فارس من| حجامت نوزادان آری یا خیر!
زردی نوزادتان بالاست و باید بستری شود.در میان همه نگرانی‌ها بعد از شنیدن این خبر، پیشنهاد خاله نوزاد که گفت بچه رو ببریم حجامت، بهانه‌ای شد برای آغاز یک دعوای خانوادگی میان موافقان و مخالفان حجامت نوزادان. اخیرا مخاطبان در سامانه فارس من کمپینی برای بررسی این موضوع ثبت کردند.
گروه زندگی؛ عطیه اکبری: حجامت از قدیم الایام نه تنها یکی از روش‌های درمانی در طب سنتی اسلامی است بلکه منابع تاریخی می‌گوید از زمان یونان باستان و قبل از آن در چین مرسوم بوده است. در سال‌های اخیر این روش درمانی در ایران حسابی رونق گرفته و از شکل غیربهداشتی‌اش که در آرایشگاه‌ها و حمام‌ها انجام می‌شد به شکلی مدرن و بهداشتی درآمده است. حالا حتی برخی پزشکان عمومی در درمانگاه‌ها هم حجامت را برای مراجعان انجام می‌دهند. طبق آمارهای وزارت بهداشت در حال حاضر ۱۶۰۰ پزشک عمومی و متخصص آموزش دیده با پروانه حجامت که توسط وزارت بهداشت تأیید شده است، در سراسر کشور فعالیت می‌کنند.
اما همان قدر که علم پزشکی تا حدودی حجامت بزرگسالان را پذیرفته، اختلاف نظر در خصوص حجامت نوزادان و کودکان در میان پزشکان طب سنتی و طب کلاسیک همچنان ادامه دارد و اتفاق نظری در این خصوص به وجود نیامده است.
از یک طرف کارشناسان طب سنتی معتقدند که حجامت لاله گوش نوزادان و کودکان در درمان سریع زردی و بسیاری از بیمارهای دیگر موثر است و از طرف دیگر منتقدان این موضوع ادعا می‌کنند که حجامت برای این گروه سنی مضر است. این اختلاف نظرها تا جایی ادامه پیدا کرد که در یک بازه زمانی موج تبلیغاتی گسترده‌ای هم علیه حجامت اطفال به راه افتاد و مننقدان ادعا کردند در طب سنتی برای حجامت کودکان هیچ سندی وجود ندارد.
مخاطبان در سامانه فارس من هم کمپینی با موضوع حجامت نوزادان و فواید و اما و اگرهایش ثبت کرده‌اند. به همین بهانه و برای بررسی پدیده حجامت نوزادان و اطفال سراغ دکتر«محمد ابراهیم ابراهیمی»، پزشک عمومی و کارشناس طب سنتی رفتیم تا زیر و بم حجامت نوزادان و کودکان را در گفت و گو با این پزشک بررسی کنیم.
توصیه ابوعلی سینا در کتاب قانون
* در طب سنتی و اسلامی به طور مشخص به حجامت نوزادان اشاره شده است؟ برخی از پزشکان مخالف حجامت نوزادان می‌گویند در طب سنتی سند معتبری در خصوص توصیه به حجامت نوزادان وجود ندارد!
در طب سنتی بر حجامت نوزادان و اطفال تاکید بسیاری شده است و حداقل دو سند معتبر هم برای آن وجود دارد. یکی از اسناد، حدیثی از امام صادق(ع) است که در جلد 62 بحارالانوار وجود دارد. سند دیگر هم در کتاب قانون ابوعلی سینا هست. البته به غیر از این دو سند، در کتاب بسیاری از بزرگان طب سنتی مثل مرحوم عقیلی خراسانی هم به حجامت نوزادان و اطفال اشاره شده است. امام صادق (ع) حجامت نقره را برای نوزدان از 4ماهگی به بعد توصیه کرده‌اند. نقره، گودی پس سر بچه است که حجامت به توصیه امام صادق در این محل از 4 ماهگی تا 3 سالگی کودک می‌تواند انجام شود. ابوعلی سینا هم در کتاب قانون بر حجامت لاله گوش نوزاد برای از بین بردن یرقان نوزادان به عنوان یک روش درمانی مطمئن اشاره می‌کند.
*از درمان زردی و تقویت سیستم ایمنی تا افزایش اشتها و…
*برخی پزشکان طب کلاسیک معتقدند که حجامت فایده چندانی برای نوزادان و اطفال ندارد. نگاه طب سنتی به فواید حجامت نوزادان چیست؟
همان طور که حجامت در بزرگسالان به عنوان یک روش درمانی پذیرفته شده است و آثار و فواید آن هم به افراد مختلف ثابت شده است، حجامت نوازدان و اطفال هم تاثیرات خاص خود را دارد که اتفاقا ضرورت آن برای این گروه سنی بسیار زیاد است. مهم‌ترین اثر حجامت تقویت سیستم ایمنی کودکان و کاهش ابتلای آنها به سرماخوردگی و بیماری‌های مختلف در دوران نوزادی و کودکی است. حجامت در دوران نوزادی بیماری زردی را درمان می‌کند. حجامت اشتهای کودک را افزایش می‌دهد، باعث هشیار شدن سیستم عصبی هورمونی کودکان می‌شود و بسیاری از بد خلقی‌های آنها را درمان می‌کند. به طور کلی حجامت در سنین کودکی از غلبه سودا بر بدن کودک جلوگیری می‌کند و ترس و اضطراب و لجبازی را در کودکان کاهش می‌دهد. باعث تسهیل در رویش دندان‌ها و رفع بی‌قراری کودک می‌شود و از طرف دیگر تیک‌های عصبی، شب ادراری و بیش فعالی کودکان را هم درمان می‌کند. همچنین افزایش قد هم یکی از تاثیرات مهم حجامت است.
*اما و اگرهای حجامت و افزایش قد کودکان
*کوتاهی قد در کودکان یکی از نگرانی‌های والدین است. آیا تاثیر حجامت بر افزایش قد این گروه سنی ثابت شده است؟
بله. اثر حجامت بر افزایش قد کودکان در طب سنتی امری ثابت شده است. به طوری کلی کوتاهی قد و کوچکی جثه در نسل جوان و نوجوان امروز، موضوعی آزاردهنده برای بعضی از والدین است. ریشه‌های این پسرفت رشد بدنی هم در نسل جدید در آداب و رژیم غذایی نادرست در دوران بارداری، تغذیه ناقص و غلط و مواد شیمیایی موجود در تنقلات مصرفی کودکان و نوجوانان امروز است. عوامل دیگری هم مثل کم تحرکی، محرومیت از آفتاب، آلودگی هوای شهرهای بزرگ، مصرف داروهای شیمیایی، هیجانات و تحریکات نا مطلوب محیطی، افسردگی مزمن و کمبودهای عاطفی و تربیتی هم کم و بیش در این پسرفت سهیم هستند. در علم پزشکی نوین درمان‌های مرسوم کوتاهی قد معمولا محدود به داروهای شیمیایی هورمونی است که مشابه رشد انسانی عمل می‌کند و در جایی موجب افزایش قد اطفال می‌شود. اما این روش هم مثل تمام داروهای شیمیایی، عوارض جانبی دارد و بدتر از همه، گاهی موجب بسته شدن زودرس غضروف‌های رشد می‌شود و در نتیجه باعث تثبیت کوتاهی قد کودک شده و حتی از حداقل رشد طبیعی خود کودک و نوجوان هم جلوگیری می‌کند. اما اگر فرض بگیریم که حجامت نمی‌تواند قد کودک را افزایش دهد حداقل ضرری هم برای او ندارد و در عوض می‌تواند کودک را از ابتلابه بیماری‌های مختلف در امان نگه دارد.
*میزان خونگیری از کودکان در حجامت
* در مورد روش حجامت نوزادان و اطفال اطلاعات لازم را به والدین می‌دهید؟
من در اطرافیان می‌بینم و می‌شنوم که بسیاری از والدین حاضرند نوزاد تازه به دنیا آمده‌شان که زردی دارد را در بیمارستان بستری کنند و چند روز زیر مهتابی بخوابانند اما از حجامت شدن نوزادشان می‌ترسند. ترس و اضطراب برخی والدین به این دلیل است که خانواده‌ها با روش حجامت نوزادان و اطفال آشنایی ندارند و تصور می‌کنند آنها هم به روش بزرگسالان حجامت می‌شوند. در حالی که اینطور نیست. میزان خونگیری از اطفال بسیار کم است و در نهایت به 10 قطره خون می‌رسد. حجامت نوزادان در عرض 5-6 ثانیه و در پشت لاله گوش نوزاد انجام می‌شود. در این ناحیه نوزاد دردی را هم احساس نمی‌کند.خانواده‌ها بد نیست بدانند که این روزها حجامت به عنوان یک روش درمانی مطمئن شناخته شده است.
به گفته پزشک عمومی وکارشناس طب سنتی میزان خونگیری از اطفال در حجامت بسیار کم است و در نهایت به 10 قطره خون می‌رسد
*مخالفان و موافقان حجامت نوزادان و کودکان از اضطراب می‌گویند
*منتقدان حجامت نوزادان و اطفال معتقدند که ترس و اضطرابی که به کودک در زمان انجام حجامت وارد می‌شود باعث نا امنی ذهنی در کودکان می‌شود و اثرات بدی روی آنها می‌گذارد. در این خصوص توضیح می‌دهید؟
من به جامعه پزشکان و مننقدان حجامت اطفال احترام می‌گذارم. اما در پاسخ به این انتقاد باید گفت مگر وقتی کودک مریضی به درمانگاه یا بیمارستان برده می‌شود و پزشک برای او سرم را تجویز می‌کند، پیدا کردن رگ کودک و آنِژوکت زدن به دست او ترس و اضطراب و تشویش ذهنی ندارد؟ در حالی که درد حجامت و مدت زمان آنقدر کم است که به کودک اضطرابی وارد نمی‌کند. حجامت نوزاد هم همینطور. کودکی که زردی شدید دارد باید در بیمارستان بستری شود و داروهای مختلفی به او خورانده شود تا مشکلش حل شود. در حالی که حجامت نوزادی که برای درمان یرقان به مراکز طب سنتی آورده می‌شود چند ثانیه بیشتر طول نمی‌کشد و قطعا در درمان آن موثر است. یک مثال دیگر می‌زنم. مگر وقتی که از کودکی برای آزمایش می‌خواهند خون بگیرند ترس و اضطراب به او وارد نمی‌شود؟ با انجام حجامت اطفال، بدن کودک در برابر بسیاری از بیمارها مقاوم می‌شود. اما مشکل اینجاست که حجامت چند سالی بیشتر نیست که به عنوان یک روش درمانی پذیرفته شده است، اما حجامت نوزادان و اطفال هنوز آنطور که باید در جامعه باب نشده است و شاید تصور مثبتی در مورد آن وجود ندارد.
به گفته دکتر ابراهیمی ابزار حجامت نوزادان و اطفال با ابزار حجامت بزرگسالان متفاوت است و با استفاده از تیغ های بسیار نازک و ظریف انجام می شود
*فقط چند خراش ظریف!
*یکی از نگرانی‌های والدین برای حجامت اطفال در خصوص ماندن جای تیغ‌های حجامت بر روی بدن کودکان است. این نگرانی در طب سنتی چطور برطرف می‌شود؟
ابزار حجامت نوزادان و اطفال با ابزار حجامت بزرگسالان متفاوت است. تیغ‌هایی که برای حجامت این گروه سنی به کار برده می‌شود، تیغ‌هایی بسیار نازک و ظریف هستند و چندخراش ظریف را روی بدن ایجاد می‌کند که بعد از مدتی از بین می‌برد و محو می‌شود.
*ابهام در عفونت بعد از حجامت
*بعضی ایجاد عفونت در محل حجامت را یکی از خطرات این کار می‌دانند. در مورد راهکارهای بعد از انجام حجامت اطفال که برای جلوگیری از این مشکل به کار می‌رود را توضیح می‌دهید؟
ببینید بعضی از انتقادها به این دلیل عنوان می‌شود که منتقدان نسبت به همه زوایای طب سنتی و اقدامات درمانی که در آن انجام می‌شود، آگاهی ندارند. حجامت یک اقدام درمانی کاملا بهداشتی است. من به عنوان یک پزشک طب سنتی به جرات می‌گویم که هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که محل حجامت باعث ایجاد عفونت می‌شود،مگر اینکه حجامت درشرایط غیربهداشتی انجام شود. علاوه بر این بعد از حجامت پانسمان عسل روی محل گذاشته می‌شود و بعد از یکی دو روز خراش آن کاملا خشک می‌شود و از بین می‌رود.
*بی خیال حجامت این کودکان شوید
*حجامت برای همه کودکان مفید است؟ برای انجام حجامت محدودیتی‌هایی برای کودکانی که به بیماری خاصی مبتلا هستند وجود ندارد؟
محدودیت‌های حجامت بسیار کم است. با وجود اینکه میزان خونگیری در حجامت محدود است اما بهتر است این عمل روی کودکان و نوزدانی که پزشکان کم خونی را در موردشان تشخیص داده‌اند انجام نشود.
*کار را به دست کاردان بسپارید
تاثیرات حجامت روی کودکان و فواید آن غیر قابل انکار است. امیدوارم روزی برسد که همه نگرانی‌ها در مورد حجامت نوزادان از بین برود و پزشکی نوین هم بر سر این موضوع با طب سنتی به اتفاق نظر برسد. چون حجامت کودکان کاری بی‌خطر، بی‌ضرر، ساده و کم هزینه است. اما با وجود همه تاکیداتی که طب سنتی در خصوص حجامت کودکان دارد والدین باید به جایی که کودکانشان را برای این کار می‌برند توجه کنند.
دکتر محمد ابراهیم ابراهیمی؛ پزشک عمومی و کارشناس طب سنتی
چون حجامت اطفال نیاز به تجربه بسیار دارد و هر کسی که حجامت بزرگسالان را انجام می‌دهد نمی‌تواند کودکان را هم حجامت کند. به همین دلیل در کنار توصیه به والدین برای انجام حجامت در نوزادان از والدین می‌خواهیم که کودکان خود را برای حجامت به کلینیک‌ها و مراکز معتبر طب سنتی ببرند و به بیان دیگر کار را به کاردان بسپرند. چون این روزها که کلینیک‌های طب سنتی در شهرهای مختلف در حال افزایش است خانواده‌ها نباید در مکان‌های غیر بهداشتی یا توسط افراد غیرحرفه‌ای این عمل را انجام دهند.
پایان پیام/