تصمیم به انجام هر گونه جراحی انتخابی، به ویژه عمل بینی، برای افرادی که سابقه بیماریهای قلبی دارند، با سؤالات و نگرانیهای جدی همراه است. بیماریهای قلبی، از آریتمیهای ساده تا نارساییهای قلبی شدید، نیازمند احتیاط و ارزیابی دقیق پیش از جراحی هستند. این نگرانی به خصوص در مورد ریسکهای بیهوشی و استرس ناشی از جراحی بر سیستم قلبی عروقی اهمیت پیدا میکند. خبر خوب این است که در بسیاری از موارد، جراحی بینی برای بیماران قلبی تحت شرایط کنترل شده و با رعایت پروتکلهای ایمنی بالا، کاملاً امکانپذیر است. کلید موفقیت، در ارزیابی جامع ریسکها و همکاری تنگاتنگ یک تیم درمانی متخصص است.
اهمیت ارزیابی دقیق ریسکهای قلبی قبل از عمل
پیش از هر چیز، باید ریسکهای احتمالی جراحی بر وضعیت قلبی بیمار به دقت ارزیابی شود. این ارزیابی باید مشخص کند که آیا قلب بیمار، ظرفیت تحمل استرس ناشی از بیهوشی و عمل را دارد یا خیر. یک جراح پلاستیک باتجربه، هرگز بدون ارزیابی کامل، اقدام به جراحی بیمار قلبی نمیکند. در حقیقت، اولین گام برای انجام عمل بینی در تهران، برای این بیماران، اخذ تأییدیه کتبی از متخصص قلب است. این تأییدیه، اطمینان میدهد که وضعیت قلبی بیمار در حالت بهینه قرار دارد.
مشاوره تخصصی با متخصص قلب و عروق
ضروری است که هر بیمار قلبی پیش از اقدام به عمل بینی، با متخصص قلب خود مشورت کند. متخصص قلب باید نوع بیماری، شدت آن، داروهای مصرفی و تاریخچه آخرین حملات یا مشکلات قلبی را ارزیابی کند. این ارزیابی شامل آزمایشهای تکمیلی مانند نوار قلب (ECG)، اکوکاردیوگرافی برای بررسی عملکرد بطنها و در صورت لزوم، تست ورزش است. نتیجه این مشاوره، تعیین کننده سطح ریسک و توصیههای لازم برای مدیریت داروهای قلبی پیش از عمل خواهد بود.
ارزیابی خطر بیهوشی و انتخاب روش مناسب
بیماری قلبی، به طور مستقیم، ریسک بیهوشی عمومی را افزایش میدهد. متخصص بیهوشی باید نوع بیماری قلبی را بداند تا بهترین پروتکل بیهوشی را انتخاب کند. در برخی موارد خاص، بسته به پیچیدگی عمل بینی و وضعیت قلبی بیمار، ممکن است بیهوشی موضعی همراه با آرامبخش عمیق به جای بیهوشی عمومی ترجیح داده شود. هدف اصلی، حفظ ثبات ضربان قلب و فشار خون بیمار در طول جراحی است. همکاری تیمی دکتر حمیدرضا مفرد با متخصصان بیهوشی حرفهای، بالاترین استانداردها را تضمین میکند.
تعیین سطح ریسک جراحی (ASA Class)
سیستم طبقهبندی انجمن متخصصان بیهوشی آمریکا (ASA) برای تعیین وضعیت جسمی بیمار و ریسک جراحی استفاده میشود. بیماران قلبی معمولاً در کلاس ASA III یا IV قرار میگیرند که نشاندهنده ریسک بالاتر است. برای مثال، بیمارانی که سابقه سکته قلبی در شش ماه اخیر دارند یا نارسایی قلبی شدید کنترل نشده دارند، اغلب کاندیدای مناسبی برای جراحی بینی انتخابی نیستند. جراح و بیهوشیدان باید با در نظر گرفتن این ریسک، مزایای جراحی را در برابر خطرات احتمالی بسنجند.
مدیریت داروهای قلبی و انعقادی قبل از عمل
یکی از حساسترین مراحل در جراحی بینی برای بیماران قلبی، مدیریت داروهایی است که بیمار به طور روزانه مصرف میکند. بسیاری از داروهای قلبی، به ویژه داروهای رقیقکننده خون، میتوانند خطر خونریزی حین و پس از عمل را به شدت افزایش دهند.
زمانبندی قطع داروهای ضد انعقاد و رقیقکننده خون
داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین، وارفارین و پلاویکس، معمولاً باید قبل از جراحی قطع شوند تا از خونریزی بیش از حد جلوگیری شود. زمان قطع هر دارو بسیار حیاتی است و باید تحت نظارت مستقیم متخصص قلب باشد. برای مثال، آسپرین ممکن است ۷ تا ۱۰ روز قبل از عمل قطع شود. در بیمارانی که ریسک بالایی برای لخته شدن خون دارند، ممکن است نیاز به جایگزینی موقت داروهای خوراکی با داروهای تزریقی با اثر کوتاهتر (مانند هپارین) باشد.
تنظیم دوز داروهای فشار خون و آریتمی
داروهایی که برای کنترل فشار خون یا آریتمی (ضربان نامنظم قلب) استفاده میشوند، معمولاً باید تا صبح روز جراحی ادامه یابند. این داروها به حفظ ثبات وضعیت قلبی بیمار در طول استرس بیهوشی کمک میکنند. با این حال، جراح و متخصص بیهوشی باید از لیست کامل داروها مطلع باشند. قطع ناگهانی داروهای فشار خون میتواند به افزایش ناگهانی فشار خون در طول عمل منجر شود که بسیار خطرناک است.
احتیاط در مصرف داروهای گیاهی و مکملها
بسیاری از بیماران بدون مشورت پزشک، مکملها و داروهای گیاهی مصرف میکنند که ممکن است با داروهای بیهوشی یا داروهای قلبی تداخل داشته باشند. برخی از این مکملها، مانند جینسینگ یا سیر، میتوانند بر انعقاد خون تأثیر بگذارند. ضروری است که بیمار لیست کامل تمامی مکملها را حداقل دو هفته قبل از عمل بینی به پزشک ارائه دهد تا از هرگونه تداخل ناخواسته جلوگیری شود.
ملاحظات ویژه در اتاق عمل و دوران نقاهت
برای کاهش ریسکهای مرتبط با قلب، تیم جراحی و بیهوشی باید پروتکلهای خاصی را در طول عمل و پس از آن رعایت کنند. این ملاحظات، بر ثبات قلبی عروقی و پیشگیری از هرگونه عارضه تمرکز دارند.
نظارت پیوسته بر علائم حیاتی توسط تیم بیهوشی
در طول عمل بینی، متخصص بیهوشی باید به طور پیوسته تمامی علائم حیاتی بیمار، شامل نوار قلب، فشار خون شریانی، اکسیژن خون و دمای بدن را کنترل کند. هرگونه نوسان جزئی در این علائم، باید به سرعت با داروهای لازم مدیریت شود. حفظ فشار خون در محدوده طبیعی برای جلوگیری از فشار اضافی به قلب و همچنین پیشگیری از خونریزی حین عمل ضروری است.
محدود کردن زمان جراحی و تکنیکهای کمتهاجمی
یکی از اصول اساسی در جراحی بینی برای بیماران قلبی، محدود کردن زمان کل بیهوشی و جراحی است. هرچه زمان جراحی کوتاهتر باشد، استرس وارده بر بدن و قلب کمتر خواهد بود. جراحانی مانند حمید رضا مفردم که تجربه بالایی در انواع جراحیها دارند، میتوانند عمل را با دقت بالا و در کوتاهترین زمان ممکن انجام دهند. همچنین، در صورت امکان، استفاده از تکنیکهای کمتهاجمی برای کاهش خونریزی نیز مفید است.
کنترل دقیق درد و استرس پس از عمل
استرس و درد پس از جراحی، میتواند باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شود که برای بیماران قلبی خطرناک است. تیم پزشکی باید یک برنامه جامع برای مدیریت درد با داروهای مناسب که کمترین تداخل را با داروهای قلبی داشته باشند، فراهم کند. آرامش روانی بیمار نیز در این دوره بسیار مهم است و باید محیطی آرام و بدون استرس برای نقاهت فراهم شود.
چه کسانی کاندیدای نامناسبی برای جراحی بینی هستند؟
با وجود پیشرفتهای پزشکی، برخی از شرایط قلبی همچنان ریسک جراحی انتخابی را به حدی بالا میبرند که انجام عمل بینی عاقلانه نیست. در این موارد، حفظ سلامت بیمار در اولویت قرار دارد.
سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی اخیر
بیمارانی که در شش ماه اخیر دچار سکته قلبی یا سکته مغزی شدهاند، کاندیدای نامناسبی برای جراحی بینی هستند. در این دوره، قلب و سیستم عروقی آسیبپذیر هستند و تحمل استرس جراحی بسیار بالاست. توصیه میشود که جراحی حداقل به مدت شش ماه تا یک سال به تعویق افتد تا قلب به طور کامل بهبود یابد.
نارسایی قلبی شدید و کنترل نشده
اگر بیمار دارای نارسایی قلبی شدید (مانند کلاس III یا IV بر اساس NYHA) باشد و علائم آن با دارو کنترل نشده باشد، جراحی زیبایی ممنوع است. این بیماران ممکن است در معرض خطر ادم ریوی یا آریتمیهای جدی در طول عمل قرار گیرند. تنها پس از تثبیت و کنترل کامل نارسایی قلبی میتوان تصمیم به جراحی گرفت.
آریتمیهای پیچیده و دریچههای مکانیکی قلب
آریتمیهای پیچیده یا کنترل نشده میتوانند در طول بیهوشی باعث اختلالات جدی در ریتم قلب شوند. همچنین، بیمارانی که دریچههای مکانیکی قلب دارند و مجبور به استفاده دائمی از داروهای ضد انعقاد قوی هستند، ریسک خونریزی بسیار بالایی دارند. در این موارد، جراح باید با احتیاط کامل و در مرکز درمانی مجهز به امکانات کامل مراقبتهای ویژه، اقدام به جراحی کند.
جمعبندی: تصمیمگیری با محوریت ایمنی بیمار
آیا بیماران قلبی میتوانند عمل بینی انجام دهند؟ پاسخ این سوال مثبت است، اما تنها با رعایت بالاترین سطح ایمنی و همکاری یک تیم پزشکی مجرب. جراحی بینی برای بیماران قلبی، یک اقدام انتخابی است که نباید سلامت بیمار را به خطر اندازد. کلید موفقیت، در ارزیابی جامع پیش از عمل توسط متخصص قلب، مدیریت دقیق داروهای رقیقکننده خون و انجام جراحی در یک محیط کلینیکی مجهز است. دکتر حمیدرضا مفرد به عنوان فوق تخصص جراحی پلاستیک در تهران، با تأکید بر ایمنی بیمار و همکاری با تیمهای بیهوشی حرفهای، فرآیند جراحی را برای این بیماران به گونهای برنامهریزی میکنند که ریسکها به حداقل ممکن کاهش یابد و نتیجه نهایی هم از نظر زیبایی و هم از نظر عملکردی، مطلوب باشد.
