ضیافت افطار در خانه پدری/ واکنش دانشجویان به رفراندوم روحانی
نماینده‌های تشکل‌های دانشجویی در جریان سخنرانی خود در محضر رهبر انقلاب بدون لکنت و صریح به طرح مطالب انتقادی پرداختند که می‌تواند الگویی ملموس از آزادی بیان باشد.
فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- مهر نوشت: بعد از ظهر روز سه‌شنبه خیابان فلسطین تهران حال و هوای دیگری داشت. انبوهی از جوانان با وجه مشترک دانشجو بودن برای ورود به خانه پدری و شرکت در ضیافت افطاری ایشان صف بلندی را تشکیل داده بودند. در یک نگاه کلی همه نوع تیپ و قیافه در بین دانشجوها وجود داشت. بودند کسانی که وسواس بیشتری داشتند و ترجیح داده بودند با کت و شلوار و لباس رسمی در این مراسم شرکت کنند.
اگرچه در این جلسه به عنوان دانشجو دعوت شده بودم اما روحیه‌ی کنجکاوی و بخش‌های جذاب این مجلس باعث شد تا به حرفه‌ام ادای دین کنم و روایتگر بخشی از حواشی دیدار امسال رهبر انقلاب و دانشجویان باشم.
کُری‌خوانی فوتبالی در صف ورود به بیت
به همراه دو نفر از دوستان به انتهای صف پیوستیم. در بین بچه‌ها اندکی استرس وجود داشت به هرحال قرار است در مراسمی شرکت کنند که میزبانش عالی‌ترین مقام کشور است. با این وجود گپ و گفت‌های دو نفره و گروهی برقرار بود. مسائل سیاسی در صدر گفتگوهای دانشجوها بود اما امان از این فوتبال و دربی پیش‌رو که کری‌خوانی را به صف ورودی دفتر رهبری کشانده بود.
بعد از حدود یک ساعتی که در صف بودیم و همه‌ی مراحل را بازرسی و تحویل وسایل را به اتمام رساندیم، به حسینیه امام خمینی (ره) رسیدیم. ظرفیت قسمت‌های جلویی حسینیه تکمیل شده بود و اینجا دیگر خیلی امیدی به اینکه فردی از جایش بلند شود، نبود. هر از گاهی نیز فردی از میان جمعیت برمی‌خواست و با صدای بلند شعار «این همه لشکر آمده، به عشق رهبر آمده» و «ای پسر فاطمه، منتظر تو هستیم» را سر می‌داد و به تبع آن جمعیت نیز همراهی می‌کرد.
شور و شوق عجیبی به پا بود. بچه‌ها همانطور که در کلاس درس به تخته خیره می‌شوند، اینجا نیز به پرده‌های آبی پشت جایگاه سخنرانی آقا خیره بودند.
نمی‌دانم از روی حس ششم دانشجویان بود و یا اینکه کارکنان بیت رهبری تقلب رساندند و با اشاره‌ای بچه‌ها را از فرارسیدن لحظه ورود آقا باخبر کردند. در هر صورت حوالی ۱۶:۲۰ حرارت عجیبی بین بچه‌ها حاکم بود و شعارها از حالت تک‌تیر به رگبار رفته بود. بیش‌تر افراد حاضر در حسینیه نیز به حالت نیم‌خیز و آماده نشسته بودند، درست مانند تماشاگران داخل استادیوم قبل از زدن گل تیم محبوبشان!
افزایش حرارت شعارها موازی با افزایش هیجان و ضربان قلب بود که بلاخره انتظار به پایان رسید و رهبر انقلاب با عبای قهوه‌ای روشن به میان جمع فرزندان ملت ایران آمدند. ترکیب هیجان و شور با روحیه‌ی جوانی، صحنه‌ای را به نمایش می‌گذارد که تنها در مجالس دیدار دانشجویان با رهبری تکرار می‌شود. جمعیت جوان که حالا به لحظه انفجار رسیده بود مانند موج دریا بود که محکم به صخره ساحل می‌کوبد و به دریا بازمی‌گردد و مجدد در چند لحظه‌ی دیگر فرآیند تکرار می‌شود.
علمدار ولایت، تولدت مبارک
هر کس سعی داشت جلوتر برود و با کیفیت بهتری آقا را تماشا کند. آقا نیز به احترام بچه‌ها چند دقیقه ایستادند اما مگر جمعیت آرام می‌شد! با نشستن رهبر انقلاب بر روی صندلی، جمعیت تصمیم گرفت ادامه شعارها را در حالت نشسته پیگیری کند. شعارها تا اینجا همان شعارهایی بود که طی سال‌های گذشته شنیده‌ایم: «خونی که در رگ ماست هدیه به رهبر ماست» و «ای رهبر آزاده آماده‌ایم آماده». آقا چند بار با تکرار «بفرمائید» سعی کردند جمعیت پرشور جوانان را آرام کنند و فضا را برای آغاز مراسم آماده سازند. ایشان در ابتدا موفق بودند و جمعیت آرام شد که ناگهان دانشجوی پسر قدبلندی از انتهای حسینیه بلند شد و با صدای بلند گفت «علمدار ولایت، تولدت مبارک» این شعار ابتکاری به مانند جرقه‌ای در انبار باروت، دوباره دانشجویان را به وجد آورد و با تکرار چندباره‌ی این شعار، تلاش آقا برای آرام کردند جمعیت را به شکست کشاند!
با آغاز تلاوت قرآن کریم توسط یکی از دانشجویان رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، جلسه رسمیت یافت. سپس مجری پشت تریبون قرار گرف ت. مجری برنامه فاطمه فداکار از دانشجویان کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و از ادوار بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان بود و با افتخار خود را معلم و مادر معرفی کرد.
مرور تکالیف دانشجویان
استاد محاسن سفید کلاس درس در ابتدا ترجیح می‌دهد صحبت تعدادی از دانشجویانش را بشنود. البته به تعبیر دیگر شاید استاد ترجیحشان این است تکالیف دانشجویانش که مطالبه‌گری و ارائه برنامه برای مسائل مختلف کشور است، را مرور کنند. رهبر انقلاب با دقت سخنان دانشجویان را گوش می‌دادند و نکات آنان را یادداشت می‌کردند.
سخنرانی نمایندگان تشکل‌های دانشجویی با اظهارات امیرمحمد کولانی، عضو اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان آغاز می‌شود و سپس ۷ نفر از نمایندگان سایر تشکل‌ها از جمله، جنبش عدالت‌خواه دانشجویی، بسیج دانشجویی، گروه‌های جهادی دانشجویی، انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل، نشریات دانشجویی، دفتر تحکیم وحدت و مجمع اسلامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی به بیان طرح مسائل می‌پردازند.
در یک نگاه کلی عمده محورهای صحبت‌های نمایندگان تشکل‌های دانشجویی، «معایب خصوصی‌سازی»، «احیاء سرمایه اجتماعی نظام»، «نوگرایی در حکمرانی با نوسازی ایده‌ها و روش‌ها»، «جبران ضعف‌های نظام حکمرانی به منظور بهبود رابطه مردم و حاکمیت از جمله در انتخابات»، «صیانت از شأن قانون‌گذاری مجلس در برابر شوراهای مشورتی از جمله شورای سران قوا»، «اشکالات وارد بر طرح مولدسازی»، «بازنگری در سیاست‌ها و ساختارهای مورد انتقاد افکار عمومی»، «اجرای همه اصول قانون اساسی به منظور تقویت نقش مردم و افزایش مشارکت سیاسی»، «نیاز به تدوین سیاست‌های کلی مردم‌سالاری دینی»، «مشخص نبودن سازوکار اعتراض قانونی و مردمی»، «پیشبرد کلان‌پروژه‌ها اجتماعی همچون نهضت ملی ساخت مسکن با مردمی‌سازی و مردم‌سپاری»، «ایجاد بسترهای مناسب برای افزایش مشارکت اجتماعی زنان»، «مشارکت دادن گروه‌های جهادی در هدایت منابع مناطق محروم»، «پشتیبانی از گروه‌های جهادی تخصصی از جمله در حوزه اشتغال‌آفرینی و تکمیل زنجیره ارزش»، «جلوگیری از کم‌رونقی نشریات دانشجویی»، «حمایت از دانشجویان صاحب فکر و قلم»، «ضرورت رفع انحصار در فرایند جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها»، «انتقاد از افزایش قیمت‌ها»، «انتقاد از فیلترینگ پلتفرم‌ها و سکوهای اینترنتی»، «ضرورت تحول مبتنی بر اصول و اصلاح ساختارها و پاسخ‌های نوآورانه» بود.
واکنش دانشجویان به رفراندوم روحانی
نقطه‌ی اشتراک سخنرانی نمایندگان تشکل‌های دانشجویی، واکنش به اظهارات اخیر حسن روحانی رئیس جمهور سابق کشورمان در خصوص «رفراندوم» است. یکی از دانشجویان با اشاره به حضور روحانی در عالی‌ترین سطح مدیریتی کشور به مدت ۸ سال، وی را مسبب وضع موجود خطاب می‌کند. دانشجوی دیگری نیز با اشاره به طرح مسأله رفراندوم از سوی روحانی، تاکید دارد که اگر در طول سال‌های بعد از انقلاب اسلامی رفراندوم‌های متعدد برگزار می‌شد اکنون این واژه‌ی دستمایه‌ی افرادی مانند رئیس دولت تدبیر و امید قرار نمی‌گرفت.
البته این موضوع موجب واکنش رهبر انقلاب قرار گرفت و ایشان در این خصوص اشاره کردند: برخلاف آنچه بیان شد که «باید از روز اول درباره مسائل مختلف رفراندوم برگزار می‌کردیم تا حساسیت به وجود نیاید»، مسائل مختلف کشور قابل رفراندوم نیست؛ زیرا هر رفراندوم ۶ ماه همه کشور را درگیر می‌کند. ضمن اینکه در کجای دنیا برای همه مسائل رفراندوم برگزار می‌کنند؟
در واکنش به انتقادات فعالین دانشجویی نسبت به کارکرد شورای هماهنگی سران قوا نیز حضرت آیت الله خامنه‌ای اینگونه پاسخ دادند: این جلسه دائم نیست بلکه برای چند هدف از جمله اصلاح ساختار بودجه، تدبیر شده که تاکنون پیشرفت مورد انتظار در تحقق اهداف صورت نگرفته است. ضمن اینکه نشست سران، راه منطقی نزدیک شدن دیدگاه و حل مشکلات است.
یکی دیگر از فعالین دانشجویی نیز به آسیب‌های خصوصی‌سازی اشاره کرد و بر لزوم واگذاری امور به دولت تاکید داشت که این مسئله نیز مورد واکنش رهبر انقلاب قرار گرفت و ایشان تصریح کردند: در مورد مسئله‌ی خصوصی‌سازی که بعضی از دوستان گفتند و تکرار کردند و بیرون هم همان‌ها را میگویند: هر قانون خوبی را ممکن است بد عمل کنند. ای نی که ما امکانات کشور، امکانات تولیدی، کارخانجات، اینها را بدهیم دست دولت، دستگاه‌های تولیدی و بنگاه‌های تولیدی بزرگ را دولت نمی‌تواند، مشکلات به وجود می‌آید، فساد به وجود می‌آید. چه قدر در این چند سال این مسائل پیش آمده. این راهش فقط خصوصی‌سازی بود. هیچ چاره‌ی دیگری وجود نداشت واقعاً و این کار ناگهان انجام نگرفت. با فکر، با مطالعه، با پیش‌بینی، ساعت‌ها بحث کردن انجام گرفت. بله، من قبول دارم، آن توقعی که بنده داشتم از خصوصی‌سازی، تا حالا آن توقع برآورده نشده. اما کارهای خوبی هم انجام گرفته.
ایشان افزودند: این چیزی که شما میگویید که بنگاه دولتی را دادند به بخش خصوصی، او دلارش را به دولت برنمی‌گرداند، این درست نیست. آنی که دلار را برنمی‌گرداند، همان بنگاه فعلاً دولتی است. البته بخش خصوصی هم اشکالاتی دارد؛ مراقبت می‌خواهد، دقت می‌خواهد، رعایت می‌خواهد.
پرشورترین «احسنت» برای سربازی اجباری
هنگام بیان برخی از مسائل از سوی دانشجویان واکنش حضار و سایر دانشجویان جالب بود. برای مثال هنگامی که نماینده جامعه‌ی اسلامی دانشجویان از ضعف مدیران میانی در دولت فعلی سخن گفت، تکرار احسنت، احسنت دانشجویان بلند شد یا به هنگام انتقاد از اساتید پروازی، حضار سخنران را تشویق کردند. هنگامی که یکی از سخنرانان دانشجویی به موضوع حضور مسئولین در پیام‌رسانان خارجی با وجود فیلترینگ اشاره کرد، جمعیت حاضر مجدد به تکرار احسنت، احسنت پرداختند. اما کاپ قهرمانی بلندترین و پرشورترین احسنت احسنت گفتن‌های این جلسه به لحظه‌ای تعلق گرفت که یکی از دانشجویان نکته‌ای در انتقاد از سربازی اجباری گفت.
کلاس آزادی بیان
اما نکته‌ی جالب و حیرت‌آور این سخنرانی‌ها این بود که دانشجویان بدون ترس و لکنت، با صراحت تمام البته با رعایت ادب، عالی‌ترین ارکان‌های کشور که اتفاقاً بعضی از آن‌ها از جمله شورای نگهبان، صدا و سیما و مجمع تشخیص مصلحت نظام از منصوبین مقام معظم رهبری هستند را در حضور رهبرانقلاب شدیداً مورد انتقاد قرار دادند. این موضوع به همین‌جا ختم نشد و حتی زمانی که رهبر انقلاب در خصوص فضای مجازی نکاتی را مطرح می‌کردند، یک دانشجو از میان جمعیت با صدای بلند گفت: فیلترینگ!
از برگزاری اینچنین جلسات مشابه در دیگر کشورهایی که خود را مهد آزادی بیان می‌دانند، بی‌اطلاعم اما به جرأت می‌توان برگزاری جلسات این شکلی را یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی دانست. تاریخ به خوبی به یاد دارد رفتار حکومت پیشین با دانشجویان در چه فضایی بود و چگونه محمدرضا پهلوی از رئیس جمهور ایالات متحده با خون دانشجویان ایرانی پذیرایی کرد.
به راستی آزادی بیان تعریفی غیر از این دارد که یک جوان در حضور عالی‌ترین مقام کشور به انتقاد از سیاست‌های خرد و کلان و دستگاه‌های حاکمیتی می‌پردازد؟!
البته سخنرانی نمایندگان دانشجویان برای رهبر انقلاب کم‌هزینه نبود و تقریباً همه‌ی سخنرانان در پایان صحبت‌هایشان با ذکر اینکه «آقا درخواستی نیز داشتم» جمله را با درخواست انگشتر به پایان می‌رساندند.
پس از پایان سخنرانی دانشجویان استاد این کلاس درس که در طول این سخنرانی مطالبات و نکته‌های دانشجویان را یادداشت می‌کردند به بیان مطلب پرداختند و در همان ابتدا در واکنش به تبریک تولد ایشان که از طرف دانشجویان مطرح شد، گفتند: راجع به تولد این حقیر، اصلاً قابل اعتنا نیست؛ حادثه‌ی بسیار کم اهمیت و کوچکی است!
درس‌هایی از محضر استاد
ایشان نصایح اخلاقی مهمی برای نسل جوان داشتند. آنجایی که فرمودند «جوانان هیچ وقت فکر نمی‌کنند که پیر می‌شوند» بسیار قابل تأمل بود. همچنین رهبر انقلاب دانشجویان را به پرهیز از دوقطبی‌سازی دعوت کردند.
رهبر انقلاب، شتابزدگی، دیدن و تمرکز بر نقاط منفی و بی‌توجهی به نقاط روشن، تندخویی، تبدیل مشکلات محلی به مشکلات ملی، فعالیت به قصد دیده‌شدن، و غرق شدن در فضای مجازی را از دیگر آفات فعالیت‌های دانشجویی دانستند و افزودند: فضای مجازی به هرحال یک واقعیت است اما برخی‌ها از فضای مجازی سیل‌وار خبر و مطلب و تحلیل می‌پذیرند در حالی‌که باید تلاش کنند در این فضا و شبکه‌های اجتماعی خبر و تحلیل صحیح نشر دهند.
ایشان با اشاره به سوال برخی دانشجویان مبنی بر اینکه وظیفه دانشجوی مطلوب و آینده‌نگر چیست، گفتند: اول ایجاد تحول در ذهن و واقعیت جامعه خود و سپس ایجاد تحول در ذهن واقعیت جهان.
دشمن‌شناسی نکته‌ی مهم دیگری که رهبر انقلاب به آن اشاره داشتند و به نوعی راهبردِ به‌روزِ دشمن در قبال ملت ایران را «بدبین‌کردن به خود» خواندند و با نفی این ادعا که ناامیدی منشأ غالباً داخلی دارد، در بیان مصادیقی از راهبرد بدبین‌سازی گفتند: دانشجوی پر انگیزه را استاد یا فرد بی تعهدی ناامید و بدبین می‌کند که به او می‌گوید «با وجود این مشکلات با چه دل خوشی اینجا مانده‌ای و درس می‌خوانی؟ کشور را رها کن و برو».
رهبر انقلاب افزودند: البته پاسخ رسا و بی لکنت جوان مؤمن، مبارزه، آگاه و هوشمند این است که بله مشکلات وجود دارد اما من و فرزندان و هم‌میهنانم سال‌های طولانی می‌خواهیم در این کشور زندگی کنیم پس درس می‌خوانم و مبارزه می‌کنم که مشکلات را برطرف کنم.
آیت‌الله خامنه‌ای همچنین جوانان را به مطالعه کتاب‌های زندگی شهدا به عنوان الگوهای برتر توصیه کردند و از شهید مصطفی صدرزاده جوان دانشجو و بسیجی که در اطراف تهران فعالیت‌های جهادی و کارآفرینی داشته است، نام بردند.
دعای پدر برای فرزندان
با فرارسیدن زمان اذان مغرب سخنرانی رهبر انقلاب نیز به پایان رسید و جمله پایانی رهبری لذت بخش‌ترین و شاه بیت سخنان ایشان بود. آنجا که ایشان فرمودند: «شما را دوست داریم و برایتان دعا می‌کنیم.» بلافاصله صف‌های اقامه‌ی نماز جماعت به امامت ایشان تشکیل شد؛ پس از اقامه نماز علی رغم برقراری سفره‌های پذیرایی افطار، سیل دانشجوها همزمان با سردادن شعار، منتظر برخواست رهبر انقلاب از سجاده نماز بودند که ایشان نیز ابراز ارادت دانشجویان را بی پاسخ نگذاشتند و با حضور در جمع دانشجویان، آن‌ها را مورد تفقد قرار دادند.
در گوشه و کنار نیز دانشجویانی قابل مشاهده بودند که با یادداشت مطالبی و نامه‌ای در دست به دنبال شناسایی اعضای دفتر رهبر انقلاب برای رساندن نامه خود بودند.
ضیافت افطاری در خانه پدری
هنگام ضیافت افطاری نیز دانشجویان و اعضای هیئت علمی و اساتید و مسئولین دانشگاه‌ها بدون در نظر گرفتن نوع مسئولیت و رتبه علمی همه پای یک سفره نشستند و با چای و خرما به همراه نان، پنیر و سبزی تازه روزه خود را افطار کردند؛ یک وعده غذا گرم -زرشک‌پلو با مرغ- به همراه ماست و بدون نوشابه نیز به عنوان وعده‌ی شام در نظر گرفته شد.
در پایان می‌توان اینگونه جمع بندی کرد که مشی رهبر انقلاب در گفتگو، شنیدن حرف دانشجویان و جوانان و پاسخ به آن‌ها باید سرلوحه‌ی رفتار دیگر مسئولین کشور قرار گیرد و حضور در دانشگاه‌ها را صرفاً محدود به ایام خاص نکنند. البته شکی در آن نیست که دانشجویان نیز باید انتقادات و مسائل خود را متقن و در فضای آرام و احترام متقابل پیگیری کنند.
پایان پیام/ت