سرنوشت روز بدون کیف؛ از ناکامی در 9 سال پیش تا تجربه زندگی واقعی
9 سال پیش طرح روز بدون کیف و کتاب در تعدادی از مدارس اجرا شد اما دوام نیاورد و در نهایت هم متوقف شد چرا که اکثر خانواده‌ها ترجیح می‌دادند فرزندشان روز پنجشنبه مدرسه نرود.
به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، اسم طرح روز بدون کیف و کتاب، اسم دوست داشتنی برای دانش‌آموزان است؛ روزی که نیاز نیست کوله‌ها و کیف‌های سنگین و کتاب‌های درسی‌شان را به مدرسه ببرند و مسلماً هر بار نام این طرح به میان آمده، مورد استقبال هم واقع شده است.
گفتیم هر بار؛ آری در گذشته هم نام روز بدون کیف و کتاب مطرح شده است. طرحی که ۹ سال پیش مطرح شد و کلی هم سر و صدا به پا کرد اما به نتیجه نرسید و در نهایت مسکوت ماند تا سال تحصیلی گذشته که در مدارس شهر تهران اجرا شد و امسال هم وزیر آموزش و پرورش اعلام کرده است که دنبال اجرای طرح «روز بدون کیف» است.
اما چه شد که طرح روز بدون کیف در ۹ سال پیش مطرح شد و چرا در اجرا موفق نبود؟
* وقتی پنج‌شنبه‌ها تعطیل شد
در زمان وزارت حمیدرضا حاجی‌بابایی، اتفاقات بزرگی در حوزه ساختار وزارت آموزش و پرورش رقم خورد و یکی از این اتفاقات که به شدت هم مورد استقبال جامعه دانش‌آموزی و فرهنگیان واقع شد، طرح تعطیلی پنج‌شنبه‌ها بود.
تا قبل از آن، دانش‌آموزان باید ۶ روز در هفته به مدرسه می‌رفتند و روز جمعه تعطیل بودند اما حمیدرضا حاجی‌بابایی، تعطیلی پنجشنبه را پیگیری قانونی کرد و با مصوبه قانونی، پنج‌شنبه‌ها را تعطیل کرد و این اتفاق تا کنون برقرار است.
البته در دوره‌های بعدی تلاش‌های بسیاری شد تا روز پنجشنبه بازگشایی شود اما این بازگشایی موقتی یا برای اندک مدارس در شرایط خاص بود.
* اجرای طرح بدون کیف و کتاب در روزهای پنجشنبه
در دوره وزارت علی‌اصغر فانی، وی پیشنهاد داد تا روز بدون کیف و کتاب اجرا شود و آن هم در روزهای پنجشنبه باشد.
فانی ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ گفت: «یکی از خلأهای نظام آموزشی این است که نظام فقط آموزشی است و کمتر به مهارت‌های زندگی و آشنایی دانش‌آموزان با سبک زندگی اسلامی و ایرانی می‌پردازد که از همان ابتدای ورودم به آموزش و پرورش گفتم ظرفیتی مثل پنجشنبه را داریم که از آن استفاده نمی‌شود و قرار بود روزهای پنجشنبه فعالیت‌های فوق برنامه پیش‌بینی شود یعنی مهارت‌های زندگی، آموختن برای زیستن و آموختن برای با دیگران زیستن را آموزش دهیم».
وی افزود: «در این خصوص دستور داده شد تا معاونت پرورشی، تربیت بدنی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با هم یک بسته آموزشی را برای پنج‌شنبه‌های دانش‌آموزان تهیه کنند و یک روز بدون کیف و کتاب طراحی شده است که برای سال تحصیلی ۹۴ـ۹۳ به طور آزمایشی و اختیاری اولیا می‌توانند دانش‌آموزان خود را در یک مدرسه ثبت‌نام کنند و هزینه کلاس‌های فوق برنامه آن را بپردازند یعنی روز پنجشنبه با هزینه اولیا و به طور داوطلب مدرسه باز است».
وزیر اسبق آموزش و پرورش اضافه کرد: «در کنار اجرای آزمایشی این طرح، ارزیابی‌های لازم صورت می‌گیرد تا نقاط ضعف آن استخراج شده و در سال‌های بعد جبران شود و فکر می‌کنم تصمیمی مناسب با نیاز مردم باشد».
* ماجرای مصوبه ساماندهی زمان آموزش
موضوع باز شدن مدارس در روزهای پنجشنبه همان زمان با مخالفت‌هایی مواجه شد. البته فانی به ماده ۴ مصوبه ساماندهی زمان آموزش استناد کرده بود.
در ماده ۴ مصوبه ساماندهی زمان آموزش در دوره ابتدایی، آمده است: «مدارس ابتدایی می‌توانند روزهای پنج شنبه برای طراحی و اجرای برنامه های آموزشـی و تربیتـی از قبیـل فعالیـت‌های مکمل و فوق برنامه (اردوها، بازدیدها، فعالیت‌های ورزشی و…)، شرکت معلمان در گروه‌های آموزشی و آموزش‌های ضمن خدمت، ارتباط با خانواده‌ها، دوره‌های آموزش خانواده و نظایر آن دایر باشند».
در نیمه دوم سال ۹۲ که موضوع اجرای طرح روز بدون کیف و کتاب مطرح شده بود، اینکه این روز در روزهایی به جز پنجشنبه هم اجرا شود، پیشنهاد شد حتی علی زرافشان معاون وقت آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفته بود «طبق طرح یک روز بدون کیف و کتاب قرار است تا دانش‌آموزان یک روز هفته را بدون کیف و کتاب در مدرسه حاضر شوند که این روز ممکن است پنجشنبه یا سایر روزهای هفته باشد».
البته در ماده ۲ مصوبه ساماندهی زمان آموزش آمده است که برنامه آموزشی و تربیتی هفتگی مدرسه در قالب ۲۵ جلسه آموزشی برای تمام پایـه‌هـای تحصـیلی منحصـراً در ۵ روز اول هفته سازماندهی و اجرا شود.
* چرا طرح یک روز بدون کیف و کتاب اجرا نشد؟
آن زمان طرح روز بدون کیف و کتاب در تعدادی از مدارس اجرا شد اما دوام نیاورد و در نهایت هم متوقف شد چرا که اکثر خانواده‌ها ترجیح می‌دادند فرزندشان روز پنجشنبه مدرسه نرود تا اینکه بخواهند هزینه کنند.
ضمن اینکه تعطیلی پنج‌شنبه‌ها موجب شده بود که خانواده‌ها برای سفرهای آخر هفته‌ها نیز بتوانند برنامه‌ریزی کنند و حالا بعد از سال‌ها دوباره طرح یک روز بدون کیف مطرح شده است.
رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش ۱۲ آبان امسال (۱۴۰۲) اظهار کرد: «به دنبال این هستیم که یک روز در هفته را در دوره دبستان به نام «روز بدون کیف و کتاب» نامگذاری کنیم».
وی ادامه داد: «این طرح را در شورای عالی آموزش و پرورش بررسی خواهیم کرد و ان‌شاءالله مصوبه آن را می‌گیریم؛ البته آموزش و پرورش وسیع است و برنامه‌ها در ابتدا در بخش کوچک اجرا شده و گسترش می‌یابد».
* اجرای آزمایشی روز بدون کیف
البته قبل از صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش و اعلام طرح «یک روز بدون کیف و کتاب»، این طرح گاهی در برخی مناطق و استان‌ها اجرا می‌شد. به عنوان مثال اداره‌کل آموزش و پرورش شهر تهران پنجم اردیبهشت امسال(۱۴۰۲) را روز «بدون کیف و کتاب» اعلام کرد اما قرار است این طرح مصوبه بگیرد و به طور قانونی در سراسر کشور اجرا شود.
نکته‌ای که امسال آموزش و پرورش روی آن تأکید دارد این است که در نظر دارد متناسب با ساحت‌های ششگانه تربیتی، طرح یک روز بدون کیف و کتاب را اجرا کند.
اداره‌کل آموزش و پرورش شهر تهران دوباره روز ۳۰ آبان را روز بدون کیف اعلام کرد. وزیر آموزش و پرورش بعد از شرکت در برنامه روز بدون کیف، در صفحه ویراستی خود، مطلبی در خصوص روز بدون کیف و کتاب منتشر کرد.
صحرایی نوشت: در روز بدون کیف و کتاب در جمع با نشاط و پرامید آینده سازان ایران اسلامی حاضر شدم.
در این روز معلمان باید موقعیت یادگیری شبیه زندگی واقعی برای دانش آموزان ابتدایی خلق کنند تا دانش‌آموز در آن موقعیت زندگی را یاد بگیرد و شایستگی‌های پایه در آنها تقویت شود.
* ضعف‌های طرح روز بدون کیف بازبینی شود
احمدی کارشناس تعلیم و تربیت به خبرنگار فارس گفت: نکته مهم درباره روز بدون کیف، این است که وزارت آموزش و پرورش به ۹ سال پیش برگردد، ضعف‌های طرح را بازبینی کند و تهدیدها تبدیل به فرصت شود.
وی افزود: یکی از نکاتی که برخی والدین درباره روز بدون کیف و کتاب گلایه می‌کنند این است که مجبورند هزینه‌هایی را برای تهیه کاردستی، تغذیه، آشپزی و کارهای خلاقانه دانش‌آموزان بپردازند.
احمدی ادامه داد: در هر صورت طرح یک روز بدون کیف و کتاب، اتفاق خوب در نظام تعلیم و تربیت است که اگر به درستی مدیریت شود موجب اتفاقات خوبی خواهد شد.
پایان پیام/