علوم انسانی منزوی و دست‌های گره خورده مسؤولان
براساس آمار پایگاه‌‌های معتبر بین‌المللی مقالات علوم انسانی کشور ما در سطح جهانی دیده نمی‌شود یا کمتر دیده می‌شود، از این رو مسؤولان برای بهبود جایگاه علوم انسانی ایران در دنیا تمهیداتی اندیشیده و قصد دارند با همکاری نهادها تحول در علوم انسانی را رقم بزنند.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، مقام معظم رهبری بارها بر ضرورت پیشرفت حوزه علوم انسانی و تحول در این حوزه تأکید فرموده‌اند، ایشان در سیاست‌های ابلاغی علوم و فناوری نیز تحول و ارتقای علوم انسانی با کمک تقویت جایگاه و اصلاح و بازنگری در متون این علوم را عنوان کردند، اما به گفته مسؤولان هنوز علوم انسانی ما در جایگاه واقعی‌اش قرار نگرفته است و مقالات علوم انسانی ما در پایگاه های رتبه بندی جهانی دیده نمی شود؛ البته مسؤولان برای بهبود این امر برنامه‌ریزی کرده‌اند.
براساس آمار پایگاه‌‌های معتبر بین‌المللی مقالات علوم انسانی کشور ما در سطح جهانی دیده نمی‌شود یا کمتر دیده می‌شود، پایگاه رتبه بندی تایمز ۱۱ حوزه موضوعی را مورد توجه قرار می دهد که خوشبختانه ما در بسیاری موضوعات حرف برای گفتن داریم مثلا در حوزه مهندسی ۴۵ رشته محل ما در این رتبه بندی بوده است، در زمینه بهداشت ۲۵ رشته محل بوده است و به طور کلی ما ۱۸۵ رشته محل داریم که در دنیا دیده می شود که نقش علوم انسانی ما در این آمار کمرنگ است.
همین موضوع در پایگاه رتبه بندی شانگهای هم دیده می‌شود، در این پایگاه ۷۳ حوزه موضوعی و ۱۲۶ رشته محل ما دیده شده و بیشترین حوزه هم مربوط به مهندسی است، در پزشکی و علوم زیستی هم رشته محل های ما دیده می شود، در علوم طبیعی و علوم اجتماعی ۷ و ۸ رشته محل ما دیده شده است، اما به گفته سیداحمد فاضل‌زاده رئیس مؤسسه ISC ما در بحث علوم انسانی در سطح جهانی دیده نمی‌شویم.
دلیل این موضوع را از فاضل زاده پرسیدیم، وی گفت: دلیلش این است که محققان ما در این حوزه کار بین المللی نمی کنند در حالیکه تا ۵ سال آینده باید ۱۰ درصد پایان‌نامه‌های گروه علوم انسانی از موضوعات تقاضا محور که در سامانه پنجره واحد ملی علوم تحقیقات و فناوری لیست شده است، انتخاب شود.
به گفته فاضل زاده، بر اساس حوزه‌های کلان پژوهشی فروانی پژوهشگران در حوزه‌های پزشکی و سلامت ۳۳ درصد، چند رشته‌ای ۲۳ درصد، مهندسی ۲۰.۵ درصد، علوم پایه ۱۲ درصد، کشاورزی و محیط زیست ۱۰ درصد و علوم انسانی و اجتماعی ۱.۷ درصد است.
با توجه به اینکه تقویت رشته های علوم انسانی می تواند به رفع چالش‌ها در حوزه نظیر خانواده یا آسیب‌های اجتماعی کمک کند؛ آمار نه چندان خوب وضعیت علوم انسانی کشور در دنیا و همچنین تأکید مقام معظم رهبری برای بهبود وضعیت علوم انسانی سبب شده تا مسؤولان به فکر برنامه ریزی در این حوزه باشند.
راهکار عبدالحسین خسروپناه دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی در این زمینه این است که برای تحول در علوم انسانی باید مأموریت مجلات، کتب درسی، رشته‌ها، دانشکده‌ها تغییر کنند، دانشکده‌های کنونی دانش‌محور هستند و موضوع‌محور نیستند.
خسروپناه معتقد است: متأسفانه تاکنون سند تحول در علوم انسانی تدوین نشده است، نقشه جامع علمی کشور نیز اشاراتی کوتاهی به علوم انسانی دارد بنابراین سیاست‌های علوم انسانی در کشور مشخص نشده است در این مسیر به جای مدیریت تحول در علوم انسانی باید حکمرانی تحول علوم انسانی را مدنظر داشته باشیم.
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز معاونت پژوهشی وزارت علوم را ملزم کرده تا با همکاری صاحبنظران دانشگاهی، راهکارهای تشویقی افزایش مقالات علوم انسانی ایران در نمایه‌های جهانی را تدوین کند.
پیمان صالحی معاون پژوهشی وزیر هم گفته است: کار اجرایی در حوزه پژوهش و فناوری باعث شد پی ببرم توجه به مسائل علوم انسانی و اجتماعی بسیار مهم است، بنابراین یکی از اولویت‌های معاونت پژوهشی وزارت علوم، توجه و اولویت بخشی به علوم انسانی و اثربخشی این تحقیقات بوده است.
به گفته وی، اگر بخواهیم اثربخشی در زمینه وضعیت کنونی علوم انسانی در سطح جهانی داشته باشیم، باید نهضتی را در کشور راه بیاندازیم تا این مقالات به زبان انگلیسی در مجلات معتبر چاپ و در نمایه‌های متنوع نمایه شوند اما با وجود پیگیری‌های زیاد در دو سال گذشته متوجه شدم، احساس هم افزایی و تجمیع میان پژوهشگاه و نهادهای مرتبط حوزه علوم انسانی وجود ندارد. اما باید از افتراق دوری کنیم و به سمت تجمیع به کمک بزرگان علوم انسانی برویم، به سمت وحدت در رشته‌های مختلف فلسفه، ادبیات، جامعه‌شناسی و غیره پیش برویم تا بتوانیم بیشتر اثر بگذاریم.
البته نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم بیکار ننشسته‌اند و بر اساس تبصره ۲ ماده ۹۷ لایحه برنامه هفتم؛ با عنایت به نقش مهم و حساس علوم پایه و علوم انسانی در مسیر رشد و تعالی جامعه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را مکلف کرده اند که با همکاری حوزه های علمیه و شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی نسبت به تهیه اسناد پایه موضوعات مربوط به علوم انسانی اقدام و به تصویب مراجع ذی صلاح برساند و از سال دوم برنامه، اقدامات مربوطه را بصورت سالانه ده درصد(%۱۰) اجرائی کنند به گونه ای که در حوزه علوم انسانی کتب مربوطه اصلاح و در حوزه علوم پایه حداقل در دو حوزه تخصصی، وضعیت علمی کشور در سطح قابل قبول بین المللی و در سطح منطقه به رتبه اول ارتقاء یابد.
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم برای حمایت از مقالات حوزه علوم انسانی برنامه ریزی کرده است، معتمدی رئیس دانشگاه علامه طباطبایی از حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از طرح‌های دانشگاه علامه خبر داده و گفته است: با توجه به اهمیت علوم انسانی و اجتماعی در پیشبرد اهداف جامعه، در دانشگاه علامه طباطبایی بر روی اثربخشی و کاربردی سازی این علوم و افزایش منزلت این حوزه در میان نخبگان، دانشجویان و عموم مردم بسیار تأکید داریم و در این زمینه از نهادهایی که بتوانند به ما کمک کنند نیز کمک می‌گیریم، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یکی از نهادهایی است که از طرح های توسعه زیرساخت نوآوری و طرح‌های با محوریت اثربخشی علوم انسانی در جامعه در دانشگاه علامه طباطبایی حمایت می‌کند.
پایان پیام/