آیا صداوسیما صلاحیت قانونی نظارت بر نمایش خانگی را دارد؟
مخالفان و منتقدان مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی معتقدند ابهاماتی در نحوه نظارت صداوسیما بر پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی وجود دارد. یکی از دغدغه‌های منتقدان این است که اساسا سازمان صداوسیما به عنوان یک بازیگر و نهاد ذی‌نفع در حوزه تولید آثار فرهنگی، در میان مجموعه‌های شبکه نمایش خانگی نمی‌تواند نقش نظارتی بر رقبایش داشته باشد.
به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در جلسه عصر سه‌شنبه 30 خرداد که با حضور رئیس جمهور برگزار شد، به بحث درباره سیاست‌ها و ضوابط حوزه صوت و تصویر فراگیر پرداخت و ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» را به تصویب رساند. براساس مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، وظیفه نظارت در حوزه سکوهای صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی طبق قانون اساسی و قوانین موضوعه، به عهده سازمان صدا و سیما قرار دارد و از این پس سازمان صداوسیما مسئول نظارت بر شبکه نمایش خانگی است.
در حقیقت وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در این حوزه مشخص شد و برای فعالان بخش خصوصی به‌ویژه در پلتفرم‌های پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش‌خانگی معین شد که در چه بخش‌هایی باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چه بخش‌هایی نیز باید از سازمان صدا و سیما مجوز اخذ کنند.
*تصمیم شورای انقلاب فرهنگی دقیق اطلاع رسانی نشده است
محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگویی از نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه حکمرانی فرهنگی به صورت واحد خبر داد و در رابطه با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بنا داریم حوزه حکمرانی فرهنگی به صورت واحد در یکجا کار تنظیم گری را انجام دهیم. تصمیمی که روز گذشته در شورای انقلاب فرهنگی گرفته شد، دقیق اطلاع رسانی نشده است. بر اساس مصوبه شورا تمام فعالیت‌ها و مجوزهایی که صوت و تصویر فراگیر(ساترا) صادر می‌کرد به جز دو مورد از آن‌ها که مربوط به پخش زنده و سریال‌های خانگی است؛ از این به بعد توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر خواهد شد. یعنی تمام مجوزهایی که در حوزه صوت و تصویر فراگیر به فعالیت‌های فرهنگی، هنری، سینما، موسیقی، تئاتر، بازی، سرگرمی، تبلیغات وغیره بوده بر عهده این وزارتخانه است.
او همچنین در خصوص اعطای مجوز به سریال‌های نمایش خانگی نیز گفت: درباره مجوزهای پخش سریال در نمایش خانگی مقرر شد دو نماینده از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شورای اعطای مجوز صدا و سیما حضور داشته باشند و این رویه تا زمانی است که کار جدید آغاز شده به ساماندهی لازم برسد.
*مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی جایگاه قانونی صداوسیما را تثبیت کرد
پیمان جبلی، رئیس صداوسیما نیز در رابطه با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن تأکید بر نقش انحصاری صداوسیما در حوزه نمایش خانگی گفت: برخی از سکوها و افراد با اشاره‌ای به اینکه مبنای قانونی تنظیم‌گری صداوسیما مشخص نیست گاهی اوقات برخی هنجارها را رعایت نمی‌کردند به‌ویژه هنگام گذراندن فرآیندهای قانونی دریافت مجوزهای تولید و مخصوصا انتشار؛ اما مصوبه روز گذشته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی جایگاه قانونی صداوسیما را تثبیت کرد که پیش از این براساس قانون اساسی وجود داشت. ساترا به‌نمایندگی از صداوسیما مسئول تنظیم‌گری در حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی است. مشخصاً در حوزه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر کاربرمحور و ناشرمحور به‌ویژه نمایش خانگی مسئولیت تنظیم‌گری و صدور مجوز تولید و انتشار به‌عهده صداوسیماست.
*مخالفان چه می‌گویند؟
مخالفان و منتقدان مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی معتقدند ابهاماتی در نحوه نظارت صداوسیما بر پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی وجود دارد. یکی از دغدغه‌های منتقدان این است که اساسا سازمان صداوسیما به عنوان یک بازیگر و نهاد ذی‌نفع در حوزه تولید آثار فرهنگی، در میان مجموعه‌های شبکه نمایش خانگی نمی‌تواند نقش نظارتی بر رقبایش داشته باشد.
از آنجا که تلویزیون سکوهایی را برای انتشار محتوا در فضای مجازی دارد، این نکته مطرح می‌شود که ممکن است تعارض منافع باعث شود صداوسیما به نفع پلتفرم‌های تحت نظر خود نظیر «تلوبیون پلاس» تصمیماتی اتخاذ کند. نکته دیگر منتقدان این است که سازوکارهای نظارتی ساترا در رابطه با تولیدات پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی همان دستورالعمل‌هایی باشد که درباره تولیدات نمایشی تلویزیون اعمال می‌شود. به طور کلی لازم است قواعد نظارت بر شبکه نمایش خانگی به دلیل تفاوت‌هایی که از نظر جنس مخاطب و بستر پخش آن دارد با برنامه‌های روزمره تلویزیونی تفاوت داشته باشد.
از سوی دیگر این موضوع مطرح می‌شود که وزارت فرهنگ و صداوسیما، غیرخصوصی هستند و نمی‌توانند در مقام تنظیم‌گر صنفی یا بخش خصوصی ادعایی داشته باشند. وحید آگاه، استاد حقوق در یادداشتی در این باره نوشته است: صداوسیما اداره‌ای است با وظیفه تولید محتوا که مطابق حقوق موضوعه یعنی قوانین «اداره صداوسیما» مصوب 8/10/1359، «خط‌مشی کلی و اصول برنامه‌های سازمان صداوسیما» مصوب 17/4/1361 و «اساسنامه سازمان صداوسیما» مرزهای آن مشخص شده است. ارگانی که کنار شبکه نمایش خانگی، تولید سریال و برنامه می‌کند. لذا بی‌طرف نبوده و نمی‌تواند هم باشد. مثلاً در حوزه مطبوعات آیا می‌توان تنظیم‌گری یا صدور مجوز یا نظارت را به روزنامه کیهان یا اعتماد واگذار نمود؟ قطعاً خیر. همین‌طور است در مورد صداوسیما که الان حیات و ممات رقبای قوی‌اش به او سپرده شده است! بدین لحاظ، صداوسیما فاقد عنصر بی‌طرفی در دنیای حقوق می‌باشد.
*وظیفه نهایی نظارت بر سکوهای صوت و تصویر فراگیر بر عهده کیست؟
در آخرین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی حیطه اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در این حوزه مشخص و برای فعالان بخش خصوصی به‌ویژه در پلتفرم‌های پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی معین شد که در چه بخش‌هایی باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چه بخش‌های دیگری باید از سازمان صدا و سیما مجوز اخذ کنند.
در این جلسه مقرر شد در حوزه سیاست‌ها و ضوابط ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، مقررات لازم برای ساماندهی این عرصه با عنایت به سیاست‌ها و اصول تعیین شده از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، از سوی مسئولان مربوط به شکل لایحه تهیه و برای تصویب به عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی ارسال شود. بر اساس مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، وظیفه نظارت در حوزه سکوهای صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی طبق قانون اساسی و قوانین موضوعه، بر عهده سازمان صدا و سیما قرار دارد.
پایان پیام/