نقش کلیدی ایران در نشست چهارجانبه روسیه
کارشناس سیاست خارجی با بیان اینکه پیام مهم سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو این است که کشورمان نقش بسیار سازنده‌ای در حل بحران‌های منطقه‌ای برعهده دارد، گفت: سوریه در مدار خروج کامل از بحران 12 ساله قرار دارد و بازگشت این کشور به اتحادیه عرب به مفهوم بازیابی نقش تأثیرگذارش در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی است.
فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان سه‌شنبه شب به مسکو رفت تا در نشست چهارجانبه با همتایان خود از روسیه، ترکیه و سوریه به‌عنوان کشورهای ضامن «روند آستانه» دیدار و گفت‌وگو کند. سوریه و کمک به حل بحران آن محور اصلی این نشست مهم است.
«راهبرد معاصر» برای بررسی ابعاد مهم سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه با حسن هانی‌زاده، کارشناس سیاست خارجی گفت‌وگو کرده است که مشروح آن بیان می‌شود.
*سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه دارای چه اهمیتی در راستای حل بحران سوریه است؟
-سفر حسین امیرعبداللهیان به مسکو با توجه به خروج سوریه از بحران داخلی از اهمیت بالایی برخوردار است. درواقع این سفر که صرفاً با هدف رایزنی با وزیران امور خارجه روسیه، سوریه و ترکیه انجام شد، محلی برای رایزنی بر سر نحوه خروج نیروهای ترکیه از ادلب است.
در نشست‌های چهارجانبه گذشته میان وزیران امور خارجه ایران، سوریه، روسیه و ترکیه در مسکو توافق کلی برای خروج نیروهای ارتش ترکیه از منطقه ادلب در مرز مشترک سوریه و ترکیه انجام شد. قرار بود جدول زمانی ای برای عقب نشینی نیروهای ترکیه از ادلب واقع در شمال غرب سوریه تا نقطه صفر مرزی تعیین شود، اما به دلیل نزدیک بودن انتخابات ترکیه زمان نهایی این عقب‌نشینی مشخص نشد.
در نشست وزیران دفاع ایران، سوریه، ترکیه و روسیه در مسکو نیز جزئیات مربوط به نحوه تشکیل کمیته مشترک امنیتی و نظامی میان سوریه و ترکیه بررسی شد و پیشرفت‌هایی در روند مذاکرات به‌دست آمد.
* علت اصرار ترکیه بر خارج نشدن از مرزهای مشترک با سوریه چیست؟
-ترکیه به شدت نسبت به حضور نیروهای حزب دموکراتیک کُرد سوریه در نزدیکی مرزهای مشترک حساس است، زیرا اعتقاد دارد نیروهای دموکراتیک کرد سوریه امتداد حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) هستند. لذا در زمینه شیوه همکاری مشترک نیروهای دولتی ترکیه و سوریه برای کنترل مرزها و منع حضور نیروهای وابسته به حزب دموکراتیک سوریه در مناطق مرزی ترکیه مشکلات فنی وجود دارد.
در نشست اخیر وزیران دفاع ایران، سوریه، روسیه و ترکیه در مسکو در این زمینه پیشرفت‌هایی به‌دست آمد، اما طرف سوری اعتقاد دارد دولت رجب طیب اردوغان تلاش می‌کند از توافقات احتمالی میان سوریه و ترکیه به عنوان ابزار تبلیغات انتخاباتی استفاده کند.
درهمین راستا در سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به مسکو برای شرکت در نشست دوره‌ای چهارجانبه وزیران امور خارجه چهار کشور روند آستانه، جدول نهایی خروج نیروهای ترکیه از منطقه ادلب سوریه بررسی خواهد شد.
به طور کلی قرار است چهار کشور همواره نشست‌های دوره‌ای در سطح وزیران امور خارجه، دفاع و کارشناسان سیاسی و نظامی برای حل مشکلات میان دو کشور همسایه، یعنی ترکیه و سوریه تشکیل دهند.
*همکاری‌های نظامی و سیاسی میان ایران و روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
-در سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو موضوع همکاری های نظامی، سیاسی و امنیتی میان مسکو و تهران مورد توجه قرار دارد. جنگ اوکراین و مناسبات منطقه‌ای، تقابل مشترک با هژمونی آمریکا در غرب آسیا و حضور نامشروع رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان به طور طبیعی در فهرست رایزنی‌های دوجانبه قرار دارد.
اکنون سوریه در مدار خروج کامل از بحران 12 ساله قرار دارد و بازگشت این کشور به اتحادیه عرب به مفهوم بازیابی نقش تأثیرگذارش در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی است. سفر اخیر آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به دمشق تأکید واقع بینانه‌ای بر پایان بحران 12 ساله سوریه تلقی می‌شود.
در زمینه شهرهای ویران شده سوریه، ایران و روسیه تمایل دارند در بازسازی ویرانه‌های ناشی از بحران داخلی سوریه مشارکت کنند. موضوع مهم دیگر جنگ اوکراین است که فرسایشی شده و ادامه این وضع ممکن است آسیب‌های جدی به کشورهای اطراف روسیه و اوکراین وارد کند. لذا در نشست وزیران امور خارجه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه موضوع ضرورت پایان دادن به بحران اوکراین مورد توجه قرار دارد.
* نظرتان درباره سطح همکاری‌های ایران، روسیه و چین چیست؟
-بی‌تردید روسیه یکی از اضلاع مهم مثلث چین- ایران – روسیه تلقی می‌شود، زیرا در خروج سوریه از بحران نفس‌گیر 12 ساله همکاری تنگاتنگی با جمهوری اسلامی ایران داشت. تقویت مناسبات تهران، مسکو و پکن می‌تواند در حوزه های سیاسی، نظامی و اقتصادی و بومی سازی مناسبات به دور از دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای برای ثبات شرق و غرب آسیا مؤثر واقع شود.
هر سه کشور در کانون تهاجم آمریکا و غرب قرار دارند و سناریوهایی برای بی‌ثباتی در چین، ایران و روسیه تعریف شده است. بحران اوکراین که روسیه بیش از یک سال درگیر آن است، تهدیدات تایوان علیه چین و اظهارات تهدید‌آمیز الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان علیه ایران بخشی از سناریوی کلی آمریکایی – صهیونیستی علیه این سه کشور تلقی می‌شود.
طبعاً اتخاذ سیاست‌های مشترک میان سه کشور برای خنثی‌سازی این سناریو به رایزنی مشترک ایران، روسیه و چین نیاز دارد . از این رو سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو می‌تواند در تقویت محور پکن- مسکو –تهران و ایجاد سازوکارهای مشترک سیاسی، امنیتی و اقتصادی برای جلوگیری از عملیاتی شدن سناریوی آمریکا و غرب علیه سه کشور مفید واقع شود.
* پیام مهم سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه چیست؟
– سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به مسکو صرف‌نظر از خروجی نشست وزیران امور خارجه چهار کشور درگیر بحران سوریه، پیام بسیار مهمی به همراه دارد و آن اینکه ایران نقش بسیار سازنده‌ای در حل بحران‌های منطقه‌ای برعهده دارد.
در بحران 12 ساله سوریه بیش از 150 هزار عنصر تروریستی از 80 کشور جهان که آموزش‌های بسیار پیچیده جنگ چریکی دیده بودند، برای سرنگونی دولت بشار اسد و ضربه زدن به محور مقاومت با کمک آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عرب منطقه وارد سوریه شدند. در این مدت بیش از 80 میلیارد دلار کمک مالی و لجستیکی در اختیار گروهک‌های تروریستی قرار گرفت، اما ورود ایران، روسیه و حزب‌الله به عرصه‌های میدانی سوریه شکست کامل گروهک‌های تروریستی را رقم زد.
حضور نظامی تفنگداران دریایی آمریکا در شرق فرات زمانی انجام شد که عناصر تروریستی سوریه در حال شکست از نیروهای ایرانی، حزب‌الله لبنان و حشدالشعبی عراق در محور سوریه و عراق بودند. در واقع آمریکا که از رهگذر استفاده ابزاری از گروهک‌های تروریستی نتوانست ژئوپلیتیک منطقه را به سود خود و رژیم صهیونیستی تغییر دهد، وارد عرصه تقابل مستقیم نظامی با سوریه شد.
حضور نیروهای ترکیه در شمال‌غرب و تفنگداران دریایی آمریکا در شرق فرات بحران سوریه را پیچیده‌تر کرد؛ هرچند دمشق با کمک ایران و روسیه توانست 95 درصد از اراضی خود را از لوث وجود عناصر تروریستی پاک‌سازی کند.
خروج نیروهای ترکیه و آمریکا از خاک سوریه بخشی از خواسته‌های مشترک سوریه، ایران و روسیه تلقی می‌شود و سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو در این راستاست. این سفر نشان می‌دهد ابتکار عمل میدانی و سیاسی در سوریه همچنان در دست مسکو و تهران قرار دارد و ایران و روسیه اکنون به دو قدرت تأثیرگذار منطقه برای تقابل با هژمونی آمریکا و ناتو تبدیل شده‌اند.
پایان پیام/ت