شرقی‌ها بیشتر مطالعه دارند یا غربی‌ها؟
برخلاف رواج عادت کتابخوانی در شرق، کشورهای غربی زمان کمتری را برای مطالعه اختصاص می‌دهند. هند با بیش از ۱۰ ساعت مطالعه هفتگی در صدر و کشورهای تایلند، چین، فیلیپین، مصر، جمهوری چک و روسیه در جایگاه‌های بعدی قرار دارند اما میانگین مطالعه در آمریکا، انگلیس و آلمان حتی کمتر از ۶ ساعت است.
فارس پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- ایرنا نوشت: برگزاری سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در روزهای اخیر با حضور میلیون‌ها بازدیدکننده بار دیگر توجه‌ها را به سمت سرانه مطالعه و اهمیت آن جلب کرد؛ نمایشگاهی که از ۲۰ اردیبهشت‌ماه آغاز شده بود، شامگاه شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ به کار خود پایان داد و شمار بازدیدکنندگان آن در ۱۱ روز به بیش از چهار میلیون نفر رسید. اما براستی باوجود این استقبال گسترده، سرانه مطالعه در ایران چقدر است؟
برخی آمارها، سرانه مطالعه در ایران را ۱۸ دقیقه در هفته تخمین می‌زنند. نتایج برخی از تحقیقات به عمل آمده دیگر نیز نشان می‌دهد که سرانه مطالعه در کشور فقط ۱۲ دقیقه است که شامل کتاب، روزنامه، ادعیه و دیگر موارد می‌شود. طبق آمار مرکز آمار و پویش تهران، سرانه مطالعه روزانه در پایتخت ١۶ دقیقه و ٣۶ ثانیه و هفته‌ای یک ساعت و ۵۴ دقیقه است.
در همین ارتباط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ در آیین اختتامیه پنجمین دوسالانه کتاب برتر استان سمنان در شاهرود اظهار داشت طبق آخرین پیمایش در فروردین، ۴۳.۵ درصد مردم کتاب می‌خوانند [اهل مطالعه‌اند] و میزان مطالعۀ روزانه ۳۰ دقیقه است.
اگرچه آمار دقیقی از میزان مطالعه در ایران وجود ندارد اما همین اعداد اعلام شده از سوی مقام‌ها و نهادهای رسمی و غیررسمی از سطح پایین مطالعه در کشور نشان دارد و این پرسش به ذهن می‌رسد که سرانه مطالعه در دیگر کشورهای جهان چقدر است؟
مردم در کشورهای مختلف جهان چقدر مطالعه می‌کنند؟
چندی پیش تارنمای روزنامه «لس‌آنجلس تایمز» به مطالعه چشمگیر در کشور هندی اشاره کرد؛ کشوری که مردم آن بیشتر از ساکنان هر کشور دیگری وقت خود را صرف مطالعه کتاب می‌کنند. به طوری که هر هفته، یک هندی به طور متوسط ۱۰ ساعت و ۴۲ دقیقه مطالعه می‌کند و کشورهای تایلند، چین، فیلیپین، مصر، جمهوری چک و روسیه در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
بنابراین کشورهای بزرگ کتابخوان پس از هند عبارتند از: تایلند (۹ ساعت و ۲۴ دقیقه)، چین (۸ ساعت، فیلیپین (۷ ساعت و ۳۶ دقیقه)، مصر (۷.۵ ساعت)، جمهوری چک (۷ ساعت و ۲۴ دقیقه) و روسیه (۷ ساعت و ۶ دقیقه).
آمریکایی‌ها نصف هندی‌ها مطالعه دارند و کتاب می‌خوانند چیزی حدود ۵ ساعت و ۴۲ دقیقه. جالب اینجاست که آمریکایی‌ها و آلمانی‌ها به طور دقیق زمان مشابهی را صرف مطالعه می‌کنند. مردم در انگلیس هم به طور متوسط فقط ۵ ساعت و ۱۸ دقیقه برای کتاب خواندن وقت می‌گذارند.
از ۳۰ کشور مورد بررسی، مردم کره جنوبی با حدود ۳ ساعت و ۱۶ دقیقه در هفته، کمترین زمان را صرف مطالعه می‌کنند. آمریکایی‌ها نیز در خواندن کتاب رتبه ۲۳، در تماشای تلویزیون رتبه ششم و در استفاده از اینترنت برای مقاصد غیرکاری رتبه ۱۹ را دارند. البته بیشتر آمریکایی‌ها (۶۷ درصد) کتاب‌های چاپی می‌خوانند و شمار کمی (۱۸ درصدی) به نسخه‌های صوتی کتاب گوش می‌دهند.
با توجه به آن چه گفته شد، این عادت نیکو و پسندیده کتابخوانی بیشتر در شرق رواج دارد و کشورهای غربی زمان کمتری را برای مطالعه صرف می‌کنند و حتی کمتر از میانگین جهانی کتاب می‌خوانند.
به این ترتیب، در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، کانادا و آلمان هیچ کس در هفته حتی ۶ ساعت مطالعه نمی‌کند. این یک روند نگران‌کننده است زیرا نشان می دهد که مردم غرب دیگر علاقه‌ای به خواندن کتاب ندارند. شاید به این دلیل که هزینه‌های آنها برای خرید کتاب فراتر از هزینه تعطیلات است.
سرانه مطالعه در اروپا چقدر است؟
بیشتر خانوارها در اتحادیه اروپا بیشتر هزینه‌های خود را برای خرید کتاب، روزنامه و لوازم التحریر خرج می‌کنند. این یکی از آمارهای شگفت انگیزی بود که اتحادیه اروپا در ماه آوریل ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) به مناسبت روز جهانی کتاب منتشر کرد.
پایگاهآماری «استاتیستا» نتایج یک نظرسنجی از افراد ۲۰ تا ۷۴ ساله را در ۱۵ کشور اتحادیه اروپا بین سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵ (۱۳۸۷ تا ۱۳۹۴) به تصویر کشید که در زیر آمده‌است. بر پایه این نظرسنجی، میانگین زمانی که صرف خواندن کتاب در اروپا می شود از ۲ دقیقه در روز در فرانسه تا ۱۳ دقیقه در استونی متغیر است.
همان طور که اشاره شد، کاهش زمان مطالعه در اروپا ارتباط مستقیمی با افزایش هزینه‌های خانوار و خرید کتاب دارد. در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۳)، خانوارهای اتحادیه اروپا بیش از ۹۰ میلیارد یورو (۱۰۷ میلیارد دلار) یا ۱.۱ درصد از کل هزینه خود را برای کتاب، روزنامه و لوازم التحریر خرج می‌کردند که معادل ۰.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا یا حدود ۲۰۰ یورو (۲۴۰ دلار) برای هر شهروند بود.
به نوشته «یورواستات» به عنوان «آژانس آمار اتحادیه اروپا»، با وجود این، هزینه خانوارها برای این اقلام کمتر از نصف هزینه خدمات تفریحی و فرهنگی است.
مردم اسلواکی بیشترین هزینه را (۲.۱ درصد از درآمد خانوار) برای کتاب، روزنامه و لوازم التحریر می‌کنند و پس از آن، آلمان (۱.۶ درصد) و لهستان (۱.۴ درصد) قرار دارند.
در نقطه مقابل این مقیاس، کمترین سهم در بلغارستان و یونان (هر دو ۰.۶ درصد)، جمهوری چک، اسپانیا و مالت (همه ۰.۷ درصد) ثبت شده‌است.
لازم به بیان است که در تمام کشورهای مورد بررسی، زنان بیشتر از مردان کتاب می‌خوانند اما مردانی که کتاب می‌خوانند برای مدت طولانی‌تری نسبت به همتایان زن خود این کار را انجام می‌دهند.
حال این پرسش به ذهن می‌رسد که موضوع‌های مورد علاقه مردم جهان کدام‌اند و مردم در نقاط مختلف کره خاکی چه کتاب‌هایی را بیشتر مطالعه می‌کنند؟
مردم جهان بیشتر به چه کتاب‌هایی علاقه‌مندند؟
کتاب همچنان بخش مهمی از زندگی مردم جهان به شمار می‌رود و مطالعه برای بسیاری از مردم کره خاکی یک سرگرمی محبوب است. به همین دلیل، انتشار کتاب دارای بازار بزرگی در سراسر جهان است و درآمد آن در سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) به ۱۱۲.۵ میلیارد دلار می‌رسید.
در واقع، یک فرد معمولی هر سال ۱۲ تا ۱۳ رمان می‌خواند اما اینکه مردم چه موضوع‌هایی را برای خواندن انتخاب می‌کنند، مدت‌هاست که کنجکاوی محققان را برانگیخته‌است.
در پاسخ به این پرسش که «کدام ژانرهای کتاب محبوب‌ترین‌اند و مردم در سراسر جهان چه می‌خوانند؟» ابتدا باید گفت که این موضوع از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.
کتاب‌های عاشقانه، کلاسیک و شعر از نظر محبوبیت در میان خوانندگان در سراسر جهان در صدر فهرست قرار دارند. کتاب‌های عاشقانه بیشتر در کانون توجه مردم فرانسه، مجارستان، آفریقای جنوبی، اسپانیا، برزیل، پرتغال، رومانی و یونان قرار دارند.
به احتمال زیاد کتاب‌های کلاسیک را در خانه‌های کشورهای انگلیسی‌زبان پیدا می‌کنید؛ کشورهایی چون سوئد، هنگ کنگ، استرالیا، ایالات متحده، بریتانیا، ایرلند و نیوزلند.
بنابراین محبوب‌ترین ژانر در ایالات متحده کتاب‌های کلاسیک هستند. پس از آن کتاب‌های عاشقانه و شعر دنبال می‌شود. تعجب‌آور است که بدانید کتاب‌های کلاسیک در هر ایالت آمریکا به طور تقریبی در یک سطح جستجو می‌شوند. اگر فیلترهای اضافی را به جستجو اضافه کنیم، می‌بینیم که کتاب‌های عاشقانه و شعر جزء اصلی هستند. ژانرهای دیگر مانند کتاب‌های داستانی، تاریخی و جنایی همگی در حد میانه قرار دارند.
کتاب‌های ترسناک محبوب‌ترین ژانر در کشورهای لاتین هستند. همچنین جالب است بدانید که خوانندگان در ونزوئلا کتاب‌های عاشقانه و ترسناک را به طور تقریبی در یک سطح مطالعه می‌کنند.
کتاب‌های فانتزی اما محبوب‌ترین ژانر در اروپا به شمار می‌روند و بیشترین مخاطب را در میان مردم کشورهای جمهوری چک، لهستان، آلمان، ایتالیا، سوییس، دانمارک، اتریش و روسیه دارند.
در میان کشورهای این قاره، خوانندگان نروژی داستان جنایی را بیش از سایر ژانرها انتخاب می‌کنند. در نروژ، خواندن داستان های جنایی به ویژه در عید پاک به اندازه خوردن شکلات و رفتن به اسکی رایج است. وقتی آنها کتابی برای خواندن ندارند، تلویزیون‌های نروژی انبوهی از فیلم‌های جنایی و ترسناک را برای مردم خود ارائه می‌دهند.
تحقیقات نشان می‌دهد که آسیایی‌ها بیش از هر گونه کتاب دیگری در اینترنت برای «کتاب شعر» جستجو می‌کنند که در این میان نام اسامی کشورهایی چون هند، فیلیپین، ترکیه، سنگاپور به چشم می‌خورد. مردم این قاره پهناور با برخی از قدیمی‌ترین زبان‌های جهان، با فرهنگ‌های مختلف و سنت‌های داستان‌سرایی پرنشاط شناخته می‌شوند.
بنابراین آسیایی‌ها شیفته شاعران خود هستند و داده‌ها نشان می‌دهد که محبوب‌ترین ژانر کتاب در کشورهای آسیایی کتاب‌های شعر به شمار می‌روند. البته می‌توان حدس زد که این امر تا حدی ناشی از احساس غرور ملی است که باعث تولد شاعران برجسته و مشهور جهانی در این پهنه جغرافیایی شده‌است.
پایان پیام/غ