توصیه‌های امام باقر (ع) برای پدر و مادرهای آینده
یک سالی میشود که به زیر یک سقف رفته‌اند، از اینکه در آینده کودکی به جمعشان اضافه شود، یک مقدار دلهره دارند، با این وجود امام باقر (ع) برای این دسته از زوجین توصیه‌هایی دارند که آینده کودک نیامده آن‌ها را تضمین می‌کند.
گروه زندگی: امروز سالروز شهادت بزرگ مردی از تبار آل‌الله است، او که روزگاری کوچک‌ترین شاهد صادق مصیبت عظیم کربلا بود، حدود چهار سال ابتدایی زندگانیش را در پرتو سیره عملی جد بزرگوارش امام حسین (ع) سپری کرد. او نخستین کسی است که از سوی پدر و مادر؛ فاطمی و علوی است. «محمد بن علی زین‌العابدین» که رسول خاتم او را باقر آل‌محمد (ص) شکافنده علوم خواند، در زمان حیات پر برکتش نهضت علمی را پایه‌گذاری کرد که از خیر و برکات امام باقر (ع) همچنان بهره می‌‌‌بریم. این امام همام که در اثر کید و دسیسه خلفای بنی‌امیه با زهر مسموم شد، در هفتم ذ‌ی‌الحجه سال ۱۱۴ هجری در مدینه منوره به شهادت رسید و پیکر مطهرش در کنار پدرش و امام حسن مجتبی (ع) در قبرستان بقیع آرام گرفت.
مزار امام باقر (ع) در بقیع
امام باقر (ع) در زمان امامتشان علاوه بر تشریح و تبیین سیره نبوی تلاش کردن در قالب نهضت علمی تلاش کردند سطح فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی جامعه را بالا ببرند. پنجمین امام شیعیان ضمن توجه دادن مسلمانان به نقش و اهمیت خانواده در تحقق تمدن اسلامی، نکات تربیتی را به عنوان یک میراث گرانبها فراروی آن‌ها قرار داد تا نسل به نسل بچرخد. اموری که این روزها شاید حلقه مفقوده سبک زندگی ما باشد، اینکه والدین قبل از ولادت فرزندشان چگونه در آینده زندگی او نقش دارند یا هنگامی که دلبندشان پا به هستی گذاشت چه آدابی را باید انجام دهند تا آینده او را در دوران کودکی و نوجوانی تضمین کنند، دغدغه والدین است.
تا ۷ سالگی دوره سروری کودکمان است
«فروغ نیلچی‌زاده»؛ کارشناس تربیت کودک درباره دوران طلایی زندگی کودکان و نقش والدین در شکل‌گیری آینده پر امید برای کودکانشان می‌گوید:« بچهها تا هفت سالگی که دوره سروری آن‌ها است، آن‌ها نیاز دارند که از پدر و مادر و آن‌هایی که دوستشان دارند، یک صداقت خیلی زلال ببینند. این حس راستگویی اگر خوب تقویت شود، گرایش بچهها به زشتی‌‌ها فوق‌العاده کم میشود، چرا که از همین جا تربیت حس دوم، حس زیبایی‌‌شناسی، زیبایی‌‌خواهی و خیرخواهی به وجود می‌‌آید. بنابراین به عنوان پدر و مادر باید این مسائل را خوب بدانیم و باور کنیم که بخش‌هایی از پازل خوشبختی کودک در دستان ما است».
حال اگر می‌خواهید در آینده نزدیک پدر یا مادر شوید، یا اکنون نوزادی در آغوش دارید و دوست دارید پازل خوشبختی کودکتان را بچینید، برخی توصیه‌های تربیتی امام باقر (ع) را در ادامه بخوانید:
قبل از ولادت فرزندتان این دعا را بخوانید
همیشه یکی از مواردی که ذهن عروس و دامادها را به خودش مشغول می‌کند، این است که اگر بچه‌دار شوند، آینده فرزندشان چه خواهد شد یا چه سرنوشتی برای فرزندشان نوشته میشود. این دل نگرانی‌های قبل از تولد هر فرزندی همیشه وجود دارد، امام باقر (ع) در این زمینه دعایی را به همسران یاد دادند تا آینده‌ای نیکو برای کودک آینده آن‌ها رقم بخورد. از آن حضرت (ع) روایت شده که فرمود: «هرگاه بخواهى با همسرت آمیزش کنى این دعا را بخوان: «اَللّهُمَّ ارْزُقْنی وَلَدآ وَاجْعَلْهُ تَقِیّآ زَکِیّآ لَیْسَ فی خَلْقِهِ زِیادَةٌ وَلا نُقْصانٌ وَاجْعَلْ عاقِبَتَهُ اِلى خَیْرٍ»؛ بار خدایا، فرزندى روزى‌ام کن و او را پرهیزکار و پاک قرار ده، در خلقتش زیاد و کمى نباشد و عاقبت او را نیک گردان».
امام باقر (ع): از خدا بخواهید فرزندى روزى‌تان کند و او را پرهیزکار و پاک قرار دهد
دعایی برای بچه‌دار شدن
از آنجایی که کودک یک هدیه آسمانی است که خداوند سبحان در دامان مادر و پدر قرار میدهد، همان کودکی که یکی از بهترین‌های نمک زندگی است و حضورش طراوتی در زندگی پدر و مادر است که نشاط معنوی را با خود به همراه می‌آورد. حال برخی همسران از وجود نعمت کودک محروم هستند، امام باقر(ع) که لطف و مهربانی‌اش عالم‌گیر است، این دسته از زوجین را نیز فراموش نکردند و راهکاری را ارائه کردند: «سه روز بعد از نماز صبح و بعد از نماز عشا، ۷۰ مرتبه «سبحان الله» و ۷۰ مرتبه « استغفرالله» و یک مرتبه این دعا را بخواند: «استَغِرُوا رَبِّکُم اِنَّهُ کانَ غفّارا یُرسَلُ السّماءُ عَلَیکُم مِدرارا وَ یُمِدُّکُم بِاَموالٍ وَ بَنینَ وَ یَجعَلُ لَکُم جَنّاتٍ وَ یَجعَلُ لَکُم اَنهارا».
وقتی نوزاد به دنیا آمد
امام باقر(ع) درباره اولین‌‌های لحظات زندگی نوزاد اشاره کردند: «شایسته است کام نوزاد با آب فرات بازگردد و در گوشش اقامه گفته شود».
همچنین توجه به سنت عقیقه در همان روزهای ابتدایی زندگی نوزاد یکی دیگر از آداب اسلامی است که امام باقر (ع) به آن اهتمام داشتند و فرمودند: «هرگاه برای شما فرزندی به دنیا آمد، در روز هفتم اگر پسر است گوسفند نر و اگر دختر است گوسفند ماده برایش عقیقه کنید و از گوشت آن به قابله بدهید و در روز هفتم او را نامگذاری کنید.
توصیه امام باقر (ع) برای انجام سنت عقیقه در روز هفتم ولادت نوزاد
بهترین نام برای فرزند
یکی از حقوقی که کودکان بر گردن والدین دارند، انتخابی نام نیکو و پرهیز از نام‌های ناخوشایند است، زیرا ثابت شده است نام نیکو علاوه بر اینکه مایه سرور فرزند میشود، حتی آینده او را هم به نوعی تحت شعاع قرار میدهد، در این زمینه امام باقر (ع) توصیه‌ای داشتند و فرمودند: «أَصدَقُ الأَسماءِ ما سُمِّیَ بِالعُبودِیَّةِ، و أَفضَلُها أَسماءُ الأَنبِیا»؛ صادق‌ترین نام‌‌ها، نام‌هایی است که بندگی خداوند را تداعی کند و بهترین آن‌ها نام‌های پیامبران است.
برنامه‌ای برای کودکان از ۳ سالگی تا ۹ سالگی
یکی از دغدغه‌های والدین این است که قبل از سنین مدرسه آموزش‌های خاصی برای کودکانشان در نظر بگیرند، از کلاس‌های زبان گرفته تا کلاس‌های ورزشی یا رباتیک و تقویت حافظه و از همه مهم‌تر آموزش قرآن، مولای ما امام محمد باقر (ع) حداقل‌هایی را برای این دوران خطاب به والدین بیان کردند که توجه به آن خالی از لطف نیست:
تربیت دینی کودک از سه سالگی شروع میشود
«إذا بَلَغَ الغُلامُ ثَلاثَ سِنینَ، یُقالُ لَهُ: قُل لا إلهَ إلاَّ اللّه سَبْعَ مَرّاتٍ. ثُمَّ یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ ثَلاثُ سِنینَ و سَبعَةُ أشهُرٍ و عِشرونَ یَوما، فَیُقالُ لَهُ: قُل: «مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّه» سَبعَ مَرّاتٍ. و یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ أربَعُ سِنینَ، ثُمَّ یُقالُ لَهُ قُل: سَبعَ مَرّاتٍ: «صَلَّى اللّه ُ عَلى مُحَمَّدٍ و آلِهِ». ثُمَّ یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ خَمسُ سِنینَ، ثُمَّ یُقالُ لَهُ: أیُّهُما یَمینُکَ و أیَّهُما شِمالُکَ؟ فَإِذا عَرَفَ ذلِکَ حُوِّلَ وَجهُهُ إلى القِبلَةِ و یُقالُ لَهُ: أسجُد. ثُمَّ یُترَکُ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ سَبعُ سِنینَ، فَإِذا تَمَّ لَهُ سَبعُ سِنینَ قیلَ لَهُ: اغسِل وَجهَکَ و کَفّیکَ، فَإِذا غَسَلَهُما قیلَ لَهُ: صَلِّ. ثُمَّ یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ تِسعُ سِنینَ، فَإِذا تَمَّت لَهُ عُلِّمَ الوُضوءَ، و ضُرِبَ عَلَیهِ، و اُمِرَ بِالصَّلاةِ، و ضُرِبَ عَلَیها. فَإِذا تَعَلَّمَ الوُضوءَ وَالصَّلاةَ غَفَرَ اللّه ُعزوجل لَهُ و لِوَالِدَیهِ إن شاءَ اللّه»؛
چون پسر به سه سالگى رسید، باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو «لا إله إلا اللّه». سپس، رهایش کنند تا سه سال و هفت ماه و بیست روز او کامل شود. سپس باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو «محمد رسول اللّه»؛ و او را رها کنند تا چهار سال او تمام شود. آنگاه باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو «صلى اللّه على محمد وآله». سپس رهایش کنند تا پنج سال او تمام شود. آنگاه از او بپرسند: دست چپ و راستت کدام است؟ اگر شناخت، باید صورتش را به سمت قبله برگردانده، به او بگویند: سجده کن. سپس، رهایش کنند تا هفت سال او تمام شود. پس وقتى هفت سال او تمام شد، باید به او بگویند: صورت و دو دستت را بشوى وقتى آن دو را شست، باید به او بگویند: نماز بخوان. سپس، رهایش کنند تا ۹ سال او تمام شود. وقتى تمام شد، وضو به او یاد داده شود و بر ترک آن، تنبیه و به نماز، امر شود و بر ترک آن، تنبیه شود. وقتى وضو و نماز را فراگرفت، خداوند، او و پدر و مادرش را مى‌آمرزد؛ إن شاء اللّه.
روش تربیتی امام باقر (ع) را در تربیت کودکانتان به کار ببرید
نیلچی‌زاده درباره این روایت می‌گوید:« از این روایت استفاده میشود تا سه سالگی کودک آموزش خاصی ندارد، همین که بازی مشغول باشد یا شعر و هم‌خوانی داشته باشد، کفایت می‌کند، همچنین توجه داشته باشیم که مراد حضرت (ع) از رها کردن این نیست که کودک بعد از سه سالگی به حال خودش رها شود و والدین نسبت به تربیت او بی‌تفاوت باشند، بلکه منظور امام باقر (ع) این است که والدین بیش از این به ذهن کودک فشار نیاورید. البته توجه کنید این دستور، یک دستور غالب برای کودکان است، اما اگر توانایی فرزند شما بیش از این است، در این زمینه کوتاهی نکنید و استعدادهای او را پرورش دهید.»
پایان پیام/