤمنانه منتظر بهره گیری از آنها. اما توجه به منظومۀ فکری ایشان در این زمینه اهمیت دارد.
گزارههای مهمی درباره انتخابات همواره از رهبر معظم انقلاب آیتالله خامنهای طی سالهای متمادی شنیدهایم. یکی از مهمترین آنها ضرورت حضور مردم است. آیا ایشان این امر را صرفاً به عنوان امری تشریفاتی مطرح کرده است؟ در پاسخ به این پرسش اساسی نکات زیر به نظر میرسد:
1. ایشان مصالح موقت و زودگذر را قابل مقایسه با "مصالح ماندگار" نمیدانند. مواضع شفاف و آشکار ایشان طی چند دهه نشان میدهد ایشان تأیید مطلق این جناح یا آن جناح را امری نمیدانند که از مصالح ماندگار جامعه اسلامی باشد. بلکه، ایشان ضابطهگراست. این ضابطهگرایی سیاسی نشان میدهد که برجستهسازی معیارهاست که میتواند جامعه اسلامی را به مصالح ماندگار جامعه، نظام، امت اسلامی و آینده جهان اسلام گره بزند.
2. از منظر آیتالله خامنهای آنچه می بایست در آستانه "بازتأسیس تمدّن نوین اسلامی" مورد توجه جدی قرار گیرد، ایجاد "امت شاهد" است. نباید فراموش کرد که ایشان این هدف را از ادبیات قرآنی وام گرفته است. پس از تأسیس جمهوری اسلامی، مردم ایران میتوانند مصداق عینی برای این هدف قرآنی تلقی شوند. تأسیس "امت شاهد" میتواند از مصادیق "مصالح ماندگار" برای جمهوری اسلامی باشد.
3. کسی میتواند به "امت شاهد" فکر کند که نه تنها "تمدّن اندیش" باشد، بلکه میبایست رویکردی "تمدّنگرا" و بلکه "تمدّنساز" داشته باشد. نظام مفاهیم و صورت بندی ارزشها و گزارههای سیاسی در منظومه فکری آیتالله خامنهای نشان میدهد که او سیاستاندیشی، سیاستگذاری و سیاستورزی در جمهوری اسلامی را بخشی از تمهیدات نظری ـ عینی برای تمدّن اندیشی و تمدّن سازی اسلامی قرار داده است.
4. آیتالله خامنهای شاکله گفتمانی را طی چند دهه برساخته است که بتواند قابل ارائه به تمام امّت اسلامی باشد. مؤلفهها و گزارههای سامان سیاسی از منظر او نمیتواند مردم باور، مردم محور، مردم مدار و در خدمت امّت واحد اسلامی نباشد.
5. تأکید پرتکرار، پرتکرار بر اندیشهها و رویکرد مردم مدار امام خمینی(ره) است که طی چند دهه نشان داده است او از عمق وجود خود به "مردم سالاری دینی" باور دارد.
6. "مردم سالاری دینی" در صورت بندی نظری و عینی به "امت شاهد" در تلقی ایشان به دنبال حذف نظام ولایی نیست. بلکه، نمیتواند جز در آینۀ نظام ولایی تصویر شود. در غیر این صورت، ماهیت آن به "دموکراسی استبدادپایۀ غربی" تنزل خواهد یافت که مردم جز توده هایی در خدمت استبداد احزاب برآمده از سرمایهداری غربی یا شرقی نخواهند بود.
7. تأسیس امّت اسلامی از منظر آیتالله خامنهای صرفاً از طریق ارتقای ارزش گرایانۀ سازوکارهای سیاسی مانند انتخابات در جغرافیای فراگیر جهان اسلام امکان دارد. انتخابات در این "تلقی تمدّن مآل" است و صرفاً در جغرافیای ضیق ملّت ـ دولتهای اعتباری نمیگنجد. بلکه، در افق امّت سازی اسلامی تعریف میشود که به میدان آورندۀ "ظرفیتهای آحاد امّت اسلامی" برای شناسایی و به میدان آوردن شخصیتهای اصیل از دل تضییقات مدرن شخصیت سوز است.
8. امّتسازی از سرزمینهای محدود شروع میشود. اما افقی روشن و گسترده دارد. امّت سازی اسلامی صرفاً به دنبال چهره سازیهای کاذب از شبه شخصیتهای برکشیده توسط احزاب سرمایه محور نیست. شخصیت های اصیل اسلامی را نمیتوان برآمده از صندوقها دانست. بلکه، صندوق رأی میبایست کانون تجلّی شناختها و تشخیصهای سلیم باشد. این آن چیزی است که راه امام خمینی(ره) است و آیتالله خامنهای آن را دنبال میکند.
9. بیتردید، قدرتخواهان ارزش گریز یا ارزش ستیز نمیتوانند با این رویکرد تمدّنی همراهی نشان دهند. اما افقهای روشنی برای "تدبیر تمدّنی انتخابات" به مدد الهی و با تقویت "الگوی تشخیص محور اسلامی" به جای "الگوی خواست محور غربی" دیده میشود.
در این الگوی اسلامی، "ارتقای نظام تشخیص" عنصری اساسی است و بازیگر اصلی آن آحاد جامعه اسلامیاند.
پایان پیام/ت